DOKU YAY.

‹LKÖ⁄RET‹M

Ö⁄RENC‹ ÇALIfiMA K‹TABI

Hatice BIYIKLI

Yaflar ÖZTAfi

Millî E¤itim Bakanl›¤› Talim ve Terbiye Kurulunun 25.12.2008 tarih ve 239 say›l› karar› ile 2009 – 2010 ö¤retim y›l›ndan bafllayarak 5 (befl) y›l süreyle ders kitab› olarak kabul edilmifltir.

ISBN 978 - 9944 - 365 - 28 - 4

YAYINCILIK T‹CARET ANON‹M fi‹RKET‹

Ali Suavi Sokak Nu.: 1/4 06570 - Maltepe / ANKARA tel. – belgeç: (0.312) 232 05 54 • 231 35 23

TÜRKÇE Ö⁄RENC‹ ÇALIfiMA K‹TABI 6. SINIF

1

Her hakk› sakl›d›r ve Doku Yay›nc›l›k San. ve Tic. Afi’ne aittir. Kitab›n içindeki flekil, yaz›, resim ve grafikler yay›nevinin izni olmadan al›namaz, ço¤alt›lamaz ve bas›lamaz.

Editör Ergun ERCAN o Dil Uzman› Münevver O⁄AN o Görsel Tasar›m Saime Baflak B‹LG‹N o Program Gelifltirme Uzman› Göksan BAY‹S o Ölçme ve De¤erlendirme Uzman› Banu KOÇ o Rehberlik Uzman› Zuel OKUMUfi Ankara, 2012 Bask›, Cilt: Özgün Matbaac›l›k San. ve Tic. Afi Ankara-Polatl› Devlet Karayolu 52. km. Özgün Grup Sitesi, Temelli Beldesi / Polatl› - ANKARA tel.: 0312 645 19 10 (PBX) • belgeç: 0312 645 19 19


2

‹ST‹KLÂL MARfiI Korkma, sönmez bu flafaklarda yüzen al sancak; Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak. O benim milletimin y›ld›z›d›r, parlayacak; O benimdir, o benim milletimindir ancak.

Bast›¤›n yerleri “toprak!” diyerek geçme, tan›: Düflün alt›ndaki binlerce kefensiz yatan›. Sen flehit o¤lusun, incitme, yaz›kt›r, atan›: Verme, dünyalar› alsan da, bu cennet vatan›.

Çatma, kurban olay›m, çehreni ey nazl› hilâl! Kahraman ›rk›ma bir gül! Ne bu fliddet, bu celâl? Sana olmaz dökülen kanlar›m›z sonra helâl... Hakk›d›r, Hakk’a tapan, milletimin istiklâl!

Kim bu cennet vatan›n u¤runa olmaz ki fedâ? fiühedâ f›flk›racak topra¤› s›ksan, flühedâ! Cân›, cânân›, bütün var›m› als›n da Huda, Etmesin tek vatan›mdan beni dünyada cüdâ.

Ben ezelden beridir hür yaflad›m, hür yaflar›m. Hangi ç›lg›n bana zincir vuracakm›fl? fiaflar›m! Kükremifl sel gibiyim, bendimi çi¤ner, aflar›m. Y›rtar›m da¤lar›, enginlere s›¤mam, taflar›m.

Ruhumun senden, ‹lâhi, fludur ancak emeli: De¤mesin mabedimin gö¤süne nâmahrem eli. Bu ezanlar -ki flahadetleri dinin temeliEbedî yurdumun üstünde benim inlemeli.

Garb›n âfâk›n› sarm›flsa çelik z›rhl› duvar, Benim iman dolu gö¤süm gibi serhaddim var. Ulusun, korkma! Nas›l böyle bir iman› bo¤ar, “Medeniyet!” dedi¤in tek difli kalm›fl canavar?

O zaman vecd ile bin secde eder -varsa- tafl›m, Her cerîhamdan, ‹lâhi, boflan›p kanl› yafl›m, F›flk›r›r ruh–› mücerred gibi yerden na’fl›m; O zaman yükselerek arfla de¤er belki bafl›m.

Arkadafl! Yurduma alçaklar› u¤ratma, sak›n. Siper et gövdeni, dursun bu hayâs›zca ak›n. Do¤acakt›r sana va’detti¤i günler Hakk’›n... Kim bilir, belki yar›n, belki yar›ndan da yak›n.

Dalgalan sen de flafaklar gibi ey flanl› hilâl! Olsun art›k dökülen kanlar›m›n hepsi helâl. Ebediyen sana yok, ›rk›ma yok izmihlâl: Hakk›d›r, hür yaflam›fl, bayra¤›m›n hürriyet; Hakk›d›r, Hakk’a tapan, milletimin istiklâl!

Mehmet Âkif Ersoy


3

ATATÜRK’ÜN GENÇL‹⁄E H‹TABES‹

Ey Türk gençliği! Birinci vazifen, Türk istiklâlini, Türk cumhuriyetini, ilelebet, muhafaza ve müdafaa etmektir. Mevcudiyetinin ve istikbalinin yegâne temeli budur. Bu temel, senin, en k›ymetli hazinendir. İstikbalde dahi, seni, bu hazineden, mahrum etmek isteyecek, dahilî ve haricî, bedhahlar›n olacakt›r. Bir gün, istiklâl ve cumhuriyeti müdafaa mecburiyetine düşersen, vazifeye at›lmak için, içinde bulunacağ›n vaziyetin imkân ve şeraitini düşünmeyeceksin! Bu imkân ve şerait, çok nâmüsait bir mahiyette tezahür edebilir. İstiklâl ve cumhuriyetine kastedecek düşmanlar, bütün dünyada emsali görülmemiş bir galibiyetin mümessili olabilirler. Cebren ve hile ile aziz vatan›n, bütün kaleleri zapt edilmiş, bütün tersanelerine girilmiş, bütün ordular› dağ›t›lm›ş ve memleketin her köşesi bilfiil işgal edilmiş olabilir. Bütün bu şeraitten daha elîm ve daha vahim olmak üzere, memleketin dahilinde, iktidara sahip olanlar gaflet ve dalâlet ve hattâ h›yanet içinde bulunabilirler. Hattâ bu iktidar sahipleri şahsî menfaatlerini, müstevlilerin siyasî emelleriyle tevhit edebilirler. Millet, fakr u zaruret içinde harap ve bîtap düşmüş olabilir. Ey Türk istikbalinin evlâd›! İşte, bu ahval ve şerait içinde dahi, vazifen; Türk istiklâl ve cumhuriyetini kurtarmakt›r! Muhtaç olduğun kudret, damarlar›ndaki asîl kanda, mevcuttur!


4

MUSTAFA KEMAL ATATÜRK TÜRKÇE Ö⁄RENC‹ ÇALIfiMA K‹TABI 6. SINIF

5

‹ Ç ‹ N D E K ‹ L E R 1 . T E M A : T O P L U M H A Y A T I . . . . . . . . . . . . . . . . . . .9 Dört Arkadafl

Ezop Masallar› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10

Gizli Hay›rsever

Wood MCKAY JR. (Vudy MAKKEY JR.) . . . . . . . . . . . . . . .16

Yaln›z Kalmak

fievket RADO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .24

Tavflan Suyu (Dinleme Metni) De¤erlendirme Sorular›

Orhan Veli KANIK . . . . . . . . . . . . . . . . .30 . . . . . . . .33

2 . T E M A : A T A T Ü R K Ç Ü L Ü K . . . . . . . . . . . . . . . . . .35 Bir Haber . . . . . . . . . . . . . . . . .Nesrin BARAZ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36 Atatürk’ün Hayat› . . . . . . . . . . .hzl. Necla COfiKUN – Turan KARAKAfi Memduh YILDIZ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 Vatandafll›k Görevlerimiz . . . .Kitap Yazar› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50

Millî Tarihimiz (Dinleme Metni) . . . . . . . . . . . .Kitap Yazar› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55 De¤erlendirme Sorular› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62

3 . T E M A : D O ⁄ A V E E V R E N . . . . . . . . . . . . . . . . . .65 Uzay Denen O Yer

Helen SHARMAN (Helen fiERMIN) ........66

Bir Ar›n›n Günlü¤ü

Ümit fi‹MfiEK...........................................72

Orman

Zeki TUNABOYLU ...................................80

Küresel Sorunlar (Dinleme Metni)

Çevre Bakanl›¤› Yay›nlar› ........................87

De¤erlendirme Sorular›

.................................................................93


6

4 . T E M A : D U Y G U L A R ..................................................95 Art›k O da Bir Kargayd› . . . . . . . . . .Avni ABDULLAH . . . . . . . . . . . . . .96 Mutlulu¤un Ölçüleri . . . . . . . . . . . . .‹lhan SELÇUK . . . . . . . . . . . . . . .104 Ziyafet Sofras› . . . . . . . . . . . . . . . . .La FONTA‹NE (La FONTEN) . . .109

Unutulmayan Hat›ra (Dinleme Metni) . . . . . . . . . . . . . . . .Suut Kemal YETK‹N . . . . . . . . . .115 De¤erlendirme Sorular› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .121

5 . T E MA: MA : KA V RAM LAR VE ÇA⁄ RIfiIM LAR ....123

Akk›z Karak›z . . . . . . . . . . . . . . . . . .Hasan Lâtif SARIYÜCE . . . . . . .124 Atasözleri Üzerine . . . . . . . . . . . . . . .Ali PÜSKÜLLÜO⁄LU . . . . . . . . .130 ‹laç . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Ünver ORAL . . . . . . . . . . . . . . . .136

Evcik (Dinleme Metni) . . . . . . . . . . . .Behçet NECAT‹G‹L . . . . . . . . . .142 De¤erlendirme Sorular› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .148

6 . T E M A : S E V G ‹ ............................................................150 Yurt Sevgisi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Edmondo De AM‹C‹S (Edmondo dö AM‹S‹S) . . . . . . . .151 Anne Sevgisi . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Seza AKSOY . . . . . . . . . . . . . . .156 Dilim Dilim Güzel Dilim . . . . . . . . . . . .Miyase SERTBARUT . . . . . . . .162

Ev Sevgisi (Dinleme Metni) . . . . . . . .Hüseyin Cahit YALÇIN . . . . . . .167 De¤erlendirme Sorular› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .174

EKLER ...........................................................................................................176 KAYNAKÇA ...................................................................................................182 TÜRK DÜNYASI HAR‹TASI...........................................................................183 TÜRKÇE Ö⁄RENC‹ ÇALIfiMA K‹TABI 6. SINIF

7

K‹TABIMIZI TANIYALIM Tema Ad›

KAVRAMLAR VE ÇA⁄RIfiIMLAR

11. K‹ NL‹K ET

a)) Afla¤›daki varl›klar› birbirinden nas›l ay›rt edersiniz? Resimlere bak›p altlar›ndaki boflluklar› örnekteki gibi doldurunuz.

Etkinlik Numaras›

Ö¤renci Çal›flma Kitab›n›n Küçültülmüfl Sayfas›

büyük a¤aç

silgi

çocuk

gömlek

küçük a¤aç

silgi

çocuk

gömlek

b)) Benim yazd›¤›m “büyük ve küçük” kelimeleri, a¤ac›n durumunu belirtiyor. Sizin yazd›¤›n›z kelimeler varl›klar›n hangi özelliklerini belirtiyor?

12. K‹ NL‹K ET

kelime

özellik

kelime

özellik

silgi

.................

çocuk

.................

kelime

özellik

gömlek

.................

Alt› çizili s›fatlar›n cümleye katt›¤› anlam› kutucuklardaki kelimelerle efllefltirerek bulunuz.

Etkinlik Yönergesi Bayramda k›rm›z› elbisemi giyece¤im. biçim

Dik yokufltan afla¤› indi. Yumuflak koltukta oturmay› istiyordu. S›cak günlerde gölgeliklere çekiliyorlard›.

durum

Da¤lar›n üzerinde mor bulutlar belirmiflti. Okul, yüksek bir tepe üzerindeydi. K›fl›n kal›n kazaklar giymeliyiz.

renk

Binan›n içindeki dar koridoru geçti. Mutfa¤a yuvarlak masa koyacakt›. Beyaz duvarlar evi çok ayd›nlatm›flt›. TÜRKÇE Ö⁄RENC‹‹ ÇALIfiMA K‹TABI 6. SINIF

140

Kitab›n Ad› Kitab›n Sayfa Numaras›


8

1. TEMA

TOPLUM HAYATI

TEMANIN MET‹NLER‹ DÖRT ARKADAfi G‹ZL‹ HAYIRSEVER YALNIZ KALMAK TAVfiAN SUYU (Dinleme Metni)


9

TOPLUM HAYATI

1. K‹ NL‹K ET

2. K‹ NL‹K ET

3. K‹ NL‹K ET

“Dostluk, arkadafll›k, birlik, dayan›flma” kelimelerinden birini seçip size ne ifade etti¤ini anlat›n›z.

Arkadafl seçerken nelere dikkat edersiniz? Bunlar› s›ralay›n›z.

Metinde geçen anlamlar›n› bilmedi¤iniz kelimeleri yaz›p anlamlar›n› tahmin ediniz.

Kelime

Tahmin Etti¤im Anlam›


10

DÖRT ARKADAfi

4. K‹ NL‹K ET

5. K‹ NL‹K ET

Okudu¤unuz metni olay s›ras›na uyarak özetleyiniz.

Masal›n kahramanlar›ndan biri olsayd›n›z hangisi olmak isterdiniz? Böyle bir durumda siz nas›l davran›rd›n›z?

olmak isterdim.

olmak isterdim. Çünkü

Çünkü

olmak isterdim.

olmak isterdim. Çünkü

Çünkü


11

TOPLUM HAYATI

6. K‹ NL‹K ET

7. K‹ NL‹K ET

Okudu¤unuz metinde geçen deyimleri bulunuz. Bunlar› afla¤›daki kutucuklara yaz›n›z. Buldu¤unuz deyimleri birer cümlede kullan›n›z.

Afla¤›daki sözlerin hangi durumlarda kullan›ld›¤›n› karfl›lar›na yaz›n›z.

Merhaba

:

‹yi günler

:

‹yi akflamlar

:

Geçmifl olsun : Hoflgeldiniz

:

Hoflça kal

:


12

DÖRT ARKADAfi

8. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki paragrafta cümlelerin s›ralar› kar›flm›flt›r. Bunlar› düzelterek paragraf› yeniden yaz›n›z.

Ceylan›n kokusunu al›r almaz pefline düflüvermifl. Bir gün ceylan, bu güzel ormanda arkadafllar›ndan ayr› geziyormufl. Güzel ceylan can derdine düflmüfl. Ceylan kaçm›fl, köpek kovalam›fl; köpek kovalam›fl, ceylan kaçm›fl. Bu, iyi bir av köpe¤iymifl. Ceylan önde köpek arkada bir kovalamacad›r bafllam›fl. Yolda giderken k›sa kuyruklu, koca kulakl› bir köpekle karfl›laflm›fl.

9. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki cümleleri yaz›m yanl›fllar›n› düzelterek yeniden yaz›n›z. Acaba hayvanlar›n dostluklar› da bozulurmu?

Dostlar›n›z› görmemeye dayanabilirmi siniz?

Günün birinde benim de candan bir dostum olurmu acaba?


13

TOPLUM HAYATI

10. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki kelimelerin anlaml› en küçük parçalar›n› bulup altlar›na yaz›n›z.

a¤lar›n

avc›

11. K‹ NL‹K ET

kaçm›fl

tarifine

keskin

Afla¤›daki cümlelerde geçen kelimelerden baz›lar›n›n anlaml› en küçük parçalar› verilmifltir. Kelime ile anlam iliflkisi bulunmayanlar› bulup X ile iflaretleyiniz. Ceylan›n yakaland›¤› tuza¤› görünce küplere binmifl. yak

tuz

küp

bin

gör

Avc› koflarken bir taraftan da s›rt›ndaki a¤›rl›klar› at›yormufl.

12. K‹ NL‹K ET

av

kofl

taraf

s›r

a¤›r

at

Afla¤›daki kelimeye bulutlar›n içindeki ekleri getirip noktal› yerlere yaz›n›z.

– ci .....

–e .....

– li ......

ev

– lik ......

– cik .......

– ce ......

– den ......


14

DÖRT ARKADAfi

13. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki kelimelerle köklerini efllefltiriniz.

ar

arabac›

dayan›flma

kel

ara

kele

kelebekler

araba

kelebek

day

bir

dayan

birliktelik

dayan›fl

14. K‹ NL‹K ET

birlik

birlikte

Paragraftaki kelimeleri kök hâlinde olanlar ve ek alanlar olarak s›n›flay›n›z. Evine dönerken yolda kaplumba¤aya rastlam›fl. “Eve eli bofl dönmektense flu kaplum-

ba¤ay› götüreyim.” diye düflünmüfl. Avc› “Bu akflam seninle idare ederiz, baflka zaman da ceylan› yakalar›z.” diye söylenmifl. Bunu söyler söylemez de kaplumba¤ay› yakalay›p torbas›na koyuvermifl.

Ek Alan Kelimeler

Kök Hâlindeki Kelimeler


15

TOPLUM HAYATI

1.

Birine karfl›l›k beklemeden iyilik etti¤inizde kendinizi nas›l hissedersiniz?

K‹ NL‹K ET

2.

Yard›mlaflman›n ve iyilik yapman›n toplumsal huzurun sa¤lanmas› aç›s›ndan nas›l bir önemi vard›r? Düflüncelerinizi yaz›n›z.

K‹ NL‹K ET

3.

Afla¤›daki baloncuklar› okuyup alt› çizili kelimenin anlam›n› yaz›n›z.

K‹ NL‹K ET

Patron iflçilerini çok çal›flt›klar› için ödüllen-

Annem kahvalt› için sandviç haz›rlad›.

dirdi.

Küçük köpek, mahallenin maskotu oldu.

patron................................

sandviç..............................

maskot...............................

...........................................

...........................................

..........................................


16

G‹ZL‹ HAYIRSEVER

4. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki cümlelerde alt› çizili kelimeler aras›ndaki anlam farkl›l›klar›n› boflluklara yaz›n›z.

Çocuklar, babaanneleri ile koyu bir sohbete dalm›flt›. Koyu renkli giysiler ›s›y› çeker. koyu:............................................................................................................................ koyu:............................................................................................................................

S›cak havalar insanlar› denize koflturdu. Mahalledeki insanlar bizi s›cak karfl›lad› s›cak:............................................................................................................................ s›cak:............................................................................................................................

Çocu¤un taflk›n davran›fllar› herkesi b›kt›rd›. Taflk›n su, önüne ne gelirse al›p gitti. taflk›n:........................................................................................................................... taflk›n:...........................................................................................................................

Hesaps›z harcamalar› yüzünden epey aç›ld›. Mahallemizde bir sinema aç›ld›. aç›ld›:........................................................................................................................... aç›ld›:...........................................................................................................................

5. K‹ NL‹K ET

Okudu¤unuz metnin ana fikrini bir atasözü ile ifade ediniz.


17

TOPLUM HAYATI

6. K‹ NL‹K ET

Yazar, metinde geçen olaya tan›k olsayd› paragraflardaki anlat›m nas›l de¤iflirdi? Yaz›n›z.

1910’lu y›llar›n bafl›nda floförlük yapan babam, zengin patronunun birçok kifliye kendini belli etmeden ve onlar›n asla bu yard›m› geri ödemeyeceklerini bildi¤i hâlde yard›mc› oldu¤una tan›k olmufl.

Babam›n anlatt›¤› öyküler aras›nda bir tanesi, nedense di¤erlerine göre daha parlak bir flekilde akl›mda kalm›flt›. Günlerden bir gün babam, patronunu bir toplant› için baflka bir flehre götürmüfl. fiehrin d›fl mahallelerinde ö¤le yeme¤ini geçifltirmek üzere bir sandviç yemek için durmufllar.


18


7. K‹ NL‹K ET

Metindeki kahramanlardan biri siz olsayd›n›z nas›l davran›rd›n›z? Afla¤›daki bölümlere yaz›n›z.

Ben zengin ifl adam› olsayd›m

Ben Jimmy olsayd›m

8. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki örne¤i inceleyiniz. Metinde geçen kelimelerin karfl›s›ndaki kutucu¤u örne¤e uygun olarak doldurunuz.

hep

hiç

zengin

...........

sonra

...........

geri

...........

yak›n

...........

çok

...........

dert

...........

küçük

...........

ilk

...........

eski

...........

iyi

...........


19

TOPLUM HAYATI

9. K‹ NL‹K ET

Afla¤›da metinde geçen deyimler verilmifltir. Bunlar›n anlamlar›n› yaz›p birer cümlede kullan›n›z.

ak›lda kalmak Anlam› : Cümle : dikkat çekmek Anlam› : Cümle : kafllar›n› çatmak Anlam› : Cümle : bafl›n› derde sokmak Anlam› : Cümle : dalga geçmek Anlam› : Cümle : ak›l s›r erdirememek Anlam› : Cümle :

10. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki bulutlara konuflman›z›n sonunda kullanabilece¤iniz teflekkür cümleleri yaz›n›z.


20


11. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki metinde ayn› anlama gelen kelimeler bir arada kullan›lm›flt›r. Bu kelimelerden bir tanesini tercih ederek metni yeniden düzenleyiniz. Düzenledi¤iniz metni ilgili bölüme yaz›n›z.

Bence bu dünyaya, bu evrene tüm insanlar, insanlar›n tamam› güzellikleri yaflamak, güzellikleri yaflatmak, güzellikleri paylaflmak için geldi. Akl›m›z, beynimiz, yüre¤imiz, kalbimiz, vücudumuz, bedenimiz sevgi için var olmal›. Ben, kendim, flahsen böyle düflünüyorum. Hayat›m ve yaflant›m boyunca da böyle düflünece¤im. Televizyonlarda, ekranlarda sürekli olarak, mütemadiyen, aral›ks›z, kavga eden, tart›flan insanlar› görmek, izlemek istemiyorum.


21

TOPLUM HAYATI

12. K‹ NL‹K ET

a. Metinden al›nan balon içindeki cümlelerde alt› çizili kelimelerin köklerini bulunuz.

Daha sonra akl›n›za bir fley tak›l›rsa verdi¤im adrese mektup yaz›n ya da bana telefon edin.

Jimmy ve ailesinin ev dedi¤i yerin tamire ve boyaya fliddetle ihtiyac› varm›fl.

Arabalar›n›n içinde sandviçlerini at›flt›r›rlarken önlerinden çember çeviren bir grup çocuk geçmifl.

“Bu ayak sana s›k›nt› yarat›yor mu?” diye sormufl.

b. Buldu¤unuz kök hâlindeki kelimeleri tabloda belirtilen özelliklere göre s›n›flay›n›z. Varl›klar› Anlatan Kökler

13. K‹ NL‹K ET

Hareketleri Anlatan Kökler

Afla¤›daki cümlelerde ........ ile belirtilen yerlere uygun kelimeleri getirerek cümleleri tamamlay›n›z.

Otobüs tam saat sekizde .........a ç›kacakt›. Bahçedeki kuru otlar›..............du. Bahçedeki ifllerine .........leri sulayarak bafllad›. Ayfle’nin anlatt›¤› f›kraya herkes kahkahalarla ........dü.


22


14. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki kelimeleri isim ve fiil göreviyle cümlede kullan›n›z.

oy

15. K‹ NL‹K ET

saç

uç

dik

Paragrafta verilen alt› çizili kökleri isim ve fiil kökü olarak ay›r›n›z. Fiil köklerini –mek /–mak eki ile yazmay› unutmay›n›z.

‹nsanlar›n tek bafl›na b›rak›ld›¤› bencil ve hoyrat bir dünyada yafl›yoruz. Dostluk, komfluluk, ilgi, sevecenlik, vefa, yard›m duygusu kalmad›. Kendileri için yaflayan, bofl zamanlar› bile olsa bunu baflkalar› için harcamay› israf sayan bir ç›karc›lar yar›fl›nday›z. Kimsenin kimseyi görecek hâli yok. Sanki herkesin gözü kör.

‹sim Kökleri

Fiil Kökleri


23

TOPLUM HAYATI

1. K‹ NL‹K ET

2. K‹ NL‹K ET

3. K‹ NL‹K ET

‹yi anlaflt›¤›n›z biriyle aran›z bozuldu¤u zaman ona karfl› neler hissetti¤inizi yazarak anlat›n›z.

Bulundu¤unuz yerde oturan en yak›n akrabalar›n›z kimlerdir? Listeleyiniz.

Metinde belirledi¤iniz anahtar kelimeleri ve metnin önemli buldu¤unuz bölümlerini kendi cümlelerinizle ifade ederek bir metin oluflturunuz.


24

YALNIZ KALMAK

4. K‹ NL‹K ET

5. K‹ NL‹K ET

Okudu¤unuz metinde ilk defa karfl›laflt›¤›n›z kelimeler hangileridir? Bu kelimelerin anlamlar›n› sözlü¤e bakarak yaz›n›z.

a. Afla¤›daki bulmacada metindeki baz› kelimeler saklanm›flt›r. Bunlar› k›rm›z›ya boyayarak bulunuz. Sözlü¤e bakarak anlamlar›n› ö¤reniniz. Ç

F

E

L

A

K

E

T

Ü

Z

U

L

Ü

M

Y

H

‹

S

H

I

R

Ç

I

N

L

I

K

R

C

E

M

‹

Y

E

T

N

T

A

‹

D

A

R

B

E

D

H

O

Y

R

A

T

S

E

A

M

U

A

M

E

L

E

K

T

E

S

A

D

Ü

F

G

Ü

U

K

‹

M

E

V

C

U

T

M

Z

A

P

A

R

T

M

A

N

S

K

U

D

R

E

T

D

R

A

Z

I

N

R

U

H

fi

‹

Ö

V

N

Y

T

L

T

V

E

F

A

T

Ö

F

K

U

T

I

M

A

H

K

U

M

M

N

D

A

Y

A

N

A

K

M

V

A

‹

D

M

A

A

T

E

S

E

L

L

‹

S

Ç

B

C

fi

P

C

E

M

U

K

A

D

D

E

R

A

T

B

Z

A

B

C

P

b. Buldu¤unuz kelimelerden befl tanesini cümlede kullan›n›z. 1

2

3

4

5 TÜRKÇE Ö⁄RENC‹ ÇALIfiMA K‹TABI 6. SINIF

25

TOPLUM HAYATI

6. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki kelimelerden ayn› anlama gelenleri birbiri ile efllefltiriniz.

bildik

site flüphe

tan›d›k tesadüf

kent güç

ilgi aflina

zorunlu gayret

yürek his

kuflku mecbur

rastlant› lüzumsuz

kuvvet devir

duygu alaka

dönem flehir

gereksiz çaba

7. K‹ NL‹K ET

kalp

“Bir arada yaflamak” kavram› size neleri ça¤r›flt›r›yor? Akl›n›za gelen kelimeleri, kelime gruplar›n›, deyimleri ve atasözlerini listeleyiniz.


26

YALNIZ KALMAK

8. K‹ NL‹K ET

9. K‹ NL‹K ET

Yedinci etkinlikte belirledi¤iniz kelime ve kelime gruplar› ile deyimleri cümlelerde kullan›n›z.

Afla¤›daki paragraf›n girifl, geliflme, sonuç bölümlerini bulunuz. Verilen boflluklara bu bölümlerde neler anlat›ld›¤›n› yaz›n›z.

“Eskiden komfluluk ne kadar da güzelmifl. “Komflunun evi yanarsa seninki de sa¤lam kalmaz.” diyen Horaz “Ev alma, komflu al.” diyen Türk atasözü nas›l bambafla bir flevki tatt›rm›fllard›. fiimdilerde insanlar bu evrensel gerçe¤i toptan inkâr edip sadece kendileri için yafl›yorlar. Köfleyi dönmekten baflka bir fley düflünmüyorlar. Uygarl›k san›lan ç›kar yar›fl›, insan› günden güne barbarlaflt›r›yor.” Haldun TANER

Girifl bölümü:................................................................................................................ ..................................................................................................................................... Geliflme bölümü:.......................................................................................................... ..................................................................................................................................... Sonuç bölümü:............................................................................................................. ..................................................................................................................................... TÜRKÇE Ö⁄RENC‹ ÇALIfiMA K‹TABI 6. SINIF

27

TOPLUM HAYATI

10.

Büyük balonlar›n içerisindeki kelimelere küçük balonlarda verilen eklerden uygun olan-

K‹ NL‹K ET

lar› getiriniz. -i

-e

- in

-ci

- li

-den

-siz

-ci

-ler

-e

-de

Süt

Börek

-ler

11. K‹ NL‹K ET

-in

-li

-lik

-i

-lik

-den

-de

-siz

süt–.........

süt–.........

börek............

börek............

süt–.........

süt–.........

börek...........

börek...........

süt–.........

süt–.........

börek...........

börek...........

süt–.........

süt–.........

börek...........

börek...........

süt–..........

süt–..........

börek...........

börek...........

10. etkinlikte oluflturdu¤unuz kelimelerden hangisinin anlam› de¤iflti? Anlam› de¤iflmeyenler hangileridir? Bunlarla kümeler oluflturunuz. Anlam› de¤iflmeyen kelimeler

Anlam› de¤iflen kelimeler


28

YALNIZ KALMAK

12. K‹ NL‹K ET

Afla¤›da paragraftaki kelimelerin köklerini ve eklerini bulunuz. Kelimenin ald›¤› ek anlam› de¤ifltirmiflse karfl›s›na N, de¤ifltirmemiflse L iflareti koyunuz.

“‹nsandaki yarat›c› gücü besleyen, insan› yararl› ve verimli k›lan tek fley sevgidir. Sevgi insanlar›n tüm insanlar›, tüm dünyay› kucaklamas›n› sa¤layan büyük güçtür. O yaln›z genifl yüreklere s›¤ar.

13. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki paragrafta çekim eki alan kelimeleri altlar›n› çizerek belirleyiniz.

Ali, annesinin elini öptü. Sonra flekerli bir fley yemifl gibi dudaklar›n› yalad›. Annesi gülüyordu. O, annesini her öpüflte, böyle bir defa yalanmay› âdet etmiflti. Evin küçük bahçesindeki saks›lar›n içinde fesle¤enler vard›. Ali birkaç fesle¤en yapra¤›n› parmaklar›yla ezerek avuçlar›n› koklaya koklaya uzaklaflt›. Sait Faik ABASIYANIK (Semaver)

14. K‹ NL‹K ET

15. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki kelimelerden yap›m eki alanlar› k›rm›z›ya boyay›n›z. deli

kirli

gücü

sucu

tozlu suçu

seli aflç›

yal› balc›

hal› bac›

sal›

yolcu

yolu elçi

saatçi

ünlü evci

asl› ucu

ili göçü

Afla¤›daki kelimelerin altlar›ndaki bofllu¤a eklerin görevini yaz›n›z. Eklerin s›ralanmas›na iliflkin nas›l bir sonuç ç›kard›¤›n›z› bir cümle ile ifade ediniz. bilet — çi — ler isim kökü

yap›m eki

odun — luk — ta isim kökü

k›r — ›l — d›

bafl — la — m›fl

fiil kökü

isim kökü

yap›m eki

sonuç cümlesi

çekim eki

çekim eki TÜRKÇE Ö⁄RENC‹ ÇALIfiMA K‹TABI 6. SINIF

29

TOPLUM HAYATI

1. K‹ NL‹K ET

2. K‹ NL‹K ET

3. K‹ NL‹K ET

Evinize bir misafir gelece¤i zaman evde yap›lan haz›rl›klar nelerdir? Yaz›n›z.

Birine misafirli¤e giderken götürülebilecek en iyi hediye neler olabilir? Yaz›n›z.

Metinde geçen afla¤›daki kelimeleri efl anlaml›lar›yla efllefltiriniz. söylefli

yabanc›

anlam

konuk

vakit

sohbet

toplum

mana

misafir

cemiyet

el

zaman

süre TÜRKÇE Ö⁄RENC‹ ÇALIfiMA K‹TABI 6. SINIF

30

TAVfiAN SUYU (Dinleme Metni)

4. K‹ NL‹K ET

5. K‹ NL‹K ET

Metinde geçen afla¤›daki kelime gruplar›n›n anlam›n› metinden hareketle bulunuz. Birer cümlede kullan›n›z.

a¤z›n› kapamak

:

can›na tak etmek

:

yük olmak

:

“Tavflan Suyu” metninin konusunu ve ana fikrini bulunuz.

Metnin konusu

d›r.

6. K‹ NL‹K ET

cümlesi, metnin ana fikridir.

Afla¤›daki bofllu¤a bir flema çizerek metnin kahramanlar›n› ve bunlar›n birbirleriyle iliflkisini gösteriniz.


31

TOPLUM HAYATI

7. K‹ NL‹K ET

Afla¤›da verilen kelimeleri özelliklerine uygun kutucuklara yaz›n›z.

saatçi

sofra

piflir–

karton

gözlükçü

sevin–

kurul–

gezgin

vatandafl

utangaç

sesli

ev

yapt›r–

misafir

masa

y›l

Yap›m eki alan kelimeler

Kök kelimeler

kâ¤›t

8. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki kelimelerde bofl b›rak›lan yerlere yanda verilen eklerden uygun olan›n› getiriniz. geç — im

sev —

dir —

arka —

l›k

say —

9. K‹ NL‹K ET

lik

— — — — — — — — — —

göz — lük

Türk —

kofl — u —

— s›z —

yaz —

ci

tur —

— l›k

Afla¤›daki köklere uygun ekler getirerek gövdeler oluflturunuz. odun —

kumafl —

seç —

yafl —

dik —

sev —

üz —

çiçek —

ev —

s›r —

iste —


32

g› l›k ar dafl fl çe in çü siz c›

DEĞERLENDİRME SORULARI

“Dostlu¤un çok yönlü yararlar›n› göz önüne getirebilmek için insan›n tek bafl›na yapamayaca¤› ne çok fley oldu¤unu bir düflünmek yeter. O zaman eskilerin “Dost, insan›n ikinci benli¤idir.” sözünde hiç de abartma olmad›¤› ortaya ç›kar çünkü bu dost insan›n kendisinden bile öte bir fleydir. ‹nsan ömrü s›n›rl›d›r, kimi zaman insan›n gerçeklefltirmeyi gönülden diledi¤i; çocu¤unu yetifltirmek, bafllanm›fl bir ifli bitirmek gibi etkinliklere bile yetmez. Ama candan dostu olan kifli, yüz üstü b›rak›p gitti¤i bu ifllerin kendisinden sonra da gerçeklefltirilebilece¤ine güvenebilir. Böylece dilekleriyle ikinci bir kez yaflar insan.” Francis BACON (Fransis Bek›n) (‹lk dört soruyu parçaya göre cevaplay›n›z.) 1.

Yazar, insanlar›n niçin dostlara ihtiyac›n›n oldu¤unu düflünüyor?

2.

Metne göre insan ömrü nelerin yap›lmas›na yetmeyebilir?

3.

Metinde geçen “‹nsan dilekleriyle ikinci bir kez yaflar.” sözünü aç›klay›n›z.

4.

Metinde geçen “Dost, insan›n ikinci benli¤idir.” özdeyifli ile ayn› anlama gelen atasözü afla¤›dakilerden hangisidir? A) Dost bafla bakar, düflman aya¤a. B) Dost kara günde belli olur. C) Dost dostun eyerlenmifl at›d›r. D) Dost ac› söyler.

5.

Afla¤›dakilerden hangisinin kökü do¤ru gösterilmifltir? A) çar – e – siz

B) batak – l›k

C) çak – al – lar

D) güç – süz


33

TOPLUM HAYATI

6.

Afla¤›daki cümlelerde alt› çizili kelimelere ek getirilirken hangisinde bir yaz›m yanl›fl› yap›lmam›flt›r? A) Soka¤›n sonunda geniflce bir bahçe vard›. B) Bu çiçek renkce hepsinden daha güzel. C) Büyükce bir salonda oturduk. D) S›n›fça ö¤retmenimizi ziyarete gittik.

7.

Afla¤›daki cümlelerin hangisinde ek alan kelimelerin say›s› daha çoktur? A) Ö¤renciler s›n›fa do¤ru koflmaya bafllad›lar. B) Evde, sokakta, okulda, her yerde insanca davranmal›y›z. C) Elindeki b›ça¤› yavaflça ya¤a dald›rd›. D) Bugün okulda bir konferans dinledik.

8.

Afla¤›daki tabloyu inceleyiniz. Farkl› renkle verilen kelimelerden ekleri yanl›fl gösterilenleri X ile iflaretleyiniz. Cümleler

9.

Ekler

Sulak topraklar bereket saç›yordu.

çekim eki

Sütsüz bir kahve getirdiler.

yap›m eki

Düflünce can›m çok ac›d›.

yap›m eki

Kitab› çabuk okudu.

çekim eki

Diflimin a¤r›s›ndan duram›yorum.

çekim eki

Afla¤›daki alt› çizili kelimelerden hangisi yap›m eki alm›flt›r? A) Ona baflka söyleyecek sözüm yok. B) Babas› buna da bir çözüm bulur. C) Yemek yerken diflim k›r›ld›. D) Hiç suçum yokken beni cezaland›rd›.

10. Afla¤›daki kelimelerin isim türünden mi, fiil türünden mi oldu¤unu karfl›lar›ndaki kutucu¤a yaz›n›z. demircilik

söz

seçti

örmüfl

dostluk

renk


34

2 . TEMA

ATATÜRKÇÜLÜK

TEMANIN MET‹NLER‹ B‹R HABER ATATÜRK’ÜN HAYATI VATANDAfiLIK GÖREVLER‹M‹Z M‹LLÎ TAR‹H‹M‹Z (Dinleme Metni)


35

ATATÜRKÇÜLÜK

1. K‹ NL‹K ET

2. K‹ NL‹K ET

“Atatürk” ismi size neleri ça¤r›flt›r›yor? Düflüncelerinizi yazarak ifade ediniz.

Dinledi¤iniz haber ya da yaz› hakk›nda neler düflünüyorsunuz? Anlat›n›z.


36

B‹R HABER

3. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki ifadeleri okuyarak bulmacay› çözünüz.

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 1. Alfabemizin ilk harfi 2. Bir sonuç elde etmek, herhangi bir fley ortaya koymak için güç harcayarak yap›lan etkinlik, çal›flma. 3. Geçmiflte yaflanm›fl çeflitli olaylardan belle¤in saklad›¤› her türlü iz, hat›ra. 4. Belgegeçer. 5. Devlet hizmetinde ayl›kla çal›flan kimse, görevli. 6. Kurultay. 7. Ateflli silahlarla at›lmak için haz›rlanan her türlü patlay›c› madde, mühimmat. 8. Genel A¤. 9. Atatürk’ün mezar›n›n bulundu¤u an›tsal yap›. 10. Milletin, egemenli¤i kendi elinde tuttu¤u ve bunu belirli süreler için seçti¤i milletvekilleri arac›l›¤›yla kulland›¤› yönetim biçimi. 11. Telgraf arac›l›¤›yla haberleflmeyi sa¤layan resmî kurulufl. 12. Olanaks›z olma durumu, imkâns›zl›k. 13. Cumhuriyetle yönetilen ülkelerde devlet baflkan›, reisicumhur, cumhur reisi.


37

ATATÜRKÇÜLÜK

4. K‹ NL‹K ET

5. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki kelimelerin karfl›t anlaml›lar›n› bulup örnekteki gibi yaz›n›z. ac›

t................... atl›

kolay

...................

ilk

...................

genifl

...................

yitirmek

...................

az

...................

ön

...................

büyük

...................

kapal›

...................

do¤ru

...................

kazanmak

...................

ileri

...................

gitmek

...................

gerçek

...................

birleflmek

...................

yeni

...................

yaklaflmak

...................

soru

...................

Siz Havzal› telgraf memurunun yerinde olsayd›n›z nas›l davran›rd›n›z?


38

B‹R HABER

6. K‹ NL‹K ET

Metinde geçen olay ve kahramanlarla ilgili afla¤›daki boflluklar› doldurunuz. Bu olay›n yaflan›p yaflanamayaca¤› ile ilgili düflüncelerinizi belirtiniz.

Metinde ............................ ................................................. ................................................. .............................................. ............................................... ............................................... ........................anlat›lmaktad›r.

Metin kahramanlar› aras›nda ........................................ ................................................. .............................................. ............................................... ............................................... ......................... iliflkisi vard›r.

Metindeki olay ................... ................................................. ................................................. .............................................. ............................................... ............................................... ........... süresinde geliflmifltir.

Bence metindeki olay yaflanamaz çünkü............................ ................................................. ................................................ ................................................. ................................................. .................................................

........................................... ................................................. ................................................. ................................................. ................................................. ................................................. .......... metnin kahramanlar›d›r.

Bence metindeki olay yaflanabilir çünkü ........................... ................................................. ........................................... ................................................. ................................................. .................................................

Metinde anlat›lan olay›n yafland›¤› yer, ......................... ................................................. ................................................. ................................................. ................................................. ...........................................d›r.


39

ATATÜRKÇÜLÜK

7. K‹ NL‹K ET

Afla¤›da harfleri kar›flt›r›lm›fl olarak verilen kelimeleri bulunuz. Bunlar› birer cümlede kullan›n›z.

SINCA

HEBAR

D‹VERM

8. K‹ NL‹K ET

SEREVÜN

BETÜÇ

ÖREND

GENCÜL

Yazd›¤›n›z mektuplar ile inceledi¤iniz örnekleri karfl›laflt›r›n›z. Birbirine benzer ve farkl› yönlerini bir paragraf yazarak belirleyiniz.


40

B‹R HABER

9.

Afla¤›daki k›saltmalar›n aç›l›mlar›n› karfl›lar›na yaz›n›z. K›saltmalara ekler getiriniz.

K‹ NL‹K ET

Avrupa Birli¤i

AB

AB’den

BM MEB MÖ MS PTT TRT TÜB‹TAK TOK‹

10.

a) Resimlerde gördü¤ünüz varl›klar›n adlar›n› resimlerin altlar›na yaz›n›z.

K‹ NL‹K ET

b) Afla¤›daki resimlerdeki fark› altlar›na yazarak belirtiniz.

adam

adam

ev

ev

masa


41

masa

ATATÜRKÇÜLÜK

11. K‹ NL‹K ET

Üsteki ekleri listedeki kelimelere getiriniz. Eklerdeki seslerin niçin de¤iflti¤ini yaz›n›z. – li

– lik

odun – kömür – süt – telefon – sar› – saat –

12. K‹ NL‹K ET

odun – kömür – süt – telefon – sar› – saat –

Afla¤›daki isimlere yanda verilen ekleri getiriniz. Oluflturdu¤unuz kelimenin türünü belirtiniz. Kelime

13. K‹ NL‹K ET

simit

– ce

Türk

– defl

yurt

– lik

ses

– li

ev

– siz

kalem

– ci

fleker

– cil

Türü

Afla¤›daki paragrafta isimden isim yapan ekleri alan kelimeleri bulup ald›klar› ekleri gösteriniz.

Bencil insandan baflkalar›na sayg›l› olmas›n› bekleyemeyiz. Çünkü ona göre baflkalar›na hakça davranmak, kendisine haks›zl›k etmek demektir. O kendini çevresindeki herkesten, arkadafllar›ndan üstün görür. Ona göre hoflgörü ve insanl›k sadece kendisine yap›ld›¤›nda güzeldir. Çünkü o yap›c› de¤il, ç›karc›d›r.


42

ATATÜRK’ÜN HAYATI

1. K‹ NL‹K ET

Afla¤›da verilen Atatürk’e ait özdeyiflleri okuyunuz. Sizce bu sözleri söyleyen kifli nas›l bir karaktere sahiptir? Yaz›n›z. “Benim en büyük eserim cumhuriyettir.” “Özgürlük ve ba¤›ms›zl›k benim karakterimdir.”

2. K‹ NL‹K ET

Metinde ilk kez karfl›laflt›¤›n›z kelimeleri yaz›n›z ve anlamlar›n› sözlükten bulunuz.

KEL‹MELER

SÖZLÜK ANLAMI


43

ATATÜRKÇÜLÜK

3. K‹ NL‹K ET

4. K‹ NL‹K ET

Okudu¤unuz metni özetleyiniz. Özet yaparken okuma s›ras›nda ald›¤›n›z notlardan da yararlan›n›z.

Metinle ilgili üç soru haz›rlay›n›z. Sorular› cevaplay›n›z.

1. soru Cevap:

2. soru Cevap:

3. soru Cevap:


44


5. K‹ NL‹K ET

6. K‹ NL‹K ET

“Atatürk’ün Hayat›” metninden yararlanarak siz de kendi hayat›n›z› anlat›n›z.

Okudu¤unuz metnin geliflme ve sonuç bölümlerinde anlat›lanlar› birer cümleyle yaz›n›z.

l i fl m e b ö l ü mü Ge

u ç b ö l ü mü So n


45

ATATÜRKÇÜLÜK

7. K‹ NL‹K ET

Metinle ilgili afla¤›daki tespitlere kat›l›p kat›lmad›¤›n›z› belirtiniz.

TESP‹TLER

KATILDIM

KATILMADIM

1. Metindeki cümleler k›sad›r. 2. Yabanc› kelimeler azd›r. 3. Deyim ve özdeyifller yaz›ya canl›l›k katm›flt›r. 4. Konuflma cümleleri ak›c›l›¤› sa¤lam›flt›r. 5. Yaz›da aktar›lan an›lar, inand›r›c›l›¤› art›rm›flt›r.

8. K‹ NL‹K ET

Metinde geçen afla¤›daki yabanc› kelimelerle Türkçe karfl›l›klar›n› efllefltiriniz. etki ortaokul çevre tutsak lise devrim yüzy›l yön tutuklu

muhit idâdi rüfltiye tesir istikamet esir as›r ink›lap

9. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki cümlelerde hangi ekler yanl›fl yaz›lm›flt›r? ‹lgili bulutu boyayarak belirleyiniz.

DO⁄RU

Televizyon kanallar› RTÜK'ün kararlar› do¤rultusunda hareket ediyorlar. Yeni yay›n döneminde TRT'da çocuk programlar› daha çok olacakm›fl.

THY'deki uçak say›s› art›r›lm›fl.

TDK’da yeni bir sözlük haz›rlan›yormufl.

TTK’nun arflivleri araflt›rmac›lara aç›ld›.


46

YANLIfi


10. K‹ NL‹K ET

a) Paragraftaki yaz›m yanl›fllar›n› bulunuz. Yaz›m yanl›fllar›n› düzelterek paragraf› yeniden yaz›n›z. Bir Bahar günü sait faik ve Orhan Veli ile birlikte yapt›¤›m›z bir Bo¤az gezintisini hat›rl›yorum. o gün beykoz’a kadar gitmifltik. vapurumuz küçük bir fleydi. Bütün anadolu iskelelerine u¤rayan›n› aram›fl, ona binmifltik.

b) Paragraftaki boflluklara do¤ru noktalama iflaretini koyunuz.

Bir gün Çankaya

daki eski köflkün alt kat›nda, o zaman, içinde

bir de havuzu bulunan holde oturuyordum. Atatürk

ün ise yeflil

salonda misafirleri vard›. Kula¤›ma flu sözler çal›nd›: ... F›rsattan istifade Trakya

11. K‹ NL‹K ET

ya girelim, Selanik

e kadar yürüyelim.

Afla¤›daki fiil kök veya gövdelerine uygun ekler getirerek resimlerdeki varl›klar›n isimlerini bulunuz.

sil —

otur —

çak —

süpür —

aç —

dal —

uçurt —


47

ATATÜRKÇÜLÜK

12. K‹ NL‹K ET

13. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki cümlelerde alt› çizili kelimelerin kök ve eklerini bulup ilgili yerlere yaz›n›z.

Bu yeni görev onu yoruyordu.

............... + ............... kök ek

S›n›f baflkanl›¤› için seçim yapt›k.

............... + ............... kök ek

Bugün çok üzgün görünüyordu.

............... + ............... kök ek

Mahallemize gezici kütüphane geldi.

............... + ............... kök ek

Bu yatak hiç de rahat de¤il.

............... + ............... kök ek

Hepimizden daha çal›flkan bir çocuktu.

............... + ............... kök ek

Yol boyunca ekin tarlalar› uzan›yordu.

............... + ............... kök ek

Annem bana yeni bir atk› ördü.

............... + ............... kök ek

Afla¤›da verilen ekleri kelimelerdeki boflluklara ekleyiniz.

–m

– men

– gi

– gen

– ek

– in

– ifl

•

Dur..........taki yolcular otobüse bindiler.

•

‹flçiler, sor...........lar›n›n çöz............ünü bekliyorlar.

•

Sert bak............lar› çocuklar› korkutuyordu.

•

Kardeflim kork..... bir çocuktu.

•

Kaz............y›, küre¤i alan dere kenar›na kofltu.

•

Ö¤ret............e say............s›ndan ne konuflaca¤›n› flafl›rd›.

•

Kulüp çal›flmalar›nda çekin............liklerimizi atm›flt›k.

•

Bakanl›k, ver............lerde indir............e gidiyor.


48

– me


14. K‹ NL‹K ET

Afla¤›da verilen eklerle fiilleri birlefltirip yeni kelimeler türetiniz. – gi

bit – ...........

15. K‹ NL‹K ET

16. K‹ NL‹K ET

– gin

tut – ...........

bil – ...........

pifl – ...........

yay – ........... ör – ...........

yan – ........... flafl – ...........

duy – ........... kur – ...........

sür – ........... düfl – ...........

ser – ...........

sus – ...........

cofl – ...........

Kutucuklar›n hangisindeki kelimelerde fiilden isim yapan ekler kullan›lm›flt›r? Bunlar› bulup renkli kalemlerle boyay›n›z. gölge

bölge

uydu

sordu

çekirge

esirge

etek

atak

s›cak

sal›ncak

sinek

binek

mekik

çekik

çatal

bat›k

Afla¤›daki metinde fiilden isim yap›m eki alan kelimeleri bulunuz. Bu kelimelerin kök ve eklerini gösteriniz.

Kedi, bir yumak ipli¤i alm›fl, oynuyor. Çocuk ise sevgi ile ona yaklaflmak istiyor. Bu sevimli kediyi oyuncak zannediyor. Ama bu kolay olmuyor. Kedi bu ürkek mini¤e izin vermiyor. Sonunda çocuk, yorgun ve k›rg›n ad›mlarla oradan uzaklafl›yor.


49

ATATÜRKÇÜLÜK

1. K‹ NL‹K ET

2. K‹ NL‹K ET

3. K‹ NL‹K ET

Sizce ayn› vatan üzerinde yaflamak, insana ne gibi görevler ve sorumluluklar yükler?

Radyo ve televizyonlarda “Seçmen listeleri bugün ask›dan indiriliyor.” cümlesi ile yap›lan duyurunun amac› ne olabilir?

‹çinde “halk, görev, vatandafl” kelimeleri geçen bir paragraf yaz›n›z.


50

VATANDAfiLIK GÖREVLER‹M‹Z

4. K‹ NL‹K ET

5. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki cümlelerde sebep–sonuç, amaç–sonuç iliflkisinden hangisinin bulundu¤unu karfl›lar›na yaz›n›z.

Adresi almad›¤› için evi bulamad›.

(

)

Çabuk yoruldu¤u için oyunlara kat›lm›yordu.

(

)

Çay, çok s›cak oldu¤u için a¤z›m› yakt›.

(

)

‹fle gitmek için erkenden yola ç›kt›.

(

)

Kelime da¤arc›¤›n› zenginlefltirmek için okuyordu.

(

)

Seçimlere kat›lmak için sand›k bafl›na gitti.

(

)

Ö¤renim belgesi almak için dilekçe yazd›.

(

)

Afla¤›daki cümlelerden öznel yarg›lar› belirtenleri (Ö), nesnel yarg›lar› belirtenleri (N) ile gösteriniz.

On sekiz yafl›na gelince ben de oy kullanaca¤›m. Vergi vermek vatandafll›k görevidir. Askerlik mesle¤i çok hofluma gidiyor. Anayasam›z hak ve sorumluluklar›m›z› düzenlemifltir. Okulumuzdaki sosyal etkinlikler, çok baflar›l›yd›. Atatürk Haftas› etkinlikleri, velilerin de ilgisini çekti. ‹yi vatandafl olmak için yasalara uymak gerekir.

6. K‹ NL‹K ET

Metinde geçen “ders almak, dört elle sar›lmak, dün gibi hat›rlamak” kelime gruplar›n› birer cümlede kullan›n›z.


51

ATATÜRKÇÜLÜK

7. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki cümlelerde yanl›fl yaz›lan kelimeleri belirleyiniz. Karfl›lar›ndaki çemberlerin içine do¤rusunu yaz›n›z.

Ders çal›fl›rken bir birimize yard›mc› olmal›y›z. Ben senden birfley istemedim ki! Okulun bahçesinde bir kaç ö¤renci top oynuyordu. Bir çok televizyon kanal› bu haberi verdi. Ö¤rencilerin herbirine bu kâ¤›tlardan verilmifl. Hiç bir Türk vatandafl› görevlerini yerine getirmekten kaçmaz.

8. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki paragrafta "..." ile belirtilen yerlere uygun noktalama iflaretleri koyunuz.

Bu sabah annem de babam da çok heyecanl›yd›lar ... Babam ... anneme sürekli ... Haydi çabuk ol ... Bir an önce oyumuzu kullanal›m ... ... diyordu. Ben ... bu heyecana bir anlam verememifltim. Babama ... Niçin bu kadar heyecanl›s›n babac›¤›m ... ... dedim ... Babam bafl›m› okflayarak ... Oy kullanaca¤›m›z için ... ... dedi. ... Oy kullanmak senin için neden bu kadar önemli babac›¤›m ... ... diye sordum. Babam ... Seçimlere kat›larak hem hak ve özgürlüklerimi kullan›yorum hem de vatandafll›k görevlerimi yerine getiriyorum ... ... dedi. Nihayet anlam›flt›m bizimkilerin bu sabahki heyecanlar›n› ...


52

VATANDAfiLIK GÖREVLER‹M‹Z

9. K‹ NL‹K ET

“Vatandafll›k Görevlerimiz” metninden befl tane belirtisiz isim tamlamas› bulup yaz›n›z. Ögelerini gösteriniz. 1

2

3

4

10. K‹ NL‹K ET

5

Afla¤›daki cümlelerde bulunan boflluklar› uygun eklerle tamamlayarak belirtili ve belirtisiz isim tamlamalar› oluflturunuz.

•

Bahçedeki a¤aç..... dal..... pencereme de¤iyordu.

•

Ev..... anahtar..... çantada de¤il.

•

Annem, masa örtü..... ald›.

•

Gece..... karanl›¤..nda tek bafl›na ilerliyordu.

•

Otobüs dura¤..... çok uzak de¤il.

•

Hikâye..... sonu bekledi¤im gibi bitmedi.

•

Atatürk’.... hayat..... ilginç olaylarla dolu.

•

Oda..... pencere..... bahçeye bak›yordu.

•

Sahilde dolafl›p deniz kabu¤..... toplad›k.

•

Masa... üst... karmakar›fl›kt›.


53

ATATÜRKÇÜLÜK

11. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki isimleri uygun isimlerle tamamlay›n›z.

kitab›n

.......................

............................

ceketin

......................

.......................

...........................

uçurtman›n

12. K‹ NL‹K ET

13. K‹ NL‹K ET

zarf›

...............

duvar›n

saatin

ucu

...........................

cebi

tahtas›

.....................

telefonu

.....................

.....................

faturas›

........................

elbisenin

...................

Afla¤›da ayn› renkli kutucuklardaki isim tamlamalar›n› örnekteki gibi birlefltirip tek bir isim tamlamas› oluflturunuz. Türkçe kitab›

kitab›n kapa¤›

oda kap›s›

kap›n›n kolu

oturma odas›

odan›n cam›

masa örtüsü

örtünün püskülü

Türkçe kitab›n›n kapa¤›

Afla¤›daki isim tamlamalar›n› baflka bir isimle tamamlay›n›z.

Türkiye ................... Devleti

gözlük ................... rengi

kumafl ..................... kalitesi

s›n›f dolab›n›n .................

bahçe ....................... çiti

ürün ....................... kapa¤›

çocu¤un

saç tokas›n›n .......................

................


54

ayakkab›s›n›n

M‹LLÎ TAR‹H‹M‹Z (Dinleme Metni)

1. K‹ NL‹K ET

2. K‹ NL‹K ET

3. K‹ NL‹K ET

Tarihî filmler seyretmeyi ya da tarih konulu kitaplar okumay› seviyor musunuz? Nedenlerini anlat›n›z.

Tarih konulu filmlerden veya kitaplardan en çok hangisini, niçin be¤endiniz?

Size bir flans tan›nsayd› Türk tarihindeki ünlü kiflilerden hangisi olmak isterdiniz? Niçin?


55

ATATÜRKÇÜLÜK

4. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki kelimelerin metinde kullan›lan anlamlar›n› tahmin edip yaz›n›z. Tahminleriniz do¤ru ise (D), yanl›flsa (Y) ile gösteriniz. Kelime

5. K‹ NL‹K ET

6. K‹ NL‹K ET

Tahminim

borç

:

yöre

:

ilkel

:

ifllemek

:

devlet

:

emanet

:

eser

:

Dinlerken ald›¤›n›z notlardan yararlanarak “Millî Tarihimiz” metnini özetleyiniz.

“Millî Tarihimiz” metni için önerebilece¤iniz bafll›klar› yaz›n›z. En Be¤enilen Öneri

Benim Önerim


56

D/Y


7. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki bulmacada yanda verilen kelimelerin efl anlaml›lar› gizlenmifltir. Bunlar› bulup kelimenin karfl›s›na yaz›n›z.

8.

E

D

E

D

‹

Y

E

T

Y

S

ULUS

................................

K

K

Â

L

N

Y

V

A

D

E

U

SÜRE

................................

L

‹

Â

L

‹

M

T

Ü

U

C

L

L

E

D

M

V

E

V

‹

E

S

U

‹

Y

M

‹

T

E

A

G

C

R

S

D

G

D

L

A

R

T

U

D

Ü

E

E

Ç

Y

L

Y

Ç

A

Ü

Â

R

L

R

T

‹

E

Ç

T

N

E

T

A

S

D

G

Ü

T

D

C

A

G

Ü

Ç

S

UYGARLIK ................................

K‹ NL‹K ET

M

ÖNDER

................................

B‹LG‹N

................................

M‹LLÎ

................................

KUVVET

................................

YURT

................................

Yaz›n›zla ilgili olarak ölçe¤i doldurunuz. Ölçekteki olumlu ve olumsuz cevaplar›n›z›n a¤›rl›¤›na göre yaz›n›z› de¤erlendiriniz. ÖLÇÜTLER

EVET

HAYIR

1. Yaz›mda herkesin kolayca anlayabilece¤i bir dil kulland›m. 2. Örnekler verdim; benzetmeler, karfl›laflt›rmalar yapt›m. 3. Düflüncelerimi mant›k ak›fl›na uygun biçimde s›ralad›m. 4. Yaflamak istedi¤im ülkenin önemli özelliklerini aktard›m. 5. Yaz›mda Türkçe kelimeler kullanmaya özen gösterdim. 6. Yaz›mda kar›fl›kl›¤a neden olabilecek kapal› ifadelere yer vermedim.

DE⁄ERLEND‹RME:


57

ATATÜRKÇÜLÜK

9. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki paragrafta yer adlar›n›n yaz›m›nda yanl›fll›k yap›lm›flt›r. Bunlar› düzelterek paragraf› yeniden yaz›n›z.

‹stanbul bo¤az›, asya ve avrupay› birbirine ba¤lar. Bo¤az’›n iki yakas›, iki ayr› dünyad›r. Bir tarafta kendine özgü kültürüyle do¤u, di¤er tarafta ayd›nl›k yüzüyle bat›. Bo¤az› aflmak, bir bak›ma do¤unun binlerce y›ll›k tarihinden, kültüründen ç›k›p bat›n›n yeni ve ça¤dafl dünyas›n›n kap›s›na dayanmak demektir. Bu yüzden istanbul’da her gün biraz asyal›, biraz avrupal›d›r insan.

10. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki paragrafta büyük harflerin ve kesme iflaretinin kullan›m›yla ilgili yanl›fllar yap›lm›flt›r. Bunlar› bulup altlar›n› çiziniz.

Osman’l›lar Döneminde yaz› diliyle konuflma dilinin birbirinden apayr› düzlemlerde geliflmesi, yönetim ile halk›n iletiflim olanaklar›n› bir hayli s›n›rlam›flt›. 11 a¤ustos 1983 tarih ve 2876 say›l› yasayla Atatürk kültür, dil ve tarih yüksek kurumu oluflturuldu. Türk dil ve Türk tarih Kurumlar›, bu kuruma ba¤land›. Atatürk dil ve Tarih yüksek Kurumu’na ba¤lanan Türk Dil Kurumu’nun ayr› bir bütçesi bulunmaktad›r.


58


11. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki cümleleri okuyunuz. Alt› çizili kelimelerden tek bafl›na anlam› olanlar ile olmayanlar› ay›r›p listeleyiniz. Buradan köye traktör ile gideceksiniz. Yazar›n kitab›n› be¤endi¤i için herkese tavsiye etti. Ali aslan gibi delikanl›d›r, bu s›k›nt›y› da atlat›r. Tekrar buluflmak üzere sözleflip ayr›ld›lar. Burada do¤a, cennet kadar güzeldi. Do¤rular, kifliye göre de¤iflmez. Tek bafl›na anlam› olan kelimeler

12. K‹ NL‹K ET

Tek bafl›na anlam› olmayan kelimeler

Afla¤›daki cümleleri verilen kelimelerden uygun olan›yla tamamlay›n›z.

gibi

karfl›

için

sadece

do¤ru

göre

kadar

ile

S›nava girece¤i ................... çok heyecanlan›yor. Yerleri temiz bir bez ................... sildi. Bana ................... bu, yazar›n en iyi kitab›d›r. Gözlerini benden kaç›r›yor, üzülüyormufl ................. davran›yordu. Esin de Suna ................... düzenli bir çocuktu. Bana ................... her zaman anlay›fll›d›r. Araba son h›zla viraja ................... gidiyordu. ‹çlerinden ................... bu evi be¤enmifltik. TÜRKÇE Ö⁄RENC‹ ÇALIfiMA K‹TABI 6. SINIF

59

ATATÜRKÇÜLÜK

13. K‹ NL‹K ET

Afla¤›da verilen cümlelerdeki edatlar ile kurduklar› anlam iliflkilerini efllefltiriniz. Genç çiftin kutu gibi bir evi vard›. sebep – sonuç Burada ekinler orak ile biçiliyordu. s›n›rlama Her gün bir litre kadar süt içiyordu. yönelme Bu iflte yaln›z sana güveniyorum. araç Üst katlar, alt katlara göre daha ayd›nl›kt›. benzerlik Babas›n› görünce kap›ya do¤ru kofltu. karfl›laflt›rma Yollar kapand›¤› için kente ulaflamad›lar.

14. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki edatlar› görevlerine uygun ifadelerle tamamlayarak cümleler oluflturunuz.

.................................................. için ...................................................... .................................................. dek ....................................................... .................................................. yaln›z .................................................. .................................................. gibi ...................................................... .................................................. göre ..................................................... .................................................. do¤ru ................................................... .................................................. karfl› .................................................... .................................................. sanki .................................................... .................................................. de¤in ....................................................

15. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki cümlelerde alt› çizili kelimelerden hangisi edat göreviyle kullan›lm›flt›r? Kelimenin alt›ndaki kutucu¤u X ile iflaretleyiniz. Benim de senin kadar bir o¤lum var. Misafirlerini havaalan›na kadar götürdüler. Müzeye gideriz ancak uslu durmaya söz verirseniz. Paras› ancak bir simit almaya yetiyordu.


60


16. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki cümlelerde bulunan edatlardan hangilerinin birbirinin yerine kullan›labilece¤ini belirleyiniz. Uygun numaralar› efllefltirerek kutucuklara yaz›n›z.

1. Türkiye kadar güzel ülke bulunmaz. 2. Bu hastan›n derdinden ancak sen anlars›n. 3. Çocu¤un gözleri kömür gibi simsiyaht›. 4. Denize karfl› oturmufllard›. 5. Her zaman sadece senin dedi¤in olmaz. 6. Günefle do¤ru dönmüfllerdi.

17. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki cümlelerin belirtti¤i anlam› karfl›lar›na yaz›n›z.

Ah, flu s›nav› bir kazansam! Zavall›c›k, atefller içinde yan›yor! Derhal odamdan ç›k! Of! Bu yol biter mi?


61

ATATÜRKÇÜLÜK


"Hep bu soru... Gazi'yi gördün mü? Görmeyenlere ac›yoruz. Biz, onu görenler; kendimizi büyümüfl, yücelmifl, say›yoruz. Biz art›k sabahki biz de¤iliz. De¤ifltik, baflkalaflt›k; önemli bir kifliyiz. Biz Gazi'yi gördük.” Oktay AKBAL (‹lk befl soruyu metne göre cevaplay›n›z.) 1.

2.

3.

Yazar, kimlere ac›yor? A) Kendisini görmeyenlere

B) Gazi'yi görmeyenlere

C) Gözleri görmeyenlere

D) Soru soranlara

Yazar, kendisini niçin önemli buluyor? A) Önemli ifller yapt›¤› için

B) De¤iflimi sevdi¤i için

C) Her fleyi çok iyi gördü¤ü için

D) Gazi'yi gördü¤ü için

Metnin yazar›nda afla¤›da belirtilen hangi duygunun varl›¤›ndan söz edilemez? A) K›vanç

4.

5.

6.

B) Gurur

C) Üzüntü

D) Sevinç

Yazar, kimlerden "biz" diye söz ediyor? A) Ailesinden

B) Arkadafllar›ndan

C) Gazi'yi görmeyenlerden

D) Gazi'yi görenlerden

Paragraf›n dil ve anlat›m özellikleriyle ilgili olarak hangisi söylenemez? A) Dili sadedir.

B) Cümleler k›sad›r.

C) Anlat›m süslüdür.

D) Anlat›m yal›nd›r.

"Bir ay sonra okumay› sökmüfltü." cümlesindeki "sökmüfltü" kelimesinin cümleye katt›¤› anlam, afla¤›dakilerden hangisinde vard›r? A) Bu çiçekleri geçen gün sökmüfltü. B) En son olarak bahçe çitini sökmüfltü. C) Nihayet bu hesab› da sökmüfltü. D) Zor da olsa çiviyi yerinden sökmüfltü.

7.

Afla¤›daki cümlelerin hangisinde anlamdafl (efl anlaml›) kelimeler bir arada kulan›lm›flt›r? A) Beyaz bir kâ¤›da bir fleyler karalad›. B) Ak ellerini beyaz masan›n üzerine koydu. C) Ancak kendisinin duyabilece¤i bir sesle f›s›ldad›. D) Geçen y›l yaflad›klar›n› yazmaya karar vermiflti.


62

8.

“Bütün haz›rl›klar tamam olunca yola ç›k›ld›.” cümlesindeki “tamam” kelimesinin anlam› afla¤›dakilerden hangisidir? A) Tüm

9.

B) Eksiksiz

C) Az olmayan

D) Kesin

Afla¤›daki kelimelere listedeki eklerden uygun olanlar› getirip yeni kelimeler oluflturunuz. Oluflturdu¤unuz kelime isim midir, fiil midir? Yaz›n›z. a. Kelimeler ac› siyah difl et fleker s›r insan kum

Ekler – – – – – – –

Oluflturdu¤um kelime

Kelimenin türü

Oluflturdu¤um kelime

Kelimenin türü

cil sel ci li siz defl ce

b. Kelimeler geç – gör – bil – ez – kork – say – sürün – sor –

Ekler – – – – – – – –

gi ici gin im ifl giç gen ek

10. Afla¤›daki kelimelerden hangisi farkl› bir kökten türemifltir? A) Kitapç›

B) Kalemlik

C) Uzmanl›k

D) Soygun

11. Afla¤›daki cümlede alt› çizili kelimenin ald›¤› yap›m ekinin çeflidini karfl›s›na yaz›n›z. Turfluluk biber ald›k. ‹steklerin oldu. Koyuca iki bardak çay içti. Yine s›caklar bafllad›. Resim dersinde çizim yapt›k.


63

ATATÜRKÇÜLÜK

12. Afla¤›daki cümlelerde isim tamlamalar›n› bulup yaz›n›z. 1. Dizlerinin ba¤› çözülmüfltü. 2. S›n›f›n tozu bo¤az›n› yak›yordu. 3. Çiçek kokusu etraf› sarm›flt›. 4. Yokuflun sonunda annesi oturuyordu. 5. Salonun duvarlar› resimlerle kaplanm›flt›. 6. S›cak soban›n üstünde ekmek k›zart›yordu. 1.

3.

5.

2.

4.

6.

13. Afla¤›daki kelimeleri cümlelerdeki boflluklara koyarak isim tamlamalar› oluflturunuz.

Çamafl›r ......................... s›caktan erimiflti. Eyvah, çantan›n ......................... kopacak! Bu yeme¤in ......................... çok olmufl. Lamban›n ......................... gittikçe art›yordu. Metnin ......................... çok güzeldi. alev

ip

bafll›k

sap

tuz

14. “ile” kelimesi afla¤›daki cümlelerin hangilerinde edatt›r? I. Bir tost ile bir ayran ald›. II. Kad›n ile çocu¤u kap›dan içeri girdi. III. Da¤ yolunu at arabas› ile ç›kt›. IV. Okula bisikletle gitti.

A) I ve IV

B) II ve III

C) III ve IV

D) I ve II

15. Afla¤›daki cümlelerde “için” edat›n›n cümleye katt›¤› anlam› yaz›n›z. Üflümemek için ellerini cebine koydu. Oyalanmak için kurslara kat›lm›flt›. Misafirleri için pasta yap›yordu. Ayd›nl›k olmas› için perdeleri açt›.


64

3. TEMA

DO⁄A VE EVREN

TEMANIN MET‹NLER‹ UZAY DENEN O YER B‹R ARININ GÜNLÜ⁄Ü ORMAN KÜRESEL SORUNLAR (Dinleme Metni)


65

DO⁄A VE EVREN

1. K‹ NL‹K ET

2. K‹ NL‹K ET

3. K‹ NL‹K ET

Gökyüzü ilginizi çeker mi? Niçin?

Bir astronot olup uzaya f›rlat›lsayd›n›z orada neler görebilece¤inizi düflünürsünüz.

Sizce gökyüzü neresidir? Tan›mlay›n›z.

Gökyüzü,


66

UZAY DENEN O YER

4. K‹ NL‹K ET

5. K‹ NL‹K ET

Ö¤retmeniniz “Uzay Denen O Yer” metnini okurken dikkatle dinleyiniz ve metinle ilgili sorular haz›rlay›n›z.

Tabloda gizlenmifl metinde geçen kelimeleri bulunuz.

U Z A Y G Ü N E fi

S A A T Ö N K A H

B Y C M K P L T A

O D Ü N Y A E O V

Y E R Y Ü Z Ü M A

U F G E Z E G E N

T M Y S Ü F B I G

Buldu¤unuz kelimeleri afla¤›daki sütuna yazarak bunlar› birer cümlede kullan›n›z. KEL‹ME

CÜMLE

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 TÜRKÇE Ö⁄RENC‹ ÇALIfiMA K‹TABI 6. SINIF

67

DO⁄A VE EVREN

6.

Afla¤›da anlam› verilen kelime ve terimleri yandaki bulmacaya yerlefltiriniz.

K‹ NL‹K ET

1 2 →

→ 1 → 2

3 →

→ 3 4

4

→

→

7.

→

Soldan sa¤a 1. Gök cisimlerini incelemeye yarayan büyük dürbün. 2. Gemi ve uça¤›n gidece¤i yol. 3. Günefl sistemindeki alt›nc› gezegen. 4. Günefle yak›n olan gezegen. 5. Bir gezegenin çevresinde olup o gezegenin çekimi ile çevresinde dolaflan daha küçük gezegen. Yukar›dan afla¤›ya 1. Bir çeflit füze. 2. Uzay yolculu¤u yapan kifli. 3. Yer yuvarla¤›. 4. Hidrojen ve oksijenden oluflan rengi, kokusu ve tad› olmayan madde, s›v› kitle.

→ 5

Kar›fl›k olarak verilmifl harfleri düzenleyerek terimleri bulup kutucuklara yaz›n›z.

K‹ NL‹K ET

1.

S‹LAKGA

Yan taraftaki terimlerde farkl› 2.

renkli kutucuklar içine al›nm›fl harfle-

MÜS‹TÖRLA

ri do¤ru olarak s›ralay›n›z. Bütün y›l-

3

d›zlar›, gök cisimlerini saran büyük bofllu¤un ad›n› bulacaks›n›z. 3.

GEYÖRÜN

4

4.

ONOR‹ SULUTBUSU 1

5.

5. ZGA

1

2


68

2

3

4

UZAY DENEN O YER

8.

Metnin görsellerini s›ras›yla inceleyerek bu s›raya uygun hayalî bir olay anlat›n›z.

K‹ NL‹K ET

9. K‹ NL‹K ET

Tabloda verilen kelime çiftlerini yak›n ya da efl anlaml› olarak s›n›flay›n›z.

Efi ANLAMLI

YAKIN ANLAMLI

diyar ←⎯⎯→ ülke metot ←⎯⎯→ teknik üzüntü ←⎯⎯→ gam dil ←⎯⎯→ lisan pabuç ←⎯⎯→ ayakkab› cihan ←⎯⎯→ âlem de¤er ←⎯⎯→ k›ymet sene ←⎯⎯→ y›l bitmek ←⎯⎯→ tükenmek rivayet ←⎯⎯→ söylenti


69

DO⁄A VE EVREN

10.

Listede verilen ekleri fiillere getirerek yeni fiiller oluflturunuz.

K‹ NL‹K ET

– – – – – – – – – –

11. K‹ NL‹K ET

–

aç

–

gör –

bil

–

pifl

–

sür

–

gül

–

yürü –

t›k

–

ser

bul

l fl n dir ir i t a imse p

–

Çiçeklerin ortas›ndaki fiile yapraklardaki ekleri getirip buldu¤unuz kelimeleri altlar›na yaz›n›z.

–fl

–t kaz –

topla – –n

–l

–›

–t

–n

–fl bak – – dir

–l


70

– dir

UZAY DENEN O YER

12. K‹ NL‹K ET

Noktal› yerlere uygun ekler getirerek cümleleri tamamlay›n›z.

Bakanl›k, okulumuza yeni müdür at....d›. Tahta sand›k k›r›larak sobada yak.....d›. Bütün ev bafltan afla¤› temizle.....di. Baflvuru listesine ad›n› yaz.......d›. Bütün gün tek bafl›na sokaklarda gez.....di. Korkan kufllar havaya uç.....tu. Gömleklerini y›ka........t›, ütüle.......ti. Televizyon seyredeyim derken sütü tafl........d›.

13. K‹ NL‹K ET

Tablodaki kelimeleri ald›klar› eklere göre s›n›flay›n›z.

yaz›m

süpürge

yaz›fl

çekim

ça¤›rt

okul

atlat

utangaç

söndür

uçur

oynat

tepin

bak›c›

durak

göçür

kaç›n

bilgi

gülüfl

seçenek

basamak

saç›l

Fiilden Fiil Yap›m Eki Alan Kelimeler

Fiilden ‹sim Yap›m Eki Alan Kelimeler

b) Kutucuklardan birer kelime seçip cümlelerde kullan›n›z. 1. 2. TÜRKÇE Ö⁄RENC‹ ÇALIfiMA K‹TABI 6. SINIF

71

DO⁄A VE EVREN

1. K‹ NL‹K ET

2. K‹ NL‹K ET

“Ar› gibi çal›flmak” ifadesinden ne anlad›¤›n›z› bir örnek vererek aç›klay›n›z.

“Bin iflçi, bir baflç›.” atasözü ile ar› kovanlar› aras›nda nas›l bir iliflki kurulabilir? Yaz›n›z.


72

B‹R ARININ GÜNLÜ⁄Ü

3.

"Kovan, aksama, dirlik, t›rt›l, salg› bezi, bal mumu, k›vam, aln›n› kar›fllamak, enerji, de-

K‹ NL‹K ET

po" kelimelerini afla¤›daki tabloya alfabetik olarak s›ralay›n›z sonra da anlam›n› tahmin ederek efllefltiriniz.

KEL‹MELER

ANLAMI

1

a

Ar›lara bar›nak olarak yap›lan sepet veya sand›k.

2

b

Gere¤i gibi yürümeme ifllememe, geri kalma.

3

c

Yaflay›fl, varl›k, geçim, huzur ve uyuflma.

4

ç

Kelebek kurtçu¤unun yumurtadan ç›kt›ktan sonra krizalit (baflkalaflma) oluncaya kadarki durumu.

5

d

Kendine özgü bir madde yapan ve salg›layan canl› hücre grubu ya da dokusu.

6

e

Ar›lar›n peteklerini yapmak için kar›n halkalar› aras›ndan salg›lad›klar› yumuflak ve sar›ms› madde.

7

f

Koyuluk, koyuluk derecesi. Bir fleyin en uygun zaman› veya durumu.

8

g

Zor bir ifli yapacak olan›n gücünü küçümsemek.

9

h

Maddede var olan ›s›, ›fl›k biçiminde ortaya ç›kan güç.

10

›

Korunmak, saklanmak veya gerekti¤inde kullan›lmak için bir fleyin konuldu¤u yer.

Anlam›n› tahmin ederek efllefltiriniz. 1

2

3

4

5

6

7

8

9

10


73

DO⁄A VE EVREN

4. K‹ NL‹K ET

a) Afla¤›da verilen deyimler ile anlamlar›n› aç›klayan cümleleri efllefltiriniz.

En zor matematik problemlerini bile çözmüfl. ifli bitmek Dilerim ki evinizi satmak zorunda kalmazs›n›z. ifle yaramak Bu s›nav› kazanamazsam art›k memur olamayaca¤›m. alt›ndan kalkmak Eski kumafllardan bir yatak örtüsü yap›labilece¤ini düflündü. Allah etmesin! Sporcunun doping yapt›¤›n› herkes duydu.

b) Metinde geçen afla¤›daki deyimlerin anlamlar›n› bulunuz.

dirlik düzenlik:

alt üst olmak:

aln›n› kar›fllamak:

Allah etmesin!:


74


c) Metinde geçen ve anlamlar›n› yazd›¤›n›z afla¤›daki deyimleri birer cümlede kullan›n›z.

dirlik düzenlik:

alt üst olmak:

aln›n› kar›fllamak:

Allah etmesin!:

5. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki boflluklara oklarda verilen cümleleri sebep-sonuç bildirecek biçimde ay›rarak yaz›n›z.

Kovan›m›z›n h›zl› ve düzenli

SEBEP:

iflleyiflinde en küçük bir aksama olmaz. Çünkü sistem son derece SONUÇ:

sa¤lam kurulmufltur.

SEBEP:

Çok h›zl› ve düzenli bir flekilde yumurtlamas› gerekir. Çünkü iflçi ar›lar›n ömrü çok k›sad›r.

SONUÇ:

SEBEP: Petekler de¤iflik ifllerde kullan›ld›¤› için böyle bölge bölge ayr›lm›flt›r.

SONUÇ:


75

DO⁄A VE EVREN

6. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki cümlelere birer numara verip metinden yola ç›karak mant›k ak›fl› içinde s›ralay›n›z. Toplumumuzdaki düzenin s›rr› bu ilaçt›r. Y›lda bir milyon yumurta üretir. Kraliçenin bafll›ca ifli yumurtlamakt›r. Kraliçe kendini besleyemez. Kraliçe ar› olmazsa sosyal düzen alt üst olur. Kraliçe de kendi salg›lad›¤› özel ilaçtan ar›lara verir. Ar›lar, kraliyet peltesini kraliçeye ikram eder.

Mant›k ak›fl› içerisinde s›ralad›¤›n›z yukar›daki metni kendi cümlelerinizle özetleyiniz.

7. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki sorularla çengel bulmacay› çözünüz.

→

1

2

→ 2

→

Yukar›dan afla¤›ya 1. Kral kar›s›. Krall›¤› yöneten kad›n. 2. ‹dareli tüketme. 3. Niflasta, fleker ve su kar›fl›m›n›n piflirilerek so¤utulmas›yla yap›lan bir tür tatl›.

→ 1

→

Soldan sa¤a 1. Para, banknot. 2. Bal yapar. 3. Belli yöntem, ilke veya yasalara göre kurulmufl olan durum, uyum, sistem. 4. Asya’da bir da¤ ad›.

3

→ 3 → 4


76


8. K‹ NL‹K ET

9. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki birinci resimlerin alt›na yap›lan ifli, ikinci resimlerin alt›na ise varl›¤›n ad›n› yaz›n›z. 1. RES‹M

2. RES‹M

1. RES‹M

2. RES‹M

Afla¤›daki kelimelerin kök ve eklerini gösteriniz.

gizle

baflla–

temizle–

a¤›rla

elle

boyla–


77

DO⁄A VE EVREN

10. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki paragrafta fiilden isim yap›m eki alan kelimeleri bulunuz. Ald›klar› ekleri gösteriniz.

“‹nsanlar ve ar›lar, kokular› da farkl› alg›larlar. Bal ar›lar› kokular› fark etmek için antenlerini kullan›r. ‹nsanlar›n kulland›klar› parfümler, ar›lar›n bize davran›fllar›n› etkiler. Baz› kokular, onlar› sinirlendirebilir. Bu nedenle ar›c›lar kovana yaklafl›rken kesinlikle parfüm kullanmazlar.” Bilim Çocuk Dergisi

11.

Çiçeklerdeki ekleri peteklerdeki isim köklerine ekleyip yeni fiiller türetiniz.

K‹ NL‹K ET

– le

–l

– se

– el

küçük bel su az


78

– la

–a

–l

– er

pul – yafl – mor – öz –


12. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki kelimelerden isimden türeyen isimleri mavi, di¤erlerini pembe renkli kutunun içine yaz›n›z.

çocuksu

düzel–

bulmaca

külle–

haberlefl–

kal›nl›k

ekflimsi

oyla–

garipse–

bofla–

sucu

kulakç›k

anaç

dize

ço¤al–

günlük

kilitli

özge

özgü

k›raç

topla–

taçs›z

önemse–

baflak

yafl›t


79

DO⁄A VE EVREN

1.

Afla¤›daki tabloda verilen görüflleri okuyunuz. Size uygun seçene¤i iflaretleyinz.

K‹ NL‹K ET

Her Zaman

Görüfller 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.

S›k S›k

Nadiren

Hiçbir Zaman

Yürüyüfl yaparken yol boyunca gördü¤üm tabiat manzaralar›ndan etkilenirim. Piknik yerlerinde çevreyi gezmekten hofllan›r›m. Gördü¤üm bitki ve a¤açlar› ayr›nt›lar›yla hat›rlar›m. Tabiatla baflbafla kalmay› severim. Çevre bilinci güçlü insanlara de¤er veririm. Çevre kirlili¤ine yol açan ürünleri kullanmam. Orman ve çevre konular›na duyarl›y›m. Anket sonuçlar›na bakarak çevreci bir insan oldu¤unuz düflünülebilir mi? Neden?

Çevreci bir insan›m çünkü

Çevreci de¤ilim çünkü

2.

Siz de bildi¤iniz orman hayvanlar›yla ilgili iki bilmece oluflturunuz.

K‹ NL‹K ET

1

2


80

ORMAN

3.

Orman konulu flark›y› dinlerken neler düflündünüz? Anlat›n›z.

K‹ NL‹K ET

4. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki kelimelerin anlam›n› kendisinden önceki ile sonraki kelimelerden ve içinde geçti¤i dizeden hareketle tahmin ediniz. Daha sonra sözlü¤e bakarak kontrol ediniz.

Kelime

Tahminim

Sözlük anlam›

zümrüt: reçine: çorak: konak: engin: sa¤anak:

5. K‹ NL‹K ET

Okudu¤unuz fliirde hangi konu anlat›lm›flt›r? fiiirdeki en belirgin duygu nedir?

Orman fliirinde ........................................................................ konusu anlat›lm›flt›r. Bence ............................................................ fliirdeki en belirgin duygudur. TÜRKÇE Ö⁄RENC‹ ÇALIfiMA K‹TABI 6. SINIF

81

DO⁄A VE EVREN

6. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki ifadeleri örnekteki gibi tamamlay›n›z.

“Buz gibi kaynaklar var ormanda. Ben kayna¤›m: So¤uk oldu¤um için buza benziyorum.” “Ormanlar da¤lara zümrüt bir örtü. Ben orman›m:

”

“Ormanlar sulara öz anne gibi. Ben orman›m:

”

“Ormanlar yapraktan bir engin deniz. Ben orman›m:

7. K‹ NL‹K ET

”

Çiçe¤in ortas›ndaki kelimelerin ça¤r›flt›rd›¤› di¤er kelimeleri yapraklara yaz›n›z.

hayat

güzellik

vermek

zenginlik


82

ORMAN

8.

“Orman” fliirini en iyi anlataca¤›n› düflündü¤ünüz bir slogan yaz›n›z.

K‹ NL‹K ET

9. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki kelimeleri farkl› anlamlar›yla cümle içinde kullan›n›z. Hangi anlamda kullan›ld›¤›n› yan›na yaz›n›z. Kelime

Cümle

Anlam›

yan

yan

k›r

k›r

dolu

dolu

iç

iç


83

DO⁄A VE EVREN

10. K‹ NL‹K ET

11. K‹ NL‹K ET

Cümlelerdeki kelimelerden efl seslisi (sestefl) olanlar›n alt›ndaki kutucuklar› k›rm›z›ya boyay›n›z. Elini yüzüne götürdü.

Beli al›p ba¤a gitti.

Çaydan geçip ormana ulaflt›k.

Gül kokular›n› içimize çektik.

Bulmacay› çözünüz. Buldu¤unuz kelimelerle çizelgedeki kelimeleri efllefltiriniz.

kelime

12. K‹ NL‹K ET

O

Y

E

R

L

E

fi

M

E

K

L

fi

E

Y

V

A

B

D

O

N

A

N

M

A

K

O

A

A

K

I

R

A

Ç

Ü

Ç

R

Ü

S

Y

R

Z

Y

K

N

Ö

T

Ü

fi

M

E

K

F

I

‹

V

M

D

A

R

I

L

M

A

K

Z

Z

F

U

A

D

Ö

N

D

Ü

R

M

E

K

M

E

Z

K

K

O

L

L

A

M

A

K

O

kelime

bulmacadaki kelime

orta

usanmak

küsmek

süslenmek

çevirmek

c›v›ldaflmak

oturmak

ödev

kurak

korumak

bulmacadaki kelime

Afla¤›daki resimlerin altlar›na varl›¤›n ad›n› yaz›n›z. ‹ki kelimeyi birlefltiriniz. ‹smini buldu¤unuz varl›¤› resimleyiniz.


84

ORMAN

13. K‹ NL‹K ET

a) Afla¤›da su içinde yüzen kelimelerin kenarlardaki tafllarda yaz›l› olanlardan hangilerini sürükleyip götürdü¤ünde anlaml› bir kelime oluflturaca¤›n› iflaretleyerek gösteriniz.

kakan

fatma gözü

i ked cam ç a¤a

delen boz a kar suç

göbe¤i

as mir e gec

yap gök

üstü

i bilg un kav

yuvas›

ük büy bül bül

yedi sayar

içi

fil ar duv

kondu difli ay›

b) Kelimeleri afla¤›daki barajda birlefltiriniz.

14. K‹ NL‹K ET

Cümlelerdeki boflluklar› verilen kelimelerden uygun olan›yla tamamlay›n›z.

kapkaç

suçiçe¤i

ayakkab›

gökyüzü

buzdolab›

Okula bafllamadan yeni ............................................ al›nd›. Bugün güneflli bir ............................................ bizi bekliyor. Kardeflim ............................................ ç›kard›. Gazeteler her gün bir ............................................ olay›n› yaz›yor. Yiyecekleri saklamak için ............................................ ald›k. TÜRKÇE Ö⁄RENC‹ ÇALIfiMA K‹TABI 6. SINIF

85

DO⁄A VE EVREN

15.

Afla¤›daki flekilde basit kelimelerin bulundu¤u k›s›mlar› sar›, türemifl kelimelerin bulun-

K‹ NL‹K ET

du¤u k›s›mlar› kahverengi, birleflik kelimelerin bulundu¤u yerleri yeflil ile boyay›n›z.

akçakavak

rastgele

pudra flekeri

aç›kgöz hoflgörü

silgi

örtü

eflkenar kaynak dikdörtgen

kabakulak

baflefendi a¤aç

orman

zeytinya¤›

hava su de¤irmeni güzellik havaliman›

gökkufla¤›

yeflil

yapraktan

kufllar

ilkö¤retim

gölge y›kamak

ödev at sine¤i

süsü gelgit

rüt

züm

zengin

sa¤anakl›

da¤

ninni anne

iç savafl

sa¤duyu

yanarda¤


86

KÜRESEL SORUNLAR (Dinleme Metni)

1. K‹ NL‹K ET

2. K‹ NL‹K ET

3. K‹ NL‹K ET

“Küresel ›s›nma” denilince akl›n›za neler geliyor? Yaz›n›z.

Sizce çocuk yapbozun parçalar›n› nas›l birlefltirmifltir?

“Küresel Sorunlar” metninde anlam›n› bilmedi¤iniz kelimeleri yaz›n›z ve anlamlar›n› tahmin ediniz.

Kelime

Anlam›


87

DO⁄A VE EVREN

Afla¤›daki yapboz parçalar›nda verilen kelimeleri cümlelerde kullan›n›z.

küresel

çevre kirlili¤i

sorun

5. K‹ NL‹K ET

6. K‹ NL‹K ET

kaliteli

planl›

K‹ NL‹K ET

yapboz

4.

bafl döndürücü

“Küresel Sorunlar” dinleme metniyle ilgili oluflturaca¤›n›z sorular› afla¤›daki bofllu¤a yaz›n›z.

“Küresel Sorunlar” metnine uygun farkl› bir bafll›k yaz›n›z.


88


7.

“Küresel Sorunlar” metnini

K‹ NL‹K ET

dinledikten sonra yandaki resmi inceleyiniz.

Yapboz resmi ile dinledikleriniz aras›nda nas›l bir ilgi kurdunuz? Düflüncelerinizi yaz›n›z.

8. K‹ NL‹K ET

Sizi en çok rahats›z eden çevre sorunu nedir? Bunun size ne gibi zararlar›n›n oldu¤unu düflünüyorsunuz?


89

DO⁄A VE EVREN

9. K‹ NL‹K ET

Çevre bakan› olsayd›n›z gürültü kirlili¤ine, hava kirlili¤ine, su kirlili¤ine ve radyoaktif kirlili¤e nas›l çözümler üretece¤inizi yandaki hayal bulutlar›na yaz›n›z.

Çevre bakan› olsayd›m gürültü kirlili¤ine

gibi çözümler üretirdim.

Çevre bakan› olsayd›m hava kirlili¤ine


Çevre bakan› olsayd›m su kirlili¤ine


Çevre bakan› olsayd›m radyoaktif kirlili¤e


10. K‹ NL‹K ET

Resimlerdeki varl›klar› konuflma ve yaz› dilinde hangi kelimelerle karfl›l›yoruz? Altlar›na yaz›n›z.


90


11. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki resimlerin altlar›na örnekteki gibi cümleler yaz›n›z.

Bugün yaprak toplad›m.

En iyi arkadafl›m Yaprak’t›r.

12. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki boflluklar› örnekteki gibi tamamlay›n›z. Annemin ad› Ayfle, halam›n ad› da Ayfle’dir. Türkçe ö¤retmenimin ad› ................... , ................. ad› da ...................... Komflumun ad› ........................ , ....................... , ad› da ....................... Atatürk’ün ad› .................................., .......... ad› da ............................. Kuzenimin ad› ........................ , ........................ ad› da .........................

13. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki resimlerin altlar›na anlat›lanlara uygun kelimeler yaz›n›z.


91

DO⁄A VE EVREN

14.

Afla¤›daki tabloda verilen isimlerin özelliklerine uygun kutuyu X ile iflaretleyiniz.

K‹ NL‹K ET

‹simler

Özel

Cins

Somut

Soyut

Tekil

Ço¤ul

Topluluk

ordu insan sevinç çocuklar gözlük Mehmet bahçe deniz y›¤›n gemiler su üzüntüler

15. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki isimleri özelliklerine göre gruplay›n›z. masa

tak›m

çanta

Bülent

Asya

su

ekip

Rusya

Akdeniz

millet

tomar

silgi

Ankara

Özel isimler

bilinç

Cins isimler


92

Ortado¤u

Topluluk isimleri


GÜZELL‹K KAYNA⁄I ORMANLARIMIZ

"Ne zaman orman güzelli¤ini düflünsem baz› ç›plak memleket parçalar›n›n ormanl›k oldu¤unu hayal eder ve birden oralar›n ne kadar güzelleflece¤ini kavramaya çal›fl›r›m. fiu Ankara'daki Elmada¤›'n›n ormanla kapl› oldu¤unu hayal ediniz. Bu flehir nelere kavuflur ve manzara nas›l de¤iflir? Sonuç olarak di¤er bütün ç›plak da¤lar›, kel tepeleri ormanla bezeyin, bu vatan›n her buca¤›ndan kucak kucak güzellik f›flk›r›r." Prof. Raflit Hatipo¤lu (Afla¤›daki üç soruyu metne göre cevaplay›n›z.) 1.

Ormanlar›n güzelli¤i yazara ne düflündürüyor?

2.

Yazar neyi hayal ediyor? Hayali gerçekleflirse neyin olabilece¤ini söylüyor?

3.

Yazara göre bu vatan›n güzelleflmesi için ne yapmak gerekiyor? Aç›klay›n›z.

4.

Afla¤›daki cümlelerde mecaz anlamda kullan›lan kelimelerinin alt›n› çiziniz. Hafta bafl› geliyorum. Köprünün bafl›nda bekle. Her fleyin bafl› sa¤l›kt›r. Havuz bafl›nda oturduk. Herkese bafl ol.

5.

Afla¤›da cümlelerdeki boflluklar› verilen kelimelerden uygun olan›yla doldurunuz.

• Endüstri ve otomobillerin yol açt›¤› .......................... atmosferin dengesini bozabilir. • Ozon tabakas›n›n zarar görmesi demek, ...................................... zararl› ›fl›nlar›n›n ................................ ulaflmas› demektir. • Nefes ald›¤›n›zda bir a¤aca ya da yeflil bir bitkiye teflekkür edin. Havay› temizlemek için burada olmasalard› .................................... kal›rd›k. Günefl’in

oksijensiz

Dünya’ya

kirlilik


93

DO⁄A VE EVREN

6.

Afla¤›daki cümlelerde alt› çizili kelimelerden yaz›m yanl›fl› olanlar› Y, olmayanlar› D ile gösteriniz. D Y ‹nsanlar›n Dünyada yaflayabilmeleri için Günefle ihtiyac› vard›r. Astronotlar Dünya’dan Ay’a gitmenin heyecan› içindeler.

7.

Afla¤›daki cümlelerin hangisinde fiilden fiil türeten bir ek kullan›lmam›flt›r? A) Düdüklü yeme¤i piflirmedi. B) Al›nan kararlar› oylad›lar. C) ‹flçiler, ar›zay› giderdiler. D) Elimizdeki tüm mallar sat›ld›.

8.

9.

“Bafl” kelimesini afla¤›daki isimlere ekleyerek yeni isimler oluflturunuz. I

II

aflç›

hemflire

ö¤retmen

fiyat

çavufl

kent

eser

yard›mc›

hekim

yaz›

aktör

yemek

I

II

Afla¤›daki isimlerden hangisi yap› bak›m›ndan farkl›d›r? A) Sevgi

B) At›lgan

C) Yurttafl

10. Afla¤›dakilerden hangisinde alt› çizili kelimenin yap›s› farkl›d›r? A) Heyecandan, sevinçten öleyazd›m. B) Niçin onu ar›yorsunuz? C) ‹nsanlar s›caktan kavruldu. D) Cumartesiye de bize gelin. 11. “Ayakkab›l›klar” kelimesi için afla¤›dakilerden hangisi yanl›flt›r? A) Türemifl kelimedir. B) Hem yap›m hem de çekim eki alm›flt›r. C) Birleflik kelimedir. D) Ses düflmesi olmam›flt›r.


94

D) Kap›

4. TEMA

DUYGULAR

TEMANIN MET‹NLER‹ ARTIK O DA B‹R KARGAYDI MUTLULU⁄UN ÖLÇÜLER‹ Z‹YAFET SOFRASI UNUTULMAYAN HATIRA (Dinleme Metni)

Mehmet ÖZEL


95

DUYGULAR

1. K‹ NL‹K ET

2. K‹ NL‹K ET

Bugüne kadar ötüflünden çok hoflland›¤›n›z bir kufl oldu mu? Bu kuflun özellikleri nelerdir?

Bir kufl olsayd›n›z ne olurdunuz? Niçin?


96

ARTIK O DA B‹R KARGAYDI

3. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki trenlerde ilk vagona yeni ö¤rendi¤iniz kelime ve kelime grubunu, ikinci vagona bunlar›n anlamlar›n› yaz›n›z. Kelimeleri birer cümlede kullan›p üçüncü vagondaki uygun yere yaz›n›z. I. vagon

II. vagon

III. vagon

I. vagon

II. vagon

III. vagon

I. vagon

II. vagon

III. vagon


97

DUYGULAR

4. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki bulmacay› çözünüz.

8 1. Hareket

1

9

2. Prensip

5

3. Bir tür flapka 4. S›k olmayan

7

3

5. Uyum 6. Tav›r, davran›fl

2

7. Bir tür telli çalg› 4

8. Kuflku 9. Yak›nma 6

5. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki cümlelerde gerçek anlam›nda kullan›lmayan kelimeleri bulunuz. Anlamlar›n› yaz›n›z. Cümle

Kelimenin gerçek anlam›

Salondakiler, onunla ince ince alay ediyorlard›. Hava güzel, ince giyinebilirsin.

Arkadafl›n› so¤uk bir tav›rla karfl›lad›. Bir bardak so¤uk su içti.

Sert sözler söyleyip herkesi üzdü. Cevizin kabu¤u çok sert.

Eski kafal› biri de¤ilim. Eski ütüyü de¤ifltirdim.


98


6. K‹ NL‹K ET

7. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki cümlelerde alt› çizili kelimelerin anlamlar›n› bulunuz. Buldu¤unuz anlamlar› sözlükten kontrol ediniz.

K›zarm›fl elmalar a¤açtan düfltü.

düfltü:

TL karfl›s›nda dolar›n de¤eri düfltü.

düfltü:

Da¤lar›n doruklar›na kar düfltü.

düfltü:

Çamafl›r yere düfltü.

düfltü:

Üç ayd›r süren dava düfltü.

düfltü:

‹stedi¤i olmay›nca surat› düfltü.

düfltü:

Yine bir uçak düfltü.

düfltü:

O¤lum bu aralar bilgisayara düfltü.

düfltü:

“Derin” kelimesini belirtilen anlamlarda cümlelerde kullan›n›z.

Mecaz anlam: Gerçek anlam: Yan anlam:

8. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki cümlelerde ifade edilen örtülü anlamlar› bulunuz. Altlar›na yaz›n›z.

Daha fazla zaman›m olsa yem için bu denli zaman kaybetmesem. Senin gibi bir sanatç›n›n güçlükleri olsun! Karga dileyince onun flerefine ötüyordu. Zaman geçirmeden kargan›n getirdikleriyle çöpleniyordu. Uçarken eski, renkli dünyayla karfl›laflt›.


99

DUYGULAR

9.

Afla¤›daki örnekte do¤a kavram›yla ilgili kelimeler verilmifltir. Siz de gökyüzü kavram›y-

K‹ NL‹K ET

la ilgili kelimeler yaz›n›z. a¤aç

bahar

kufl ya¤mur do¤a

gökyüzü rüzgâr

da¤ f›rt›na

toprak

10. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki cümleleri verilen deyimlerden uygun olan›yla tamamlay›n›z.

Derslerine çal›flm›yor, ...................................., sonra da üzülüyordu. ‹nsanlar›n afla¤›lay›c› davran›fllar› kargay› ................................ . Annesi onun ........................................................, el bebek gül bebek büyütüyordu. Rahat yaflamak için baflkalar›na .................................... insanlardan hofllanm›yordu. Çocuklar›n toplant›da anlat›lanlar› ............................................ belli oluyordu. ................................................ bakkaldan bir ekmek ald›rabilmiflti. Sana k›zg›n›m ancak hatalar›n› da ................................. istemiyorum.

can›ndan bezdirmek

yan gelip yatmak

can kula¤›yla dinlemek

bin dereden su getirmek

kulu kölesi olmak


100

bir dedi¤ini iki etmemek

yüzüne vurmak


11. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki metinde uygun yerlere virgül ( , ) iflareti koyunuz.

Ö¤retmenimiz — Cumhuriyet kurulduktan sonra kad›nla erkek art›k eflit olmufltur. Kad›nla erkek aras›nda hiçbir fark yoktur dedi. Hiçbir fark olmamas›n› erkekli¤ine yediremeyen Yaflar — Hiç mi fark yok ö¤retmenim, dedi. — Yok. — Küçücük bir fark da yok mu? Ö¤retmen sert — Yok! dedi. Yaflar — Evet ama ö¤retmenim dedi Kad›n Haklar›n› Koruma Derne¤i var, oysa erkekler böyle bir dernek kurmam›fllar. Aziz NES‹N

12. K‹ NL‹K ET

Afla¤›da koyu renkle verilen cümlelerden nas›l bir anlam ç›kar›yorsunuz? Yaz›n›z. Aç›k renkli cümlelerdeki anlam› da altlar›ndaki bofllu¤a yaz›n›z. Cümlelerdeki anlam fark›n›n nedenini belirtiniz.

Çal›fl, adam ol; a¤abeyin gibi bofl gezme. Çal›fl, adam ol; a¤abeyin gibi, bofl gezme. Bu dersin bafl›nda yap›lan bir çal›flmayd›. Bu, dersin bafl›nda yap›lan bir çal›flmayd›. ‹pek minderi biraz daha çekti. ‹pek, minderi biraz daha çekti.

Cümlelerdeki anlam fark›n›n nedeni:


101

DUYGULAR

13.

Afla¤›daki cümlelerde –ler eki kelimeye nas›l bir anlam katm›flt›r? Karfl›s›na yaz›n›z.

K‹ NL‹K ET

14. K‹ NL‹K ET

Halamlar yaz›n dedemlere gidecekler.

(

)

Mustafa Kemaller tükenmez.

(

)

Geceler boyu a¤lad›m.

(

)

T›knaz, orta yafllarda bir adamd›.

(

)

Aman aman, kimler gelmifl kimler?

(

)

Bu yafl›mda han›mefendilere su da koflturay›m m›?

(

)

Doktor Beyler henüz gelmediler.

(

)

Afla¤›da baz› isimler verilmifltir. Bunlar› özelliklerine göre gruplay›p örnekteki gibi tabloda iflaretleyiniz.

‹simler Hollanda

Özel isim

x

Cins isim

Somut isim

x

bal›kç›lar piflmanl›k Cem ekip deniz kaza tekne özlem halk korkular köy dalgalar orman insanlar tim Akdeniz


102

Soyut isim

Tekil isim

x

Ço¤ul isim

Topluluk ismi


15.

Afla¤›daki tabloda verilen özel isim türlerine birer örnek veriniz.

K‹ NL‹K ET

ÖZEL ‹S‹MLER

ÖRNEKLER

Kifli ad ve soyadlar› Hayvanlara verilen isimler Kurum – kurulufl isimleri K›ta, ülke, flehir, bölge isimleri Da¤, deniz, göl, ›rmak vb. isimleri Sokak, cadde, bulvar mahalle vb. isimleri Gazete, dergi, eser, an›t vb. isimleri Soy, millet vb. isimleri Dil, din, ›rk isimleri

16. K‹ NL‹K ET

Kelebe¤in çevresindeki isimlerden somut olanlar› sa¤a, soyut olanlar› sola yaz›n›z. nefle

üzüntü

UT M SO

SO YU T

cam

hava

dalg›ç

rüya

tuz koku

resim

rüzgâr

korku ›fl›k umut hüzün atefl dalga

bal›k

çamur

denizci

mutluluk


103

DUYGULAR

1. K‹ NL‹K ET

2. K‹ NL‹K ET

3. K‹ NL‹K ET

Sizce insanlar›n tümü ayn› fleylerden mi mutlu olurlar? Düflüncelerinizi yazarak aç›klay›n›z.

fiu an elinizde bir f›rsat olsayd› kimi mutlu etmek isterdiniz? Neden?

Mutlulu¤u bir varl›kla sembollefltirmeniz gerekseydi hangisini seçerdiniz? Niçin?

Mutlulu¤u

ile sembollefltirirdim çünkü


104

MUTLULU⁄UN ÖLÇÜLER‹

4.

Okudu¤unuz metinden fikir ve duygu ifade eden kelimeleri bulup listeleyiniz.

K‹ NL‹K ET

Fikir ifade edenler

Duygu ifade edenler

1.

4.

1.

4.

2.

5.

2.

5.

3.

6.

3.

6.

5. K‹ NL‹K ET

Afla¤›da, okudu¤unuz metnin plan› verilmifltir. Bu bölümlerde hangi konular›n anlat›ld›¤›n› birer cümle ile yaz›n›z.

Girifl

Geliflme

Sonuç


105

DUYGULAR

6. K‹ NL‹K ET

7. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki yüzlerin hangi duygular› yans›tt›¤›n› altlar›na yaz›n›z.

....................................

....................................

....................................

....................................

Paragraf› okuyunuz. Kutu içinde numaraland›r›larak verilen kelimelerin hangi kelimelerin yerine kullan›ld›¤›n› numaral› k›sma yaz›n›z. 1 Peri k›z› mutsuz çocu¤a: “‹ster misin? Bugün ikimiz arkadafl olal›m.” demifl. Küçük çocuk çok sevinmifl. Hemen kabul etmifl. El ele tutuflup yürümeye bafllam›fllar. Biraz yürüdükten sonra küçük bir hamalla karfl›laflm›fllar. Hamal 2 çok mutluymufl. Çocuk peri k›z›na bak›p “ O, bu kadar yükün alt›nda nas›l mut3 lu olabiliyor?” demifl. Hamala yaklafl›p sormufllar. Hamal: “Ben pazar yerinde çal›fl›r, insanlara iyilik yapar›m. Hiçbir fley beni bunun kadar mutlu edemez. 4 5 Buradan kazand›¤›mla aileme bak›yorum. Bu da beni mutlu ediyor.” demifl. 6 7 8 Hamal›n sözlerini be¤enen peri ona dokunup onu zengin biri yapm›fl. 1.

5.

2.

6.

3.

7.

4.

8.


106

MUTLULU⁄UN ÖLÇÜLER‹

8. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki fliirde geçen ben, sen, o, biz, siz, onlar kelimelerinin kaç›nc› kifli yerine kullan›ld›¤›n› çiçekteki noktal› yerlere yaz›n›z. Ben, Sen, O, Biz, Siz, Onlar Ben, Acemi, Sen Heyecanl›, O Sayg› duyulan Biz Suskun, üzgün, çaresiz Siz Mutlu, tasas›z, tats›z Onlar

... kifli

... kifli

sen ... kifli

ben

o

... kifli onlar

biz

... kifli siz

fiaflk›n flaflk›n izliyorlar.

9. K‹ NL‹K ET

... kifli

Afla¤›daki cümlelerde ( ) ile belirtilen yerlere kutucuklarda verilen zamirlerden uygun olan›n›n numaras›n› yaz›n›z.

Elindeki paketi göstererek ( ) nereye koyaca¤›m, dedi. ( ), ( ) kald›rmam› söyledi. ( ) daha önce ofis olarak kullan›yorduk. Ben bunu de¤il, ( ) istiyorum diye tutturdu. ( ) birçok tarihî eseri bir arada görmek mümkün. 1 burada

10. K‹ NL‹K ET

2 bunu

3 onu

4 buray›

5 fluraya

6 ötekini

Afla¤›daki cümlelerde alt› çizili kelimelerin hangi isimlerin yerine kullan›ld›¤›n› noktal› yerlere yaz›n›z. Bunu be¤enmedim, flu elbiseyi deneyece¤im.

(.................................)

Bu kalemler iyi yazm›yor, bunlar daha iyi.

(.................................)

fiunu istiyorum, flu büyük oyunca¤›.

(.................................)

fiu çiçekleri saks›ya, flunlar› da bahçeye dikelim.

(.................................)

Onu y›kamad›m, flu gömle¤in temiz.

(.................................)

Bu kitaplar› okumad›m ama onlar› okudum.

(.................................)


107

DUYGULAR

11. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki cümleleri uygun zamirlerle tamamlay›n›z.

Horozun biri bir gün inci bulur; Al›p ............. kuyumcuya do¤rulur. Kuyumcu ne istedi¤ini sorar. O da der ki "............. san›r›m mücevher; Al da ............. bana biraz dar› ver; ............. benim daha çok iflime yarar. La Fontaine

12. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki zamirleri birer cümlede kullan›n›z. orada

o

öteki

flu

onlar›

fluradan

bunu

bunlardan

onu

onlar›

CÜMLELER‹M


108

Z‹YAFET SOFRASI

1. K‹ NL‹K ET

a) En çok nelerden korkars›n›z? Niçin?

b) Bu korkular›n›z› yenmek için neler yap›yorsunuz? Anlat›n›z.

c) Sizce insanlar niçin korkarlar? Düflüncelerinizi yaz›n›z.


109

DUYGULAR

2. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki deyimlerin anlamlar›n› tahmin edip yaz›n›z. Buldu¤unuz anlam›n do¤ru olup olmad›¤›n› Deyimler Sözlü¤ü’nden kontrol ediniz.

ziyafet çekmek

:

kafas›ndan geçmek

:

kufl sütü eksik olmamak :

3. K‹ NL‹K ET

feryad› basmak

:

beti benzi atmak

:

kül gibi olmak

:

soluk solu¤a kalmak

:

kusura bakmamak

:

eksik olsun

:

Afla¤›daki tabaklara korkuyla ilgili deyimler yaz›n›z.

Yazd›¤›n›z deyimleri birer cümlede kullan›n›z.


110

Z‹YAFET SOFRASI

4. K‹ NL‹K ET

Okudu¤unuz metinde anlat›lan en belirgin duygular hangileridir? Bunlar› yaz›p tan›mlay›n›z.

Duygular:

Tan›mlar›:

5. K‹ NL‹K ET

Metnin kahramanlar›n›n özelliklerini belirtilen kutulara yaz›n›z.

Kent faresinin özellikleri

6. K‹ NL‹K ET

K›r faresinin özellikleri

Okudu¤unuz metnin konusunu ve ana fikrini yaz›n›z.

Konusu:

Ana fikri:


111

DUYGULAR

7. K‹ NL‹K ET

8. K‹ NL‹K ET

Bu olaydan sonra kent faresi ile k›r faresinin arkadafll›klar› nas›l devam edebilir? Yaz›n›z.

Afla¤›daki cümlelerde alt› çizili kelimelerin karfl›t anlaml›lar›n› bulup yaz›n›z.

K›r faresi çok sevinmifl bu davete. (...............................) Kent faresi çok güzelmifl. (...............................) Eksik olsun. (...............................) Ac› so¤an, kuru ekmek yeriz. (...............................)

9. K‹ NL‹K ET

Afla¤›da oklarla gösterilen kelimelerden hangilerinin anlam› bayram kelimesiyle iliflkilidir? parti

flölen flenlik

bayram

dü¤ün tören festival kutlama


112

Z‹YAFET SOFRASI

10.

Afla¤›daki metinde soru kelimelerinin hangi isimlerin yerini tuttu¤unu kirazlar›n üzerin-

K‹ NL‹K ET

deki numaral› yerlere yaz›n›z. Buldu¤unuz kelimeleri cümlelerde kullan›n›z.

— Kap›daki kim? — Benim. — Hofl geldin anne! Nereden geliyorsun? — Yavrucu¤um elimdekileri görmüyor musun? Pazardan geliyorum. — Aaa. Ne ald›n pazardan? — Neler almad›m ki! Bak, kiraz da ald›m. Yeni ç›km›fl. — Kiraz› kaça ald›n anneci¤im? Daha yeni ç›kt›, pahal›d›r flimdi o. — Befl liraya ald›m yavrum. Az bir fley ald›m, tad›na bak diye. — Ah, ah! Benim düflünceli anneci¤im.

1

11. K‹ NL‹K ET

2

3

4

Afla¤›daki soru iflaretinin içinde verilen zamirleri birer cümlede kullan›n›z.

• nerede • kim

?

• hangisi

?

• neyi

?

• kaça

?

• kime • ne

?

• neye

? ?


113

DUYGULAR

12. K‹ NL‹K ET

Sepette verilen isimlerle oluflturulan kelime gruplar›n› örnekteki gibi –ki eki ile birlefltiriniz. Oluflturdu¤unuz kelimede –ki ekinin hangi ismin yerini tuttu¤una ve yaz›l›fl›na dikkat ediniz.

• kalem

• boy

• ev

• yafl

• göz

benim kalemim

benimki

onun boyu

......................................

senin yafl›n

......................................

bizim evimiz

......................................

sizin gözünüz

......................................

onlar›n defterleri

......................................

• defter

13. K‹ NL‹K ET

Metinde geçen zamirleri bulup afla¤›daki sepetlere doldurunuz.

Çocuklar›n baz›lar› hasta olmaya bafllam›flt›. Bizim sa¤l›¤›m›z da tehlikeye girdi. Bunun sorumlusu kimdi? Kimileri yöneticileri suçluyordu. Kimse suçlu de¤ildi bence. Herkes üzerine düfleni yapm›flt›. Bu benim görevim de¤il, diyen kimse yoktu. Hiçbirimiz de bunu söyleyemezdik zaten. fiunu da unutmayal›m. Hepimiz görevimizi çok seviyorduk.


114

UNUTULMAYAN HATIRA (Dinleme Metni)

1. K‹ NL‹K ET

2. K‹ NL‹K ET

3. K‹ NL‹K ET

Oturdu¤unuz evi tan›t›n›z.

Hatalar her zaman affedilebilir mi? Neden?

Elinize bir f›rsat geçseydi piflman oldu¤unuz hatalardan hangilerini yapmazd›n›z? Yaz›n›z.


115

DUYGULAR

4. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki kelimeleri anlamlar›yla efllefltiriniz.

kuflatmak

:

Bölüm, hisse.

zemin

:

Daha önce ayn› duruma u¤ram›fl olmak.

düfl gücü

:

kale

:

Güvenli¤i sa¤lamak için yap›lan kal›n duvarl›, burçlu, mazgall› yap›. Teras, sundurma.

bafl›ndan geçmek :

5. K‹ NL‹K ET

6. K‹ NL‹K ET

Taban, döfleme, yer.

pay

:

dürtüklemek

:

an›msamak

:

eyvan

:

Hayal gücü.

avlu

:

Birini uyarmak veya k›flk›rtmak.

sarmak

:

Hat›rlamak.

Çevresini sarmak, çevrelemek. Bir yap›n›n ortas›nda kalan üstü aç›k, duvarla çevrili alan.

Metnin anahtar kelimelerinden birini yapra¤a bu kelimenin size ça¤r›flt›rd›¤› di¤er kelimeleri narlar›n üzerine yaz›n›z.

Afla¤›daki cümlelerde ifade edilmek istenen anlam› altlar›na yaz›n›z.

Evin soka¤a aç›lan hiçbir penceresi yoktur.

Urfa evleri, çocu¤un düfl gücünü uyaran bir yeryüzü cennetidir.


116


7. K‹ NL‹K ET

8. K‹ NL‹K ET

Sizce metnin yazar› anlatt›¤› olaydan önce nas›l bir çocukmufl? Metindeki ipuçlar›ndan yararlanarak anlat›n›z.

Afla¤›daki kelimeleri ve kelime gruplar›n› cümlelerde kullan›n›z. geleneksel

bir aral›k

gözü tak›lmak

rastgele

afl›r›


117

DUYGULAR

9. K‹ NL‹K ET

Metinden al›nan afla¤›daki cümlelerde bulunan yaz›m yanl›fllar›n› düzeltiniz. Paragraf› yeniden yaz›n›z.

“Bu evlerden birin de yafl›yordum. Havuz da oynuyordum bigün. Kâ¤›tdan yapt›¤›m kay›klar› havuzun akan sular›na b›rakarak eyleniyordum.”

10. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki fablda ( ) ile gösterilen yerlere kutucuklarda verilen noktalama iflaretlerinden uygun olan› yaz›n›z.

Duymufl bunu Gökte minik serçe ( ) Gülerek seslenmifl aslana ( ) ( ) Demek yar›flmak istiyorsun Burnu büyük kral›m ( ) Bir zahmet uçuver de Göklerde yar›flal›m ( )

Ormanlar kral› aslan ( ) Bir gün Kükreyerek demifl ki hayvanlara ( ) ( ) ‹çinizde en güçlü benim, Hepinizi yenerim ( )

•

?

:

–

!

,

( ) Uçmak m› ( ) Aman Allah korusun ( ) Bu kocaman cüsseyle nas›l uçar›m ben ( ) Böyle demifl içinden aslan; Sonra k›v›rm›fl kuyru¤unu ( ) Hemen toz olmufl ortadan ( ) Aziz KARADEN‹Z


118


11. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki cümlelerde nokta ile gösterilen yerlere kutucuklardaki kelimelerden uygun olan›n› getiriniz.

Baflar›l› olmam›z ................... çok mutlu etti.

ö¤retmene ö¤retmeni ö¤retmenden ö¤retmende

................... daha yeni tafl›nm›fllar.

evi eve evde evden

Bu ................... çok güzel hikâyeler var.

kitaba kitab› kitapta kitaptan okulda okula okuldan okulu

Çocuklar ................... erken ç›km›fllar.

12. K‹ NL‹K ET

13. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki cümlelerde alt› çizili eklerin cümleye nas›l bir anlam katt›¤›n› bulunuz. ‹lgili kutucu¤u boyay›n›z. Havuzu seyrediyorum.

yönelme

bulunma

ayr›lma

belirtme

Havuzdan ç›k›yorum.

yönelme

bulunma

ayr›lma

belirtme

Havuzda yüzüyorum.

yönelme

bulunma

ayr›lma

belirtme

Havuza gidiyorum.

yönelme

bulunma

ayr›lma

belirtme

Afla¤›daki cümleleri uygun ifadelerle tamamlay›n›z.

müzeyi dolapta taba¤a pencereden TÜRKÇE Ö⁄RENC‹ ÇALIfiMA K‹TABI 6. SINIF

119

DUYGULAR

14. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki isimlere belirtilen hâl eklerini getirerek bunlar› birer cümlede kullan›n›z.

‹S‹MLER VE HÂL EKLER‹

CÜMLELER

yaz› + belirtme hâli eki kufl + yönelme hâli eki a¤aç + bulunma hâli eki havuz + ayr›lma hâli eki

15. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki metinde (...) ile belirtilen yerleri uygun hâl ekleriyle tamamlay›n›z.

Bir genç sahil... yürüyordu. Yafll› bir adam›n yapt›klar› dikkatin... çekti. Genç adam, yer... ald›¤› deniz y›ld›zlar›n... deniz... atan yafll› adam... "Ama," dedi. "Kilometrelerce sahil... binlerce deniz y›ld›z› var. Birkaç›n› deniz... atman›z neyi de¤ifltirecek ki?" Yafll› adam, yer... bir deniz y›ld›z› daha ald›. Gencin flaflk›n bak›fllar› alt›n... elindeki deniz y›ld›z›n... deniz... at›p; "‹flte gördün mü?" dedi. "Bunun için çok fley de¤iflti bile." Mehmet Vural

16. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki paragrafta . . . ile gösterilen yerlere kutucuklarda verilen kelimelerden uygun olanlar› getirerek anlaml› bir metin oluflturunuz. kap›y›

içeride

kimseye

kap›dan

‹flte kap› karfl›s›ndayd›. Dakikalard›r bu ............... seyrediyordu. Y›llar önce ç›k›p gitmiflti bu ..................... Y›llar sonra burada olmak tedirginlik vericiydi. ............... söylememiflti giderken. Herkes çok üzülmüfltü gitti¤i zaman. Korkuyordu. Çalsa m›yd› ki kap›y›, ............... kim vard› acaba?


120


(I) Yafll› bir adam, küçücük, beyazl›, k›rm›z›l›, yeflilli, sar›l›, üçgen uçurtmalar sat›yordu. (II) Uçurtmalar ne kadar çocuk ça¤r›fl›ml›ysa sat›c› da o kadar yafll›, yorgun bitkindi. (III) Yine de kendisine yaklaflan çocuklara sevgiyle, ›fl›kl› gözlerle bak›yordu. (IV) Ana babalar, çocuklar›n› çekerek bir an önce uzaklafl›yorlard› uçurtma sat›c›s›n›n yan›ndan. (V) Çocuklar a¤lamakl›yd›lar. (Metni okuyunuz ve afla¤›daki ilk iki soruyu metne göre cevaplay›n›z.) 1.

Paragrafa göre sat›c› nas›l görünmektedir?

2.

Çocuklar sat›c›n›n yan›ndan ayr›l›rken niçin a¤lamakl› olmufllard›r?

3.

Metindeki cümlelerin hangileri duygu belirtmektedir? A) I ve II B) II ve III C) II ve IV

D) III ve V

Afla¤›dakilerin hangisi topluluk ismidir? A) çiçek B) demet

D) okul

4.

C) vagonlar

5.

Afla¤›dakilerin hangisinde hâl eki kullan›lmam›flt›r? A) Komflumuzun evi, bizimki kadar büyük de¤ildir. B) Elindeki defteri masaya b›rakm›fl. C) Bahçede iki kedi oyun oynuyordu. D) Çevre her zaman temiz tutulmal›d›r.

6.

Afla¤›daki cümlelerden hangisinde ismin yerine kullan›lm›fl bir kelime yoktur? A) Onu istemiyorum, bunu alaca¤›m. B) Bu benim ilk yaz›md›. C) fiunu da dolaba koyuver. D) Bu kitab› çok be¤endim.

7.

Afla¤›daki cümlelerden hangisinde zamir, hâl eki alm›flt›r? A) Ona bunu nas›l anlatacaks›n? B) Onlar evlerinden tafl›nd›lar. C) Ben seninle geleyim. D) Onun kitab› var.

8.

Afla¤›daki cümlelerden do¤ru olana (D), yanl›fl olana (Y) koyunuz. D Huzur, kelimesi yal›n hâldedir. "Kalem kutusu" belirtili isim tamlamas›d›r.


121

Y

DUYGULAR

9.

Afla¤›daki cümleleri uygun noktalama iflaretleri ile tamamlay›n›z. Bugün nereye gideceksiniz ( )

Ben de sizinle gelece¤im ( )

Eyvah, süt taflt› ( )

Sen de bizimle gelecek misin ( )

Televizyondaki dizi çok heyecanl›yd› ( )

Ah ah, nerde o günler ( )

10. Afla¤›daki cümlelerde yer alan isim tamlamalar›n› türlerine göre s›n›fland›r›n›z. • Asl›'n›n s›nav› iyi geçmifl.

• S›nav sorular› çok kolayd›.

• Türkçe ödevim çok güzel oldu.

• Sel okul bahçesinin duvar›n› y›kt›.

• Temam›z›n haz›rl›k çal›flmalar› çok zevkliydi.

• Dolap kapa¤› yine k›r›ld›.

• Rüzgâr›n h›z› gittikçe art›yordu. 1. 1. 2. 2. 3.

belirtili isim tamlamalar›

belirtisiz isim tamlamalar›

1. 2.

zincirleme isim tamlamalar› 11. Afla¤›daki cümlelerde yer alan zamirleri

içine al›n›z.

• Bu öyküyü ben yazd›m.

• Onu siz mi yiyeceksiniz?

• Bunu kimseye verme.

• Tabaklar› oraya koymay›n, k›r›l›r.

• Baz›lar›n›n görüfllerine de¤er verilmedi.

• O, seni dün gece telefonla arad›.

• Dün gece neredeydin?

• Bu sorular› kendim çözebilirim.


122

5. TEMA


TEMANIN MET‹NLER‹ AKKIZ KARAKIZ ATASÖZLER‹ ÜZER‹NE ‹LAÇ EVC‹K (Dinleme Metni)

Turgut ZA‹M


123


1. K‹ NL‹K ET

2. K‹ NL‹K ET

Bir masal kahraman› olabilseydiniz hangisi olmak isterdiniz? Nedenini aç›klay›n›z.

Afla¤›daki kavramlar size neleri ça¤r›flt›r›yor? Bunlar› birer dörtlük yazarak ifade ediniz.

‹Y‹L‹K

3. K‹ NL‹K ET

KÖTÜLÜK

Birisi size sürekli kötülük yapsayd› onunla nas›l mücadele ederdiniz?


124

AKKIZ KARAKIZ

4. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki kelime gruplar› ile karfl›lar›nda verilen anlamlar› efllefltiriniz. Kelime gruplar›

Anlam›

bafl›ndan geçmek

Ç›ra¤› bile olamamak, onun kadar de¤erli olmamak

hesap sormak

Çok öfkelenmek

hat›r›n› k›rmamak Vaktiyle böyle bir durumla karfl›laflmak eline su dökememek Birini üzmemek, küstürmemek duru dil Sürekli olarak gözyafl› dökmek iki gözü iki çeflme Birini yöntem ya da yasa d›fl› davran›fl›ndan dolay› sorguya çekmek

küplere binmek

Konuflmas› kolay anlafl›lan

bafl›na gelmek

5. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki cümleleri verilen deyimlerden uygun olan›yla tamamlay›n›z.

tatl› dil

kara yazg›

el bebek gül bebek

soluk solu¤a

yüzü k›zarmadan

ile k›sa zamanda iflinde yükseldi. Annesi üstüne titriyor, onu

yetifltiriyordu.

Apartman›n sekizinci kat›na

yetifltiriyordu.

Kötü talih, b›rakm›yordu. O,

bir türlü peflini insan içine ç›k›yordu. TÜRKÇE Ö⁄RENC‹ ÇALIfiMA K‹TABI 6. SINIF

125


126 AYfiEGÜL

FATMAGÜL

FATMAGÜL’ÜN ÖZELL‹KLER‹

K‹ NL‹K ET

YAfiLI KADININ KIZLARA DAVRANIfiI

YEL‹N OLAYA ETK‹S‹

FATMAGÜL

6.

AYfiEGÜL’ÜN ÖZELL‹KLER‹

AYfiEGÜL

ANNEN‹N KIZLARA DAVRANIfiI


Metindeki varl›klar›n özellikleri ve birbirleriyle iliflkileri nas›ld›r?

AKKIZ KARAKIZ

7.

Örne¤i inceleyiniz. Afla¤›daki cümlelerdeki örtülü anlamlar› bulunuz.

K‹ NL‹K ET

Günefl, her yeri kas›p kavuruyormufl. Hava çok s›cakm›fl. ‹ki gözü iki çeflme evlerine varabilmifl. ‹nsanlar, her yüze güleni dost bilmemelidir. Baflar› kazananlar böbürlenmemeli, kibirlenmemelidir.

8.

Okudu¤unuz metinde geçen abart›l› ifadeleri bulunuz. Bunlar› yaz›n›z.

K‹ NL‹K ET

Örnek: Çeflme ça¤›lt›s›n› kesmifl.

9.

Okudu¤unuz masalda birbiri ile karfl›laflt›r›lan z›t kavramlar› bulunuz. Örnekteki gibi yaz›n›z.

K‹ NL‹K ET

1.

dürüstlük

1.

2.

2.

3.

3.

4.

4.

5.

5.

6.

6.

ikiyüzlülük


127


10. K‹ NL‹K ET

Ülkemizde ailesini kaybeden çocuklar›n bak›m› hangi kurumlar taraf›ndan yap›lmaktad›r? S›ralay›n›z.

ÇOKLU ZEKÂ Gece yürüyüfllerinde uyulmas› gereken kurallar› anlatan bir fliir yaz›n›z. Bu fliiri besteleyerek arkadafllar›n›za söyleyiniz.

11. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki cümleleri okuyunuz. Ayraç içindeki yerlere varl›¤›n kime ait oldu¤unu örnekteki gibi yaz›n›z.

Örnek: Evimize gidelim. (Ev bize ait) Kitab›m› sana veriyorum. (Kitap ............. ait) Sandalyeni biraz çeker misin? (Sandalye ............. ait) Elbisesi çok güzelmifl. (Elbise ............. ait) Okulumuz yeni temizlendi. (Okul ............. ait) Yata¤›n›z› düzeltmeyi unutmay›n›z. (Yatak ............. ait) Köylerine döneceklermifl. (Köy ............. ait)

12. K‹ NL‹K ET

Metindeki boflluklar› kelimeye uygun ekler getirerek tamamlay›n›z.

Kalem........ kaybolmufltu. Ahmet’e: — Kalem.......i alabilir miyim, diye sordum. Ahmet: — Benim de kalem....... yok, dedi. S›nava girecektik ve bizim kalem....... yoktu. Acaba Burcu’nun kalem....... var m›yd›? Bizim

13. K‹ NL‹K ET

grupta da kalemi olan kimse yok muydu yoksa? Arkadafllar kalem....... yok mu? Kimsede ses yok. Öyleyse ben de di¤er gruba sorar›m. — Kalem....... var m›? — Bizim de kalem....... yok. Eyvah, onlar›n da kalem....... yok! Ne yapaca¤›z flimdi?

Afla¤›daki isimlere yanlar›ndaki iyelik eklerini getiriniz. ‹yelik eki alm›fl bu isimleri cümlelerde kullan›n›z. uçurtma + 1. tekil kifli iyelik eki bilgisayar + 3. tekil kifli iyelik eki masa + 2. ço¤ul kifli iyelik eki bebek + 3. ço¤ul kifli iyelik eki bardak + 2. tekil kifli iyelik eki ülke + 1. ço¤ul kifli iyelik eki TÜRKÇE Ö⁄RENC‹ ÇALIfiMA K‹TABI 6. SINIF

128

AKKIZ KARAKIZ

14. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki fliirde iyelik eki olan kelimeleri yaz›n›z. KUfiLARA

Kufllar uçar,

Uçtu kufllar

Ben koflar›m.

Ben de kofltum,

Onlar›n kanatlar› var,

Kofltum yar› yola kadar;

Benim kanad›m kollar›m.

Ta önüme bir uçurum,

Kufllar kanad›n› ç›rpar,

Ç›kt› orda kald›¤›m naçar.

Ben de kolumu sallar›m...

Yoo, çekemem öyle kurum!

Uçun kufllar, uçun kufllar;

‹sterseniz haydi tekrar

Hepinizle yar›fl›m var!

Yar›fl›r›z... Uçun kufllar! Tevfik Fikret

15. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki metinde iyelik ve hâl eki alm›fl kelimeleri tablodaki uygun yerlere yerlefltirelim.

Tilkinin biri, terk edilmifl bir asma bahçesine dalm›fl. Üzümler tam da a¤z›na göreymifl. Tilki bir taraftan a¤z›n› flap›rdat›yor bir taraftan da üzümlere bak›p “Ömrümde hiç böyle üzüm görmedim.” diyormufl. Çevrede kimsecikler yokmufl. Tilki asmadan sarkan üzümleri yakalamak için yukar› do¤ru s›çram›fl. Ama salk›m› yakalayamam›fl. Bir daha, bir daha s›çram›fl. Ama nafile. Bir türlü salk›m› yakalayacak kadar yükse¤e z›playamam›fl. Kafas› iyiden iyiye bozulmufl. Bütün gücünü toplay›p son bir kez daha s›çram›fl. Yine olmam›fl. Bahçeyi sessizce terk eden tilki bir yandan da “Üzümler zaten koruktu.” demifl.

‹YEL‹K EK‹ ALAN KEL‹MELER

HÂL EK‹ ALAN KEL‹MELER


129


1.

Ö¤retmeninizin okudu¤u fliiri dikkatle dinleyiniz. fiiirdeki atasözlerini bulunuz.

K‹ NL‹K ET

1. 2. 3. 4. 5. 6.

2.

a) Ortadaki bulutta bulunan kelime size hangi kelimeleri ça¤r›flt›r›yor?

K‹ NL‹K ET

gül

b) ‹çinde gül kelimesinin ça¤r›flt›rd›¤› kelimeler bulunan bildi¤iniz atasözlerini s›ralay›n›z.

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. TÜRKÇE Ö⁄RENC‹ ÇALIfiMA K‹TABI 6. SINIF

130

ATASÖZLER‹ ÜZER‹NE

3. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki cümleleri okuyunuz. Bu cümleler ile bunlardan ç›kar›labilecek örtülü anlamlar› efllefltiriniz. Kim kimi bedava s›rt›nda tafl›m›fl?

Bu devirde kim kimi bedava s›rt›nda tafl›r.

Bu devirde insanlar birbirini bedava tafl›r. Bu devirde hiç kimse karfl›l›ks›z iyilik yapmaz. ‹nsanlar baflkalar›n› tafl›mak için para ister.

s›rt›nda

Befl kiflinin bir hafta doyabilece¤i lokantalarda yemek yedim.

Öyle lokantalarda yemek yedim ki bir ö¤le yeme¤i paras›yla befl kifli bir hafta doyard›.

Yemek yedi¤im lokantalar›n baz›lar› çok lükstü. Lokantalardaki yemeklerde befl kifli doyard›. Yeme¤e befl kiflinin doyabilece¤i kadar para ödedim.

Köylüler bizim evde televizyon seyrederdi.

O y›llarda köy halk› toplan›r, televizyon seyretmeye bize gelirdi.

Köyde sadece bizim televizyonumuz vard›. Televizyon seyretmek için bizim evde toplan›rlard›. Köy halk›, bize gelmekten hofllan›rd›.


131


4. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki bofllu¤a okudu¤unuz metinle ilgili dört soru yaz›n›z.

1.

2.

3.

4.

5. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki cümlelerde alt› çizilen kelimelerin anlamlar›n› içinde geçti¤i cümleden yararlanarak bulunuz. Altlar›ndaki bofllu¤a yaz›n›z.

Onun kadar ac›ya dayanan birini tan›m›yorum.

Duvara dayanan adam dikkatimi çekti.

‹lk denemesinde s›nav› kazand›.

Sorular›yla beni denemesinde sak›nca görmedim.

Yarg›, bu sorunu mutlaka çözecektir.

Hakk›mdaki olumsuz yarg› beni üzdü.


132


6. K‹ NL‹K ET

Paragraflar› okuyunuz. Paragraflarda anlat›lan durumlar›, verilen listedeki atasözlerinden hangisinin en iyi anlataca¤›n› bulunuz. Buldu¤unuz atasözünün numaras›n› paragraftaki ilgili yere yaz›n›z.

Mutfakta yemek piflirirken bir yandan da açl›¤›n› düflünüp söyleniyordu: Bu kadar yemek hangimize yetecekse! fiimdi o¤lan okuldan döner, ac›km›flt›r. Onlar›n karn›n› doyurmam laz›m. En iyisi mi bir de çorba yapay›m. Çorba da yetmeyebilir, yan›na pilav da piflireyim. Tatl›s›z da olmaz. Bir de tatl› yapay›m.

Yoksullu¤undan utan›r gibiydi. Hiç kimseyle konuflmuyordu. Belediye çad›r›ndaki fukara yeme¤ini yedikten sonra bir gölge gibi ortal›ktan kayboluyordu. Duydu¤uma göre vaktiyle çok zengin bir tüccarm›fl; evleri, dükkânlar› varm›fl. Kimseleri be¤enmez, hiç kimseye yard›m etmezmifl. “Tembeller” dermifl. “Çal›fls›nlar. Hiç iflim yok da onlar› m› besleyece¤im?” Büyük felakette her fleyini kaybetmifl. Han›m› da çocuklar›n› al›p gitmifl. fiimdi be¤enmedi¤i, küçümsedi¤i insanlara muhtaç olmufl.

1. Ac›kan doymam, susayan kanmam san›r. 2. Ac›km›fl kudurmufltan beterdir. 3. Gülme komfluna, gelir bafl›na. 4. Bafla gelen çekilir.

Güçlükle denklefltirdikleri üç befl kuruflla iki göz bir ev almaya karar verdiler. Bafl›m›z› sokacak bir yuvam›z olsun yeter, diyorlard›. Kolay olmad› buray› bulmalar›. Ev, harabe gibiydi. Çal›flt›lar, bir güzel onard›lar. Sonra da beyaz kireçle boyad›lar. ‹çine bir, derken iki eflya ald›lar. Sonra eflyalar› ço¤ald›, hiçbir eksikleri kalmad›. Borçlar da ödendi. “Korkmufltuk, ödeyemeyiz, ele güne rezil oluruz.” diye. "Ama korktu¤umuz gibi olmad›.” diyorlard›. Mutlulukla birbirlerine gülümsüyorlard›.

5. 6. 7. 8.

Ev alanla evlenene Allah yard›m eder. Ev alma, komflu al. Horozu çok olan köyün, sabah› geç olur. Lafla peynir gemisi yürümez.

Sene sonunda bir s›n›f gecesi düzenlemek için ö¤retmenden izin alm›flt›k. Tüm s›n›f bunun için topland›k. Amac›m›z, yapaca¤›m›z etkinlikleri planlamak ve görevleri paylaflmakt›. Herkes yap›lmas›n› istedi¤i etkinli¤i öneriyordu. Ne var ki birinin önerdi¤ini baflka biri kabul etmiyordu. Her kafadan bir ses ç›k›yordu. Sonra biraz duruluyor, yeniden önerileri s›ral›yorduk. Fakat bir türlü herkesin üzerinde uzlaflabilece¤i bir etkinli¤i bulam›yorduk. Bu yüzden görevleri de paylaflam›yorduk. Bu toplant›lar› her gün yap›yor; ama sonuca ulaflam›yorduk.


133


7. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki cümleleri okuyunuz. De¤ifltirilerek verilen atasözlerin gerçek biçimini bulup yaz›n›z.

“Bir a¤›zdan ç›kan megafondan duyulur.” “Fazla mal sivilce ç›kar›r.” “Devlet adama arabayla gelir.” “Köpe¤e dalanmaktan kuduz afl›s› vurunmak iyidir.” “Armudu say ye, ücreti bilinsin.” “Sar›msa¤› gelin etmifller, yo¤urdu damat.” “Az veren candan, çok veren banka hesab›ndan.” “Çalma elin kap›s›n›, h›rs›z girer.” “Damlaya damlaya fatura kabar›r.” “Denize düflen bo¤ulur.” “Üzümünü ye, çöpünü at.”

8. K‹ NL‹K ET

a) Afla¤›daki resimlerdeki varl›klar aras›nda örnekteki gibi ilgi kurunuz.

tencere

sand›k

araba gömlek

kapak

anahtar

teker

tencerenin kapa¤› b) Afla¤›da resimlerini gördü¤ünüz varl›klar›n isimlerini yaz›n›z.


134

dü¤me


9. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki isim tamlamalar›nda tamlayan ya da tamlanan sözcükler eksik verilmifltir. Kutucuk içinden seçti¤iniz isimlerle tamlamalar› tamamlay›n›z. TAMLAYAN

TAMLANAN

TAMLAYAN

yeme¤in............................. baba.................................. viflne.................................. gülün.................................. s›nav..................................

.......................kap›s› .......................duvar› .......................kolu .......................umudu .......................güzelli¤i

10. K‹ NL‹K ET

11. K‹ NL‹K ET

12. K‹ NL‹K ET

TAMLANAN

• kokusu

• sorular›

• bahçenin

• çocu¤un

• evi

• kap›n›n

• okulun

• tuzu

• denizin

• reçeli

Afla¤›daki kutucuklardaki isimlerden uygun olanlar›n› bir araya getirerek belirtili isim tamlamalar› oluflturunuz.

• Türkiye’nin

• mumlar›

• flamdanlar›n

• k›y›lar›

• Ege’nin

• ödevleri

• ö¤rencilerin

• denizleri

• sokaklar›n

• temizli¤i

Afla¤›da bofl b›rak›lan yerleri uygun kelimelerle tamamlayarak belirtisiz isim tamlamalar› oluflturunuz.

............................ meydan›

meyve ............................

kap› ............................

elektrik ............................

kufl ............................

radyo ............................

............................ paketi

kalem ............................

Afla¤›daki isim tamlamas›n› örnekteki gibi birlefltirip tek bir tamlama oluflturunuz. ö¤retmen masas› ⎯→ masan›n örtüsü ö¤retmen masas›n›n örtüsü

sinema bileti ⎯→ bilet fiyat›

bahçe kap›s› ⎯→ kap›n›n kolu

foto¤raf çerçevesi ⎯→ çerçevenin cam›

çöp kovas› ⎯→ kovan›n kapa¤›

gece lambas› ⎯→ lamban›n ampulü TÜRKÇE Ö⁄RENC‹ ÇALIfiMA K‹TABI 6. SINIF

135


1. K‹ NL‹K ET

Birinin sizin sözlerinizi sürekli yanl›fl anlad›¤›n› düflününüz. Bu durumda neler hisseder, nas›l tepkiler verirdiniz? Yazarak anlat›n›z.

2.

Afla¤›daki sorular› cevaplay›n›z. Cevaplar›n›z› piramide yaz›n›z.

K‹ NL‹K ET

3. K‹ NL‹K ET

8

1.

Kanmas›n› sa¤lama, ikna etme.

2.

Oturdu¤u yerde hafif uykuya dalma.

3.

Güçlükle duyulabilen insan sesi.

4.

Hastal›klar› iyilefltirebilmeye çal›flan kifli.

5.

Yemek piflirilen toprak kap.

6.

Güldürmek, e¤lendirmek amac›yla söylenen söz ya da yap›lan davran›fl.

7.

Uzun konçlu ayakkab›.

8.

Küçük bitki.

7 6 5 4 3 2 1

“Hasta etmek” kelime grubunu gerçek ve mecaz anlamda cümlelerde kullan›n›z. Gerçek anlam:

Gerçek anlam:


136

‹LAÇ

4. K‹ NL‹K ET

Metinde geçen afla¤›daki ifadeleri kullanarak k›sa bir paragraf yaz›n›z.

Ama o da ne?

5. K‹ NL‹K ET

Olacak ifl de¤il.

Geçmifl olsun!

Afla¤›daki cümleleri alt› çizili kelimelerin anlamlar›na uygun ifadelerle tamamlay›n›z.

Ben seni çok düflünüyorum oysa ...................................................... ........................................................................... fakat bitiremedim. ....................................................... ne var ki doktora gitmiyordu. Evimi satmak istiyorum öte yandan ................................................ Bugün hava çok güzel fakat ............................................................ O kimseyi düflünmez ancak .............................................................. ......................................... ancak birinci olmay› da beklemiyordum. ................................................ oysa benim en iyi arkadafl›md›. ................................................ ama bizimle tiyatroya gelmedi. Konuyu anlamam›fl›m hâlbuki ....................................................... Eve geldi ki bir de ne göreyim .......................................................... Beni okulda beklemesini söylemifltim lakin ........................................


137


6. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki k›sa kutucuklarda bafll›klar, uzun kutucuklarda ise konular verilmifltir. Bafll›klarla karfl›lar›nda bulunan konular› efllefltiriniz. Gelecekteki evlerin özellikleri

Bilim ve Düflünce

Geçmifle özlem

Ak›ll› Evler

Bilimin düflünceye katk›s› Neleri Yememeliyiz? Beslenme ile sa¤l›k iliflkisi Bir Zamanlar Topluma yararl› bir kiflinin tan›t›lmas› Örnek ‹nsan Gençli¤in sorunlar› Genç Olmak

7. K‹ NL‹K ET

‹nsan sa¤l›¤›

Metinde geçen afla¤›daki kelimeleri z›t anlamlar›yla efllefltiriniz. ilk

geri

gelmek

sabah

ileri

sonra

içeri

d›flar›

do¤ru

dolu

bofl

yalan

gece

son

akflam

gitmek

8. K‹ NL‹K ET

önce

Afla¤›daki cümlelerde bulunan boflluklar› doldurarak canland›rma etkinli¤ini de¤erlendiriniz.

F›kra

anlatma

etkinli¤inde

................................................

oldu¤unu düflünüyorum. Bu sonuca ulaflt›m çünkü ..................... ....................................................................................................... ....................................................................................................... ....................................................................................................... ....................................................................................................... Bugün

ayn›

etkinli¤i

yeniden

yapsam

canland›rmada

.......................................................................................

gibi

materyaller kullan›rd›m. Bir de sesimi ve beden dilimi ................... ...................................................................................................... kullan›rd›m.


138

‹LAÇ

9. K‹ NL‹K ET

Afla¤›ya sevdi¤iniz bir flark›n›n orijinal sözlerini, yandaki kutucu¤a da flark›n›n ezgisine uygun yeni sözler yaz›n›z. fiark›n›n orijinal sözleri

10. K‹ NL‹K ET

Benim yazd›¤›m sözler

Afla¤›daki cümlelerde baz› kelimeler yanl›fl yaz›lm›flt›r. Bu kelimelerin do¤ru biçimini Yaz›m K›lavuzu’ndan yararlanarak bulutlar›n içine yaz›n›z.

Onun beni anl›yabildi¤ini biliyorum.

Herkez beni ar›yor.

Hiç bir insan mutsuz olmak istemez.

Bu masal› bir ço¤una anlatmal›y›m.

O da bizimle gelecekmifl her hâlde

Bu kitapta bir çok hikâye var.

Eve bir kaç tane mum alal›m.

Bu konuda pekçok kitap okudum.

Bu sene hiçkimse tatile gitmemifl.

Evdeki herfleyi satm›fllar.


139


11. K‹ NL‹K ET

a) Afla¤›daki varl›klar› birbirinden nas›l ay›rt edersiniz? Resimlere bak›p altlar›ndaki boflluklar› örnekteki gibi doldurunuz.

büyük a¤aç

silgi

çocuk

gömlek

küçük a¤aç

silgi

çocuk

gömlek

b) Benim yazd›¤›m “büyük ve küçük” kelimeleri, a¤ac›n durumunu belirtiyor. Sizin yazd›¤›n›z kelimeler varl›klar›n hangi özelliklerini belirtiyor?

12. K‹ NL‹K ET

kelime

özellik

kelime

özellik

silgi

.................

çocuk

.................

kelime

özellik

gömlek

.................

Alt› çizili s›fatlar›n cümleye katt›¤› anlam› kutucuklardaki kelimelerle efllefltirerek bulunuz.

Bayramda k›rm›z› elbisemi giyece¤im. biçim

Dik yokufltan afla¤› indi. Yumuflak koltukta oturmay› istiyordu. S›cak günlerde gölgeliklere çekiliyorlard›. Da¤lar›n üzerinde mor bulutlar belirmiflti.

durum

Okul, yüksek bir tepe üzerindeydi. K›fl›n kal›n kazaklar giymeliyiz.

renk

Binan›n içindeki dar koridoru geçti. Mutfa¤a yuvarlak masa koyacakt›. Beyaz duvarlar evi çok ayd›nlatm›flt›. TÜRKÇE Ö⁄RENC‹ ÇALIfiMA K‹TABI 6. SINIF

140

‹LAÇ

13. K‹ NL‹K ET

Karfl›n›zdaki masalar›n size olan yak›nl›¤›n› “flu, o, bu” kelimelerinden uygun olan›yla belirtiniz.

masa masa masa

14. K‹ NL‹K ET

a) Afla¤›daki cümleleri okuyunuz. Ayraç içindeki sorular› cevaplamaya çal›fl›n›z. Baz› günler can›m s›k›l›r. (Hangi günler?) Birtak›m insanlar gelip seni sordular. (Hangi insanlar?) Bunu okudum, baflka kitap istiyorum. (Hangi kitap?) Birkaç gün sonra yine gelirim. (Kaç gün?)

b) Sorulara tam olarak cevap verebildiniz mi? Sizce bunun nedeni nedir? Yaz›n›z.

15. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki paragraftan s›fat tamlamalar›n› bulup altlar›n› çiziniz.

Çay›n› içti, sofradan bardaklar› toplad›, çeflmenin yan›na b›rakt›. Babas› gitmiflti. Annesi ayakkab›lar›n› giyiyordu. Annesiyle göz göze geldiler. Annesi, çocu¤un harçl›¤›n› verdi. Yuvarlac›k para, parmaklar›n›n aras›ndayd›. Kofltu, çividen para torbas›n› ald›, a¤z›n› iyice açt›, sonra paray› içine att›. Para, ç›n diye bir ses ç›kard›... Kaç gündür her sabah torba ç›n diyordu ama topu alacak para birikmiyordu. Bir birikse, bir tamam olsa, hemen torbay› kapt›¤› gibi koflacak, sonra torbay› hafl diye top sat›c›s›n›n önüne boflaltacakt›. Bol kafll› adam, k›ll› parmaklar›yla bozukluklar› bir bir sayacak, sonra çocu¤un gözlerine bakacakt›. Çocuk da parma¤›yla o al topu gösterecekti... Muzaffer ‹ZGÜ


141


1. K‹ NL‹K ET

2. K‹ NL‹K ET

3. K‹ NL‹K ET

fiiiri dikkatle dinleyiniz. Ayfle’nin hangi oyuncaklarla oynad›¤›n› yaz›n›z.

Siz, böyle bir fliir yazacak olsayd›n›z Ayfle’yi hangi oyuncaklarla oynat›rd›n›z?

a) Afla¤›daki dairelerin ortas›ndaki harfleri kelimenin ilk harfi olarak düflünüp metnin anahtar kelimelerini bulunuz. A

K C

V

A K

L

A

K

E

K P

T U T

C

M

U ‹

U

b) Dairelerdeki harfleri farkl› flekilde birlefltirerek kaç tane kelime oluflturabilirsiniz?


142

EVC‹K (Dinleme Metni)

4. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki boflluklar› “Evcik” fliirine göre doldurunuz.

Dinledi¤im fliirde

Dinledi¤im fliirde

konusu anlat›lmaktad›r.

5. K‹ NL‹K ET

6. K‹ NL‹K ET

ana duygudur.

Dinledi¤iniz konuyla ilgili iki soru yaz›n›z.

Resmi inceleyiniz. Resimde çocuklar›n neler yapt›¤›n› anlat›n›z.


143


7. K‹ NL‹K ET

Afla¤›da farkl› flairlerden al›nm›fl fliirler verilmifltir. Bunlar› dikkatle okuyunuz. Bunlara k›sa ve dikkat çekici birer bafll›k bulunuz. fiiirlerin gerçek bafll›klar›n› ö¤retmeninizden ö¤reniniz.

K›rm›z› flapkal› tavflan, Gökyüzünün bo¤as›n›, Ne zaman k›zd›r›rsa, fiimflek çak›yor.

Yol kenarlar›ndaki, Ya¤mur mazgallar›n›, Kumbara san›p Harçl›¤›m› atard›m.

Bilmiyor ki tavflan kardefl, fiimfle¤in korkusundan, Çocuklar›n rüyas›na, Karanl›k ya¤›yor. Refik Durbafl

Bu yüzden en çok, Denizden alacakl›y›m. Sunay Ak›n

Asl›nda atom Çok yararl› bir fley, Evleri ayd›nlat›r, gemileri yürütür. Uzaya da götürür insanlar›... Yaflam›n her kolunda, Hizmete koflar. Peki, niçin atomla Dünyam›za ölüm saçarlar? M. Güner Demiray

8. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki resimleri inceleyiniz. Resimlerde gördüklerinizi say›lar›n› belirten kelimelerle birlikte alt›na yaz›n›z.


144


9. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki cümlelerde alt› çizilen kelimelerin cümleye nas›l bir anlam katt›¤›n› altlar›na yaz›n›z.

Hangi gün s›nav olacaks›n›z? Ö¤retmen size nas›l sorular sordu? Kaç ekmek alay›m? Bizim tak›m kaç›nc› s›rada?

10. K‹ NL‹K ET

a) Afla¤›daki cümlelerde alt› çizili s›fatlar›n ismin hangi özelli¤ini belirtti¤ini yaz›n›z. Yüzbafl› Cemil, çok baflar›l› bir askerdi. Doktor Mehmet Bey, toplant›ya gitti. Gülizar Han›m bugün gelemeyecek. Topal Osman, bu köyün en zenginiydi. Mustafa Kemal Pafla, ordudan ayr›lm›flt›.

b) Cümlelerdeki s›fatlar› afla¤›daki özelliklerine göre gruplay›n›z. ‹simden önce gelenler

11. K‹ NL‹K ET

‹simden sonra gelenler

“Bey, han›m, efendi, pafla, ö¤retmen, baflkan” kelimelerini kullanarak s›fat tamlamalar› oluflturunuz.


145


12. K‹ NL‹K ET

a) Afla¤›daki resimleri inceleyip civcivlerin özelliklerini “sar›, sapsar›, aç›k sar›” s›fatlar›yla belirtiniz.

b) Buldu¤unuz s›fatlar varl›klar›n özelliklerini bildirirken nas›l bir anlam farkl›l›¤› oluflturdu? Yaz›n›z.

13.

Kutu içindeki eki uygun kelimelere getiriniz. Oluflturdu¤unuz kelimeleri yaz›n›z.

K‹ NL‹K ET

minik küçük

ince

–cik

ufak

dar ev biraz

siyah büyük

uzun

–ce

iri

kal›n kaba güzel


146


14. K‹ NL‹K ET

Cümlelerde alt› çizili s›fatlar›n ilk hecelerine “m, p, r, s” sesleri getirerek anlamlar›n› güçlendiriniz.

Çocuk, soru dolu, .....siyah gözleriyle bana bak›yordu. Gökyüzüne bakt›¤›nda ........beyaz bulutlar› gördü. Bahçedeki a¤açlar› ........sar› limonlar süslüyordu. Annesi onu haz›rlam›fl, ......temiz elbiseler giydirmiflti. Sand›klara doldurulan .......k›rm›z› elmalar ifltah aç›yordu. Küçük çocuk, hepimizi utand›r›yor, ........do¤ru sözler söylüyordu. Buradaki ........yeflil orman›n nas›l yak›ld›¤› anlafl›lamad›.

15. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki cümleleri verilen s›fatlardan uygun olan›yla tamamlay›n›z.

........................ akvaryum .............. suyla doldurulmufltu. ‹çinde .............. bal›klar yüzüyordu. Çocuk bal›klara ulaflmak istedi. Akvaryumun yan›na bir sandalye çekti. Çocuk ................. ellerini akvaryuma soktu. Telaflla yüzmekte simsiyah

olan ..................... bir bal›¤› yakalad›. H›zla d›flar› ç›karmak istedi ama ..................... kollar› akvaryuma çarpt›. Çocuk ve bal›k yere düfltüler. Çocuk, bal›¤›n ölece¤ini düflündü. Hemen onu yerine koydu.

koskocaman

k›sac›k

16. K‹ NL‹K ET

ufac›k

minicik masmavi

Afla¤›daki metinde s›fatlar› renkli kalemle yuvarlak içine al›n›z. “Köflenin bafl›nda durup bakarsan›z her pencerede k›rm›z› toprak saks›lar ve kararm›fl gaz sand›klar› görürsünüz. Saks›larda al, beyaz, mor sardunya, küpe çiçe¤i, karanfil. Gaz sand›klar› da öbek öbek yeflil fesle¤en ile dolu. Ta köflede bir mor salk›m çarda¤›, alt›nda civar›n en ifllek çeflmesi vard›r. Bütün bunlar›n arkas›nda, tiyatro dekorunu and›ran beyaz, uzun, ince minare. Süslü kafeslerin arkas›nda yafll› kad›n bafllar› dizili. Arada dikifllerini b›rak›r, pencereden pencereye ba¤›ra ba¤›ra dedikodu yaparlar. Sokakta eli bakraçl› kad›nlar çeflmeye gider, gelirler. Saçlar› iki örgülü k›z çocuklar› kap› efliklerinde sak›z çi¤ner; çakfl›r› y›rt›k, yal›n ayak, bafl›kabak o¤lanlar, k›r›k tafllar aras›ndaki su birikintileri etraf›nda çömelmifl, kâ¤›ttan gemi yüzdürürler. Halide Edip Ad›var


147



N‹NEM‹N MASALLARI

"Ninemin köyünde elektrik yoktu. Hava karar›nca gaz lambas›n› yak›p duvara asard›. Kardeflim Kerem'le birbirimize sokulur, ›fl›¤›n yaratt›¤› gölgelere bakarak, d›flar›dan gelen yaprak h›fl›rt›lar›na kulak vererek, Güle ninenin anlatt›¤› masallar›n içine dalard›k. Kelo¤lan masallar›nda kendimizi Kelo¤lan'›n yerine koyar, onunla dere tepe düz giderdik. Padiflah›n çözülemez bilmecelerine onunla birlikte kafa yorard›k." Miyase SERTBARUT (Metni okuyunuz ve afla¤›daki ilk iki soruyu metne göre cevaplay›n›z.) 1.

Yazar, ninesinin köyüyle ilgili olarak neler anlatmaktad›r?

2.

Güle nine, Kelo¤lan masallar› anlat›rken yazarla kardefli neler düflünmektedir?

3.

Afla¤›daki atasözleriyle bir grup oluflturulursa hangisi d›flarda kal›r? A) Rüzgâr eken f›rt›na biçer. B) Ne katarsan afl›na, o ç›kar kafl›¤›na. C) Yaz›n bafl› piflenin k›fl›n afl› pifler. D) Afl tafl›nca kepçeye paha olmaz.

4.

‹sim tamlamalar›, tamlanan ve tamlayan ögelerinden oluflur. Baz› durumlarda tamlayan ya da tamlanan s›fatlarla tamamlanabilir. Afla¤›daki cümlelerden hangisi bu duruma örnektir? A) Araflt›rmalar›mda kitaplar›n içindekiler bölümünden yararlan›r›m. B) Son maç› toprak sahada yapt›k. C) Küçük kardeflimin kokulu silgisi çok hofluma gitti. D) Annemin elbisesi bana büyük geldi.

5.

Afla¤›daki cümlelerde bulunan s›fat tamlamalar›n› bulup alt›n› çiziniz. Evimizin büyük bir bahçesi vard›r. Dolma kalemin mavi mürekkebi bitmifl. Mutfakta temiz çay barda¤› kalmam›fl. Mahalledeki eski su borular› patlam›fl.


148

6.

Afla¤›daki cümlelerde alt› çizili kelimelerin görevlerini karfl›lar›na yaz›n›z. S›cak simitler hemen tükendi. Yeme¤in yan›nda yar›m ekmek yedi. Elbisemin yeflili solmufl. Bahçe duvar› dikenli çitle çevrilmiflti. Ötekileri de bulurum belki.

7.

Afla¤›daki parantez iflaretli yerlerden hangisine soru iflareti (?) konulmal›d›r? A) Bu ifle girmekle iyi mi, kötü mü ettim, bilmiyorum ( ) B) Bu kadar olaydan sonra daha dikkatli olman gerekmez miydi ( ) C) Türkçe ö¤retmenimiz, tatl› dilli, iyi mi iyi bir insand› ( ) D) Konuflmaya bafllad› m› b›kt›rana kadar susmuyordu ( )

8.

Afla¤›daki cümlelerde kullan›lan tamlamalarla türlerini eflleyiniz. Her akflam kitap okuyorum. Bu saatlerde yoldan arabalar geçer. ‹sim tamlamas›

Yaz tatilinde ablam bize gelecek. Yeni kalemim k›r›ld›. Baca temizleyicilerini ça¤›rd›.

S›fat tamlamas›

Bu kitaptan bir tane daha olacak. Nefleli insanlar› seviyordu. 9.

Afla¤›daki cümlelerde alt› çizili kelimelerden hangisi iyelik eki almam›flt›r? A) Geçen geceki rüyam keflke gerçek olsa. B) Okuldaki arkadafllar›ma güveniyorum. C) Büyük kentlerde yaflam koflullar› zor. D) Ya¤murda ayaklar›m ›sland›.

10. Afla¤›daki fliirden iyelik eki alan kelimeleri bulup alt›n› çiziniz. Sabah olur, çok erken,

Demirci, oca¤›n›,

Herkes gider ifline.

Yakm›fl, püf püf körükler!

Büyük, küçük düflerler,

Davarlar›n› otlat›r

‹fllerinin pefline.

Meralarda yörükler. S. Sami KOYRAL


149

6. TEMA

SEVG‹

TEMANIN MET‹NLER‹ YURT SEVG‹S‹ ANNE SEVG‹S‹ D‹L‹M D‹L‹M GÜZEL D‹L‹M EV SEVG‹S‹ (Dinleme Metni)

Pino DAEN‹


150

YURT SEVG‹S‹

1.

Yurdunuzu niçin seversiniz? Anlat›n›z.

K‹ NL‹K ET

2.

“Vatan”› bir varl›kla ifade ediniz. Neden bu varl›¤› seçti¤inizi aç›klay›n›z.

K‹ NL‹K ET

3.

Afla¤›daki cümlelerde alt› çizili kelimelerin hangi anlama geldi¤ini yaz›n›z.

K‹ NL‹K ET

1.

Çocuk, bugün erken uyumufl. uyumak:

2.

Ac› çekmemesi için doktorlar onu uyuttular. uyumak:

3.

Etraf›n›zda olan› biteni gözleyin, uyumay›n. uyumak:


151

SEVG‹

4.

Afla¤›da harfleri kar›flt›r›lm›fl olarak verilen kelimeleri bulunuz. Cümlelerde kullan›n›z.

K‹ NL‹K ET

K

T

T

E E

P

Ü

fi

E E

V

V

T A

U

C

T

6

7

E

‹

S

T K

E

A 8

Y

C E

E

A

E

R

A

5 E

A H

R

T

L

4

N

E N

H

S

3

A

L

F N

E

2

K S

G

Ü

1

E R

T fi

D

‹

D

9

Benim cümlem

Kelime 1 2 3 4 5 6 7 8 9

5. K‹ NL‹K ET

“Vatan” kelimesinin size ça¤r›flt›rd›¤› di¤er kelimeleri kufl yuvas›ndaki yumurtalar›n üzerine yaz›n›z.

vatan


152

YURT SEVG‹S‹

6. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki cümlelerde tekrar edilen kelimeleri ç›kararak anlat›m bozuklu¤unu düzeltiniz.

Vatan, memleket özlemi, hasreti çekmek çok zordur. Herkes yaz› konusunu seçip yaz›s›na bafllam›flt›. Bir kelimeyi kullan›rken o kelimenin anlam›n› bilmeliyiz. Ö¤retmen ödevi yapmam›z› istemiflti ve okumam›z› istemiflti. Vakit, zaman bulursak size de u¤rar›z. Okuma çal›flmalar›nda okuma s›ras› bana gelmiflti. Dün gece bir saat bile uyku uyumad›m.

7. K‹ NL‹K ET

Enrico’nun babas›n›n yazd›¤› mektup ile kendi yazd›¤›n›z mektubu karfl›laflt›r›p benzeyen ve farkl› olan yönlerini belirtiniz.

Mektuplar›n benzeyen yönleri

Mektuplar›n farkl› yönleri


153

SEVG‹

8.

Resimleri inceleyiniz. Birinci resimdeki eflyan›n ad›n› örnekteki gibi alt›na yaz›n›z. ‹ki

K‹ NL‹K ET

resmi karfl›laflt›r›p fark› belirtiniz.

1

9. K‹ NL‹K ET

2

1

yemek

e¤ik yemek

kafl›¤›

kafl›¤›

2

ma oluflturunuz.

S›fat tamlamalar›

ö¤retmenin kaza¤› televizyon kumandas› difl f›rças› çocu¤un gözleri doktorun önlü¤ü babam›n gömle¤i bahçe çiti inek sütü

K‹ NL‹K ET

1

Afla¤›daki isim tamlamalar› ile s›fat tamlamalar›n› birlefltirerek örnekteki gibi tek bir tamla-

‹sim tamlamalar›

10.

2

Benim tamlamalar›m

yeflil kazak bozuk kumanda elektrikli f›rça mavi göz beyaz önlük k›sa kollu gömlek k›sa çit ya¤l› süt

ö¤retmenin yeflil kaza¤›

Afla¤›daki cümlelerde bofl b›rak›lan yerlere balonlardaki kelimelerden uygun olanlar›n› koyunuz.

S›n›f›m›z›n .................. penceresinden içeri bir kufl girdi. Belediye .................. sokak lambalar›n› onar›yor. ‹lçemizin yeni .................. baflkan› okulumuzu ziyaret etti. Evin baflköflesine guguklu .................. saati yerlefltirilmifl. So¤uk .................. günlerini geride b›rakt›k. Konuklar gelecek diye çiçekli .................. örtüsünü serdi. Kasaban›n en .................. evi onlar›nd›.

duvar

aç›k

masa

güzel


154

belediye

bozuk

k›fl

YURT SEVG‹S‹

11. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki metinden isim ve s›fat tamlamalar›n› bulup yaz›n›z.

Köye girer girmez muhtar›n evini gösterdiler. Kap›y› as›k yüzlü bir uflak açt›. Uzun ve ç›plak bir sofadan geçtik. Yandaki odalardan birinin aç›k kap›s›ndan ç›rç›plak döflemelerin tam orta yerinde isli bir gaz lambas› yanan bombofl bir oda gördüm. Uflak, bunun bitifli¤indeki odan›n kap›s›n› açt›. Girdim. Köfledeki yüksek minderin üstünde –herhâlde muhtar olacak– iri yar›, esmer ve k›r b›y›kl› birisi oturuyor. Bu adam›n etraf›nda yere ba¤dafl kurmufl, siyah sakall› ve siyah flalvarl› iki adam göze çarp›yordu. Necip Faz›l KISAKÜREK

S›fat tamlamalar›

‹sim tamlamalar›

12. K‹ NL‹K ET

Cümleleri okuyunuz. S›fatlar›

içine al›n›z.

Bu küçücük çocu¤un k›vrak zekâs›na hayran kald›k. Kahraman Türk askerleri unutulmaz bir kurtulufl mücadelesi vererek destan yazm›fllard›r. Otobüsün arka lastiklerinin havas› inmiflti.


155

SEVG‹

1. K‹ NL‹K ET

2. K‹ NL‹K ET

Annenizi bir çiçekle anlatsayd›n›z hangisini tercih ederdiniz? Neden?

Sizce bir çocuk, annesine duydu¤u sevgiyi ve sayg›y› en iyi nas›l gösterebilir? Yaz›n›z.


156

ANNE SEVG‹S‹

3. K‹ NL‹K ET

4. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki kelimelerin anlamlar›n› içinde geçti¤i cümleden, paragraftan yararlanarak bulunuz. kap

:

bilmece

:

ortanca

:

hak vermek

:

pati

:

sak›nca

:

yumak

:

Afla¤›daki cümlelerde alt› çizili kelimelerin anlamlar›n› altlar›na yaz›n›z.

Bu kuyunun derinli¤i daha fazla. Orman›n derinliklerinde kaybolmufl. Sabah kahvalt›s›nda bir parça kuru ekmek yedi. Kuru çamafl›rlar› ütüleyip kald›rd›. Yafll› kad›n yoruldu¤u için merdivenlere çökmüfltü. Okula bir sessizlik çökmüfltü. Torbaya dökülen yo¤urt iyice süzülmüfl. Ya¤mur sular› pencereden içeri süzülmüfl. Heyecanla posta kutusundan ç›kan zarflara bak›yordu. Trenin penceresinden d›flar› bak›yordu. Anneleri çal›flt›¤› için onlara teyzeleri bak›yordu.


157

SEVG‹

5. K‹ NL‹K ET

a) Pervin teyze ve Ayfle’yi kedilere duyduklar› sevgi bak›m›ndan karfl›laflt›rarak tabloya yaz›n›z.

Pervin teyze

Ayfle

b) Pervin teyze metinden ç›kar›l›rsa olay›n sonucunda nas›l bir de¤ifliklik olabilir?

6. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki cümleleri okuyunuz. Cümlelerde, metinde geçen deyimlerden hangilerinin bulundu¤unu yaz›n›z. 1

Annesinin kediye verdi¤i ad akl›na gelmedi.

2

Çocu¤a hak vermemek elde de¤il.

3

Yaln›z bafl›na oturmaktan can› s›k›lm›flt›.

1

2

3


158

ANNE SEVG‹S‹

7. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki cümlelerde uygun yerlere virgül iflareti koyunuz.

Çal›fl çal›fl çal›fl durmadan çal›fl. Parktaki çocuklarda bir sevinç bir sevinç ki görmeyin. Yine üzüntü yine keder; bu ne kadar sürer? Hep oyun hep oyun; biraz da kitap oku! Bu güzelli¤i nas›l anlatsam nas›l? F›kraya bir güldüm bir güldüm; gülmekten karn›m a¤r›d›.

8. K‹ NL‹K ET

a) Kutu içinde verilen kelimeleri cümlelerden ç›kar›n›z. Cümlenin anlam›nda nas›l bir de¤ifliklik oldu¤unu yaz›n›z.

Çok çal›flt›m

fakat

Ben özür diledim

baflaramad›m.

ama

Geziye gitmeyi istiyordu

o kabul etmedi. oysa

annesi izin vermedi.

Cümlelerdeki anlam de¤iflikli¤i:

b) Ayn› renkli kutucuklarda verilen cümleleri “fakat, ama, oysa” kelimelerini kullanarak birlefltirip tek bir cümle yap›n›z. Bana bak›yordu.

Beni görmüyordu.

‹zin veririm.

Erken geleceksin.

Ben ona çal›fl diyorum.

O televizyon seyrediyor.


159

SEVG‹

9. K‹ NL‹K ET

a) Afla¤›daki alt›genlerin içindeki kelimelerden uygun olan›yla cümleleri tamamlay›n›z. ile

ve

veya

de

Bu so¤ukta en fazla bir gece ............. iki gece yaflayabilirler. Spor salonundan voleybol topu ............. basketbol topu ald›k. Biz ............. sizinle bir turnuva düzenleyebiliriz. Ali, Ayfle ............. Funda okul gezisine kat›lmad›lar. b) Bu kelimelerin cümleye nas›l bir anlam katt›¤›n› yaz›n›z.

10 K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki baloncuklar›n içinde bulunan ba¤laçlar› cümlelerde kullan›n›z.

fakat

ancak

hâlbuki

oysa

çünkü

ya da

hem... hem

ki

ne... ne


160

ile

ister... ister

yaln›z

ANNE SEVG‹S‹

11. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki paragraftan ba¤laçlar› bulup yaz›n›z.

‹çimde hem sevinç hem üzüntü vard›. Subay olaca¤›m için seviniyordum fakat askerlik arkadafllar›mdan ayr› düflecektim. Hem öyle arkadafllar ki ... Hemen hepsine kardeflçe duygularla ba¤l›yd›m. Hâlbuki askerlik arkadafllar›m ne çocukluk ne okul ne ifl arkadafllar›md›. Pek ço¤unun yüzünü ilk defa k›fllada görmüfltüm fakat ortak yaflam bizi birbirimize öylesine yaklaflt›rm›flt› ki baflka yerde insan bu yak›nl›¤› k›rk y›lda bile elde edemez. Bekir S›tk› KUNT

12. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki cümlelerde “ile” kelimesinin hangi görevde kullan›ld›¤›n› bulunuz. Yan taraftaki uygun kutucukla efllefltiriniz. ‹stanbul’a uçak ile gidecekler.

Bir ekmek ile bir de gazete al›ver.

Edat

Pazardan sebze ile meyve ald›k.

Mavi ile beyaz›n uyumu insan› rahatlat›yordu.

Taba¤›ndaki eti b›çak ile kesmiyordu.

Annem bizi sevgi ile büyüttü.


161

Ba¤laç

SEVG‹

1. K‹ NL‹K ET

2. K‹ NL‹K ET

Konuflmalar›nda Türkçe yerine yabanc› dillerden al›nan kelimeleri s›kça kullanan insanlar hakk›nda neler düflünüyorsunuz?

Afla¤›da yer alan konuflmada arkadafl›n›z ›srarla yabanc› kelimeleri kullan›yor. Lütfen onun kulland›¤› kelimelerin Türkçe karfl›l›klar›n› yazarak hatalar›n› düzeltir misiniz?

— — — — — — — —

Hello arkadafl›m! Merhaba yine telafll›s›n, neyin var? Compitürüm off olmufl... Neye, ne olmufl? Off... Off... diyorum. Compitür diyorum. Dou you speak Türkçe. Bak arkadafl›m önce sen Türkçe konufl. Yoksa dinlemem, giderim. Okey, okey..! K›zma. fioke ettin beni yahu! Böyle devam edeceksen ben yan›nda olmayaca¤›m.


162

D‹L‹M D‹L‹M GÜZEL D‹L‹M

3. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki kelimeleri farkl› anlamlara gelecek flekilde cümlelerde kullan›n›z.

›fl›ldamak

4. K‹ NL‹K ET

kirlenme

paylaflmak

tafl›y›c›

öldürmek

Afla¤›daki cümlelerde alt› çizili kelimelerin hangi anlamda kullan›ld›¤›n› yaz›n›z.

Ucu sivri bir kalemle yaz›yordu. Sivri diliyle herkesin dikkatini çekti.

Dilin kötü kullan›ld›¤›n› görmek beni sarst›. F›rt›na gemiyi sarst›.

Kara elbiseli adamlar ortal›kta dolafl›yorlar. Böyle giderse kara günler bizi bekliyor.

sivri

:

sivri

:

sarsmak : sarsmak : kara

:

kara

: TÜRKÇE Ö⁄RENC‹ ÇALIfiMA K‹TABI 6. SINIF

163

SEVG‹

5.

Afla¤›daki kelimeleri cümlelerde kullan›n›z.

K‹ NL‹K ET

do¤ru

oyalanmak

do¤ru

:

do¤ru

:

oyalanmak

:

oyalanmak

:

bol

:

bol

:

yüz

:

yüz

:

bol

6. K‹ NL‹K ET

Yazd›¤›n›z fliirle örnek fliiri karfl›laflt›r›n›z.


164

yüz

D‹L‹M D‹L‹M GÜZEL D‹L‹M

7. K‹ NL‹K ET

a) Afla¤›daki çocuklar›n yüzlerine bakarak Türkçe dersine yönelik tutumlar›n› belirten ifadelerle konuflma balonlar›ndaki cümleleri tamamlay›n›z.

Of, bu Türkçe

Aaa, bu Türkçe dersi

dersi

Uf, bu Türkçe

Oh, bu Türkçe dersi

dersi

b) Çocuklar›n Türkçe dersine yönelik tutumlar›ndaki farklar› nas›l anlad›¤›n›z› aç›klay›n›z.

8. K‹ NL‹K ET

Verilen cümlelere ünlemin nas›l bir anlam katt›¤›n› karfl›lar›na yaz›n›z.

Ay,Ay, nene güzel birbir kitap bu!bu! güzel kitap Of,Of, b›kt›m bubu ifllerden! b›kt›m ifllerden! Yeter art›k be!be! Yeter art›k Vah vah, kedicik nas›l dada ›slanm›fl! Vah vah, kedicik nas›l ›slanm›fl! Uf,Uf, yaram çokçok ac›yor! yaram ac›yor! Eyvah, yemek yand›! Eyvah, yemek yand›! Oh, bubu ifli ifli dede bitirdim! Oh, bitirdim! Aman aman, her yerim a¤r›yor! Aman aman, her yerim a¤r›yor! Ah,Ah, flu flu s›nav› birbir kazanabilsem! s›nav› kazanabilsem!


165

SEVG‹

9. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki cümleler ile ifade ettikleri duygular› efllefltiriniz.

uyar› ‹mdat! Yetiflin, kurtar›n bizi! telafl Yaflas›n, maç› kazand›k! korku Koflun, koflun, ›slanacaks›n›z! panik Haydi, haydi kaçal›m! sevinç Dur, dur, yeme! üzüntü

10. K‹ NL‹K ET

Afla¤›da baz› ünlemler verilmifltir. Bunlar›n hangi duygular› belirtmekte kullan›labilece¤ini karfl›lar›na yaz›n›z. tuh ya vay vay vay hey hiflt bre ha vah

11. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki ünlemleri cümlelerde kullan›n›z.

hay hay

eh

bravo


166

aman

of

EV SEVG‹S‹ (Dinleme Metni)

1. K‹ NL‹K ET

2. K‹ NL‹K ET

Sizce seçti¤iniz resimdeki evde insanlar nas›l yaflamaktad›rlar? Anlat›n›z.

“Ev Sevgisi” metnini dinlerken akl›n›za tak›lan ya da anlamad›¤›n›z konularla ilgili üç soru yaz›n›z?

1. 2. 3.

3. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki cümlelerde alt› çizili kelimelerin gerçek ya da mecaz anlamda kullan›ld›¤›n› yandaki kutucu¤a yaz›n›z. Çamurlu, bozuk bir yoldan köye ulaflt›k. Mal almayan müflteriyi bozuk bir yüzle u¤urlad›. Bu ev bile bize dar geliyor. Dar bir kelime da¤arc›¤›yla iyi konuflamazs›n›z. F›rt›na bütün a¤açlar› devirmiflti. Susuyor ancak içindeki f›rt›nay› dindiremiyordu. Sular kararmaya bafllam›flt›. Son y›llarda haf›zam iyice karard›. Annesi ve babas› flehir d›fl›na ç›kt›. Ona halk müzi¤inin babas› diyorlar.


167

SEVG‹

4. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki cümlelerde “kök” kelimesinin gerçek (G) mi, mecaz (M) m›, terim (T) anlam›nda m› kullan›ld›¤›n› bulunuz. Uygun kutucu¤u iflaretleyiniz. G

M

Bitkiler kökleriyle beslenir. Türklerin kökleri Orta Asya’dad›r. Kök hücreler bilimdeki en önemli bulufllardand›r. Matematik s›nav›ndaki kök sorusunu çözdüm. Salatan›n üstüne birkaç kök nane koy.

5. K‹ NL‹K ET

6. K‹ NL‹K ET

Dinledi¤iniz “Ev Sevgisi” metninin anahtar kelimeleriyle bir dörtlük yaz›n›z.

Siz olsayd›n›z bu metne hangi bafll›¤› koyard›n›z?

Ben olsayd›m bu metne

bafll›¤›n› koyard›m.


168

T


7. K‹ NL‹K ET

8. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki cümlelerde alt› çizili kelimelerin karfl›t anlaml›lar›n› altlar›ndaki bulutlara yaz›n›z. fiiflman çocuk durmadan a¤lad›.

Kederli kad›n› rahat b›rakmad›lar.

Bir çift eldiven bulundu.

‹çeri girmek istemedi¤ini söyledi.

Paragraftaki alt› çizili kelimelerin yerlerine anlamdafllar›n› koyarak paragraf› yeniden yaz›n›z.

Ald›¤›n›z kitaba yüz, yüz elli, mecmuaya da on, yahut elli kurufl vermiyor musunuz? Bunu da yerine sarf etmek iddias›ndas›n›z. Okudu¤unuz kitap, mecmua iyi ise ondan ald›¤›n›z zevk ile verdi¤iniz para aras›nda bir münasebet var m›d›r? Be¤endi¤iniz bir kitab›n flah›slar› ile tan›flmak yüz elli kurufl mu eder? Hay›r, siz yüz kuruflla bir kitab›n, on kuruflla bir mecmuan›n hakiki de¤erini vermifl olmuyorsunuz. Nurullah ATAÇ


169

SEVG‹

9. K‹ NL‹K ET

Yapt›¤›n›z konuflmayla ilgili düflüncelerinizi size uygun kutucu¤a yaz›n›z.

Bence konuflmamla amac›ma ulaflt›m çünkü

10. K‹ NL‹K ET

Bence konuflmamla amac›ma ulaflamad›m çünkü

Afla¤›daki oklar›n ucuna kendi evinizde bulunmas›n› istedi¤iniz özellikleri örnekteki gibi yaz›n›z.

Benim evim küçük olmal›.

Benim evim


170


11. K‹ NL‹K ET

Resimlere bak›p afla¤›daki konuflmay› okuyunuz. Alt› çizili kelimelerin türlerini tabloya yaz›n›z.

— Hangi arabay› be¤endin? fiu yeflili gördün mü? — Hangisini? — fiunu diyorum, flu yeflil arabay›? — Evet, gördüm. Ama ben k›rm›z› arabay› be¤endim. — K›rm›z›s› da güzel; ama bence yeflili daha güzel.

Kelime

Türü

hangi hangisi flunu flu yeflil k›rm›z› k›rm›z›s› yeflili

12. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki cümlelerde alt› çizilen kelimelerin türleri karfl›lar›nda verilmifltir. Bunlardan do¤ru olana (D), yanl›fl olana (Y) koyunuz.

Anneannemin evimize ilk gelifliydi.

isim

‹lk günler biraz s›k›nt›l› geçti.

s›fat

Kenti sabah›n ilk ›fl›klar› ayd›nlat›yordu.

s›fat

‹lkinden sonra ikinci mektup da geldi.

zamir


171

SEVG‹

13. K‹ NL‹K ET

Afla¤›da verilen kelimeleri, isim, s›fat, zarf, zamir görevleriyle cümlede kullan›n›z. Hangi görevde kulland›¤›n›z› karfl›lar›na yaz›n›z.

Kelime

Cümle

baflka

baflka

güzel

güzel

küçük

küçük

yeni

yeni


172

Görevi


14. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki cümlelerde “hangi, h›zl›, temiz, iyi” kelimelerinin görevleri nelerdir? Karfl›lar›na yaz›n›z.

S›navda hangi soruyu çözdün? S›navda hangileri soruldu? Hangisini ar›yorsun?

O, tan›d›¤›m en temiz kalpli insand›. Üst kat komflumuz çok temizdi. Çamafl›rlar›n temizini fluraya koyun.

H›zl› arabalar tehlike yarat›yor. Kaza yapan araç çok h›zl›yd›. Önce kald›r›ma, h›z›n› alamay›nca da duvara çarpt›.

‹yi insan, baflkalar›n› bofluna üzüp k›rmaz. Sebzenin en iyisini seçerdi. Bu kitap hepsinden iyidir.


173

SEVG‹


BALCI Bir balc›, dükkân›n› en iyi ballarla doldurdu¤u hâlde, gelen müflterilere hiç bal satamazm›fl. Bir gün, tecrübeli bir insana flikâyet etmifl: — En iyi ballar benim dükkân›mda oldu¤u hâlde, gelen müflteriler, ballar›m› be¤enmeyerek gidiyorlar. Hâlbuki komflular›m›n ballar› iyi de¤ildir fakat müflterileri hiçbir zaman eksik olmuyor. Bunun sebebi nedir? Adam flu cevab› vermifl: — Sen bal sat›yorsun ama yüzün sirke sat›yor. Ziya GÖKALP (Metni okuyunuz ve afla¤›daki ilk 3 soruyu metne göre cevaplay›n›z.) 1.

Balc› niçin ballar›n› satam›yordu? A) Ballar›n› müflteriler be¤enmedi¤i için B) Ballar› pahal› oldu¤u için C) Müflterilere güler yüz göstermedi¤i için D) Müflteriler, komflu balc›lar› tan›d›¤› için

2.

Yaz›n›n konusunu nedir? A) Balc›lar B) Güler yüz

C) Müflteriler

D) Tecrübeli kifli

3.

Yaz›n›n ana fikri nedir? A) Her zaman güler yüzlü olmal›y›z. B) Müflteriler kendine uygun sat›c›y› ye¤ler. C) Her sat›c›n›n kendine göre müflterisi vard›r. D) Tecrübeli kifli, her olay› do¤ru yorumlar.

4.

Afla¤›daki cümlelerin hangisinde ba¤laç yoktur? A) S›cak so¤uk dinlemiyor ki... B) fiu paketleri de mutfa¤a götür. C) Babam ve ben iyi anlafl›r›z. D) Y›l sonu etkinli¤iniz var m›?

5.

Afla¤›daki ifadelerden do¤ru olanlar›n yan›na do¤ru "D", yanl›fl olanlar›n yan›na "Y" yaz›n›z. "Art›k bu kural› ö¤renmelisiniz." cümlesinde iyelik eki vard›r. Kesme iflareti, özel adlar›n ald›¤› yap›m eklerini ay›r›r. Büyük harflerle yap›lan k›saltmalar kesme iflaretiyle ayr›l›r. Küçümseme, alay bildiren kelime veya cümlelerin sonuna ayraç içinde ünlem iflareti konur.


174

6.

Afla¤›daki cümlelerde ünlemlerin katt›¤› anlamlar› yaz›n›z. Öf, öf, öf, elmalar da elma ha! Vay vay vay, siz de buraya gelir miydiniz? Tuh, yaz›klar olsun sana! Ne laf anlamaz adams›n ya! Oh be, dünya varm›fl! Eyvah eyvah, çocuk yaln›z kalacak!

7.

Afla¤›daki cümlelerin hangisinde “s›cak” kelimesi di¤erlerinden farkl› bir türde kullan›lm›flt›r? A) Yaz, s›caklar›n bafllad›¤› mevsimdir. B) Kad›n›n s›cak ilgisinden memnun olduk. C) S›cak yemek a¤z›m› yakt›. D) Ellerini s›cak su ile y›kad›.

8.

Afla¤›daki paragrafta kare içine al›nan kelimeler ile türlerini örnekteki gibi efllefltiriniz. O gece ne padiflah uyuyabildi ne de adaylar. Padiflah, bu göreve en uygun kifliyi seçmek zorundayd›. Çünkü vezir, padiflah›n ad›na görev yapacakt›. Bu bak›mdan çok dikkatli bir seçim yap-

S›fat

mas› gerekiyordu padiflah›n. Sonucun hemen aç›klanmamas› bununla ilgiliydi. ‹lk bak›flta adaylar›n hepsi birbirinden üstün görünüyordu.

Zamir

Her birinin hofla gidebilecek bir yönü mutlaka vard›. Hepsi, daha alt görevlerde y›llarca baflar›l› hizmetler vermifl kiflilerdi. Bir seçim yapmak gerçekten de çok zordu. Ama bir kifliyi seçmek zorundayd›. Bu da içlerinde bu göreve en lay›k olan kifli olmal›yd›. Mustafa Özçelik

9.

Afla¤›daki cümleri uygun ifadelerle tamamlay›n›z.

Ödevimi yapm›flt›m ama ................................................................. .......................................................... ancak annem karfl› ç›k›yordu. Beni görünce sevinmedi bile oysa ..................................................... ...................................... ne var ki otobüse binecek paras› da yoktu. Hiçbir zaman baflaramayaca¤›m› zannetmifltim fakat ....................... .........................................................................................................


175

EKLER


176

ÖLÇEKLER OKUMA BECER‹S‹ ÖZ DE⁄ERLEND‹RME ÖLÇE⁄‹ Ö¤rencinin Ad› Soyad› S›n›f› Numaras›

: : :

Afla¤›daki ölçe¤i kullanarak kendinizi de¤erlendiriniz.

ÖLÇÜTLER

BAZEN

1.

Kelimeleri tekrar etmeden; ses, hece yutmadan; sat›r atlamadan okurum.

2.

Okurken kelimeleri do¤ru telaffuz etmeye özen gösteririm.

3.

fiiir okurken seslerin birbirine uyumunu fark ederim ve okurken buna uygun davran›r›m.

4.

Metnin bütününden yararlanarak kelimelerin anlamlar›n› bulabilirim.

5.

Okudu¤um metinlerde anlat›lan konuyu bulabilirim ve bu konuyla ilgili ana düflünce ve ana duygular› belirlerim.

6.

Okurken metindeki düflüncelerin gelifltirilmesine yarayan yard›mc› düflünceleri tespit edebilirim.

7.

Okudu¤um metinde olay ya da düflünce plan›n›n uyguland›¤›n› ay›rt edebilirim.

8.

Okudu¤um olay yaz›lar›nda olay›n geçti¤i yeri, zaman› tespit edebilirim.

9.

Okudu¤um metnin kahramanlar›n› ve bu kahramanlar›n özelliklerini bulabilirim.

SIK SIK

HER ZAMAN

10. Cümlelerin farkl› anlamlar ifade edecek flekilde kullan›labilece¤ini bilirim ve bu anlamalar› ay›rt edebilirim. 11. Okuduklar›m› özetleyebilirim. 12. Bafll›¤›n içerikle iliflkili oldu¤unu bilirim ve bafll›ktan yararlanarak okuyacaklar›m›n içeri¤ini tahmin edebilirim.


177

ÖLÇEKLER YAZMA BECER‹S‹ ÖZ DE⁄ERLEND‹RME ÖLÇE⁄‹ Ö¤rencinin Ad› Soyad› S›n›f› Numaras›

: : :


ÖLÇÜTLER

1.

BAZEN

Yazarken kâ¤›d›n kenarlar›nda, bafll›k ve sat›r aralar›nda uygun boflluklar b›rak›r›m.

2.

Bitiflik e¤ik yaz›y› her türlü yazma etkinli¤inde kullan›r›m ve yaz›m okunakl›d›r.

3.

Yaz›lar›mda anlatt›¤›m konunun içeri¤ine uygun bafll›klar kullan›r›m.

4.

Paragraflar›n farkl› düflünceleri anlatan bölümler oldu¤unu bilirim ve yazarken her paragrafta konunun farkl› bir yönüne de¤inirim.

5.

Yaz›lar›m için taslak olufltururum.

6.

Yaz›lar›mda ele alaca¤›m konuyla ilgili ana ve yard›mc› düflünceler belirlerim.

7.

Yaz›lar›mda ele ald›¤›m düflünceleri örnekleme, karfl›laflt›rma, tan›mlama vb. yollarla gelifltiririm.

8.

Yaz›lar›ma yazd›¤›m türün özelli¤ine uygun girifl yapar›m.

9.

Yazd›klar›m› okurum ve yazarken yapt›¤›m yanl›fllar› düzeltirim.

10. Yaz›lar›mda yaz›m ve noktalama kurallar›na uyar›m.


178

SIK SIK

HER ZAMAN

ÖLÇEKLER KONUfiMA BECER‹S‹ ÖZ DE⁄ERLEND‹RME ÖLÇE⁄‹ Ö¤rencinin Ad› Soyad› S›n›f› Numaras›

: : :


ÖLÇÜTLER

BAZEN

1.

Konuflurken sesimin bulundu¤um yerin her taraf›ndan duyulmas›na özen gösteririm.

2.

Konuflurken standart Türkçeyi kullan›r›m.

3.

Telaffuzunu bilmedi¤im kelimelerin do¤ru telaffuzlar›n› ö¤renmeye çal›fl›r›m.

4.

Konuflurken kendime duydu¤um güveni dinleyenlere yans›t›r›m.

5.

Kelime, cümle tekrar›ndan kaç›n›r›m, düzgün ve ak›c› konuflurum.

6.

Konuflmalar›n jest ve mimiklerle desteklenmesi gerekti¤ini bilirim ve sözlerime uygun jest ve mimikleri kullan›r›m.

7.

Konuflmalar›mda olaylar› ya da bilgileri s›raya koyarak anlat›r›m ve düflünce kar›fl›kl›¤›n› önlerim.

8.

Konuflmalar›m için ana fikir ile ana fikri destekleyebilece¤im yard›mc› fikirleri bilirim ve konuflmalar›m› buna uygun olarak düzenlerim.

9.

Konuflmalar›m s›ras›nda nas›l bir ortamda bulundu¤uma dikkat ederim ve ortama uygun bir konuflma tutumu gelifltiririm.

SIK SIK

HER ZAMAN

10. Konuflmalar›m› görsel ya da iflitsel materyallerle desteklemekten zevk al›r›m. 11. Konuflurken görgü kurallar›na uyar›m.


179

ÖLÇEKLER D‹NLEME BECER‹S‹ ÖZ DE⁄ERLEND‹RME ÖLÇE⁄‹ Ö¤rencinin Ad› Soyad› S›n›f› Numaras›

: : :


ÖLÇÜTLER

BAZEN

1.

Dinlerken görgü kuralar›na uyar›m.

2.

Söz almak için uygun zaman› beklerim.

3.

Dinlerken derslerde ö¤rendi¤im yöntem ve teknikleri kullanmakta zorlanmam.

4.

Dinlediklerimden yararlanarak kelimelerin anlamlar›n› bulabilirim.

5.

Dinlediklerimde anlat›lan konuyu, konunun ana ve yard›mc› fikirlerini bulabilirim.

6.

Dinlediklerimde olay, yer gibi ayr›nt›lara dikkat ederim ve bunlar›n belirgin özelliklerini tespit edebilirim.

7.

Dinlediklerimi özetleyebilirim, özet yaparken olaylar›n s›ras›na uyar›m.

8.

Dinlerken konuflmac›ya ait olan yarg›lar ile genel geçer do¤rular› ay›rt edebilirim, konuflmac›n›n olaylara yaklafl›mlar›n› bu flekilde tespit edebilirim.

9.

Dinlediklerimde üzerinde durulan sorunlar›n neler oldu¤unu fark ederim ve sorunlara uygun çözüm önerilerinde bulunabilirim.

10. Dinlediklerimdeki dil ve anlat›m özelliklerini tespit edebilirim. 11. Sesini ve beden dilini kullan›fl biçimini de¤erlendirerek konuflmac› hakk›nda öngörülerde bulunabilirim.


180

SIK SIK

HER ZAMAN

ÖLÇEKLER GRUP ÖZ DE⁄ERLEND‹RME FORMU Grubun ad›: Gruptaki ö¤rencilerin adlar›: Aç›klama: Afla¤›daki tabloda grubunuzu en iyi flekilde ifade eden seçene¤i iflaretleyiniz.

DERECELER DE⁄ERLEND‹R‹LECEK TUTUM VE DAVRANIfiLAR

Her zaman

Bazen

Hiçbir zaman

Araflt›rma plan› yapt›k. Görev da¤›l›m› yapt›k. Araflt›rmada çeflitli kaynaklardan yararland›k. Etkinlikleri birlikte haz›rlad›k. Görüfllerimizi rahatl›kla söyledik. Grupta uyum içinde çal›flt›k. Birbirimizin görüfl ve önerilerini dinledik. Grupta birbirimize güvenerek çal›flt›k. Grupta birbirimizi takdir ettik. Çal›flmalar›m›z s›ras›nda birbirimizi cesaretlendirdik. Sorumluluklar›m›z› yerine getirdik. Çal›flmalar›m›z› etkili bir biçimde sunduk. Afla¤›daki sorular› grubunuza göre cevaplay›n›z. 1. Çal›flmalar s›ras›nda karfl›laflt›¤›m›z en büyük sorun..................................................................... ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. 2. Sorun nereden kaynaklan›yordu? ................................................................................................... ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. 3. Grubumuzun en iyi oldu¤u alan ...................................................................................................... ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. 4. Grup olarak daha iyi olabilirdik; fakat ............................................................................................. ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. TÜRKÇE Ö⁄RENC‹ ÇALIfiMA K‹TABI 6. SINIF

181

KAYNAKÇA Atatürk Devri Türk Edebiyat› I, II. cilt, hzl. Mehmet Kaplan, ‹nci Enginün, Zeynep Korkmaz, Necat Birinci, Abdullah Uçman, Kültür Bakanl›¤› Yay›nlar›, Ankara, 1992. Aziz Karadeniz, Ünitelere Göre Çocuk fiiirleri Antolojisi, Asos Yay›nlar›, ‹stanbul, 2000. Aziz Nesin, fiimdiki Çocuklar Harika, Adam Yay›nlar›, ‹stanbul, 2004. Aziz Sivasl›o¤lu, K›sa Pantolonlu fiiirler, Koza Yay›n, Da¤›t›m, Ankara, 2000. Bilim Çocuk Dergisi, Tübitak Yay›nlar›, Ankara, 2004. Francis Bacon, Denemeler, çev. Akflit Göktürk, Yap› Kredi Yay›nlar›, 2002. Haldun Taner, Çok Güzelsin Gitme Dur, Bilgi Yay›nevi, ‹stanbul, 1995. Halide Edip Ad›var, Sinekli Bakkal, Ahmet Halit Kitabevi, ‹stanbul, 1941. Maviydi Gökyüzü, Yeryüzü Yeflil, hzl. Refik Durbafl, Sabah Kitapç›l›k, ‹stanbul, 1998. Mehmet Vural, Ev ve S›n›f Etkinlikleri Antolojisi, Yakutiye Yay›nc›l›k, Erzurum, 2001. Mustafa Özçelik, Son Günün Sevinci, MEB Yay›nlar›, ‹stanbul, 1998. Muzaffer ‹zgü, Küçük Futbolcu, Bilgi Yay›nevi, Ankara, 2003. Necip Faz›l K›sakürek, Hikâyelerim, b.d. Yay›nlar›, ‹stanbul, 1983. Nurullah Ataç, Günlerin Getirdi¤i, Sözden Söze, Yap› Kredi Yay›nlar›, ‹stanbul, 2005. Serap Özaltun, Celal Özaltun, Güzel Konuflma ve Yazma I, II, III. cilt, Gaye Matbaac›l›k, Ankara, 1991.


182

Münih

KOSOVA

Tuna

40

L‹TVANYA

MOLDOVA

UKRAYNA

Kiev

BELARUS Minsk

40

‹SVEÇ

Gümülcine

ak

183

S BA

EN‹Z

KÖ

RF

EZ

‹

Di

cle

Devlet s›n›r› Muhtar cumhuriyet ve vilayet s›n›r› Ba¤›ms›z Türk devletleri Muhtar cumhuriyet eyalet ve vilayetler Muhtar olmayanTürk bölgeleri

KIZIL D

RA

Mekke Cidde

38

39

15

KUNDUZ

AN

ST

K‹

TA C‹

6

28

Balkafl g.

6 Kaflgar

25 26 34

34

33 Yirkut

Turfan

Lop g.

10 fiuco

H A L K

0

C U M H U R ‹ Y E T ‹

320

640 km

Saha (Yakut) M.C. Yakutsk Tuva M.C. K›z›l Uygur (D. Türkistan) M.C. Urumçi Tataristan M.C. Kazan MUHTAR V‹LAYETLER a) Da¤l›k Altay M.V. Gornoaltaysk b) Hakas M.V. Abakan c) Karaçay-Çerkes M.V. Çerkesk

g) ¤) h) i)

Ç ‹ N

YAKUTSK 23

Lena

SAHA (YAKUT) MUHTAR CUMHUR‹YET‹

e Bulgün KOBDO Kobdo g. eleng S 26 Bayan Ulegey M O ⁄ O L ‹ S T A N

TUVA M.C. KIZIL

31

Angora

23

MUHTAR CUMHUR‹YETLER a) Baflkurdistan M.C. Ufa b) Çuvaflistan M.C. Çeboksar› c) Da¤›stan M.C. Mahaçkala ç) Gagavuz M.C. Komrat d) Kabarda-Balkar M.C. Nalçik e) Karakalpakistan M.C. Nökis f) Nahcivan M.C. Nahcivan

9

UYGUR MUHTAR EYALET‹

Tan›m

32

ABAKAN HAKAS

URUMÇ‹

4

ALTAY M.V.

G.Altaysk

29

Çulum

30

23

Afla¤› Tunguska

D E N ‹ Z ‹

DO⁄U TÜRK‹STAN

9

ALTAY

BARNAUL 24

9 ALMATI (ALMA-ATA)

15

27

Tobol

B U Z

Biflkek Iss›k g. KIRGIZ‹STAN

Astana

BA⁄IMSIZ DEVLETLER a) Azerbaycan Bakû b) Kazakistan C. Astana c) K›rg›zistan C. Biflkek ç) Kuzey K›br›s Türk C.(KKTC) Lefkofla d) Özbekistan C. Taflkent e) Türkiye Cumhuriyeti Ankara f) Türkmenistan C. Aflkabad

PAK‹STAN

5

DUfiANBE

AFGAN‹STAN

HERAT

7

un

fiiraz

yh

Medine

‹RAN

7 Ce

SUUD‹ ARAB‹STAN

at

F›r

TAfiKENT

un

AfiKABAT

7 TÜRKMEN‹STAN

yh

IRAK

AL AR ÖLÜ G

5 ÖZBEK‹STAN

Se

Nökis

KARAKALPAK‹STAN M.C. 88

KAZAK‹STAN

4

11

F E D E R A S Y O N U

ifl

SUR‹YE

36

TÜRK‹YE

22 19 21 KabardaBalkar M.C. 20 15 Nalçik DA⁄‹STAN 1 M.C. 17 16 AZERBAYCAN 16 Bakû Nahcivan M.C. HAZAR Erbil DEN‹Z‹ 16 Kerkük 35

Kuban

AK D.

AZ

R U S Y A

12 ÇEBOKSARI ÇUVAfi‹STAN KAZAN M.C. 11 TATAR‹STAN M.C. 11 13 UFA a) g l o V 11 BAfiKURD‹STAN ( 13 13 ‹til M.C.

MOSKOVA

11

F‹NLAND‹YA

‹rt

ÜRDÜN

KKTC Le fk ofl e AKDEN‹Z

Ankara K›z›l›rm

1

Bahçesaray 41 ‹stanbul 14 KARADEN‹Z

KOMRAT 3 ÜSKÜP BULGAR‹STAN Gagavuz M.C. Özü (Dinyeper) YUNAN‹STAN 2 Varna 2 Köstence

2

MACAR‹STAN SARAY BOSNA 2 ROMANYA SANCAK

Budapeflte

BALTIK DEN‹Z‹

Warszawa

POLONYA

42 Berlin

ALMANYA

ÇEK CUM. AVUSTURYA SLOVAK CUM. 42 Viyana

‹SV‹ÇRE 42

FRANSA

n)

EN‹Z‹

K U Z E Y

AL G.

NORVEÇ

BAYK

HOLLANDA BELÇ‹KA 42 42 42

A NY TO

Do

EGE D

n(

l)

LE

Te

(Ura

A

NY

Yay›k

TO

ES l›m

Obi Çu

isey Orhun

Yen

Nil

TÜRK DÜNYASI HAR‹TASI

OHOTSK DEN‹Z‹


1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30. 31. 32. 33. 34. 35. 36. 37. 38. 39. 40. 41. 42.

Türkiye Türkleri Balkan Türkleri Gagavuz Türkleri Kazaklar Özbekler K›rg›zlar Türkmenler Karakalpaklar Uygurlar Sar› Uygurlar ve Salarlar Tatarlar Çuvafllar Baflkurtlar K›r›mçaklar Meshet (Ah›ska) Türkleri Azerbaycan Türkleri Da¤›stan Türkleri Kumuklar Karaçaylar Balkarlar (Malkarlar) Nogaylar Stavropol Türkmenleri Saha (Yakut) Türkleri Altay Türkleri Hakaslar Tuva Türkleri Tobol Tatarlar› Barabalar fiorlar Çul›m Kumand› Kandak Karagas Uranhay Irak Türkleri Suriye Türkleri K›br›s Türkleri Kaflgaylar Hamse Türkmenleri Karay Türkleri K›r›m Türkleri Avrupa’daki Türk ‹flçileri

DOKU YAY.

DOKU YAY.

Suggest Documents

meram yay.

Doku Arbeiten Presse.indd - Lorenschat

IJSEP/doku/Sept'04

Collaborative Su Doku Quilt - CiteSeerX

Microsoft Word - yay\375nlar

Su Doku Solver - Hassan AÃ¯t-Kaci

Naing gan yay and democracy.pdf - Google Drive

Technische Doku WR 275-400 Schweiz deutsch 07.2005.pub - Elco

Classroom Exercises in IP Modeling: Su Doku ... - INFORMS PubsOnline

[PDF] Download 50 Ways to Yay!: Transformative Tools ... - Google Sites

[PDF] Download 50 Ways to Yay! Full Book - Google Sites

[pdF] Download 50 Ways to Yay! Read Books - Google Sites

Pt.'ne and cc: Kim West, YAY 18m

C:\\Documents and Settings\\abc\\Desktop\\yay\375n ...

[PDF] Download 50 Ways to Yay!: Transformative Tools ... - Google Sites

Download 50 Ways to Yay! Full Books - Google Sites

FUJIFILM North America Corporation FUJIFILM Pro-Film âYay 20K ...

FCJ-â051 Mods, Nay! Tournaments, Yay! â The ...

Page 1 GEOLOGICAL MAP OF SINAI: JEBEL SABBAGH SHEET 'yay ...

[pdF] Download 50 Ways to Yay! Read Books - Google Sites

Books [Download] 50 Ways to Yay! Complete Download ePub Online

thaung wai oo - kyone khae phu thaw myit ku sit sin yay myar.pdf ...

H\) Nazimye ingilizce yay\375n 124-128.pub - Erciyes Ãniversitesi ...

[PDF BOOK] 50 Ways to Yay!: Transformative Tools for ... - Google Sites

DOKU YAY.

DOKU YAY.

Suggest Documents

meram yay.

Doku Arbeiten Presse.indd - Lorenschat

IJSEP/doku/Sept'04

Collaborative Su Doku Quilt - CiteSeerX

Microsoft Word - yay\375nlar

Su Doku Solver - Hassan AÃ¯t-Kaci

Naing gan yay and democracy.pdf - Google Drive

Technische Doku WR 275-400 Schweiz deutsch 07.2005.pub - Elco

Classroom Exercises in IP Modeling: Su Doku ... - INFORMS PubsOnline

[PDF] Download 50 Ways to Yay!: Transformative Tools ... - Google Sites

[PDF] Download 50 Ways to Yay! Full Book - Google Sites

[pdF] Download 50 Ways to Yay! Read Books - Google Sites

Pt.'ne and cc: Kim West, YAY 18m

C:\\Documents and Settings\\abc\\Desktop\\yay\375n ...

[PDF] Download 50 Ways to Yay!: Transformative Tools ... - Google Sites

Download 50 Ways to Yay! Full Books - Google Sites

FUJIFILM North America Corporation FUJIFILM Pro-Film âYay 20K ...

FCJ-â051 Mods, Nay! Tournaments, Yay! â The ...

Page 1 GEOLOGICAL MAP OF SINAI: JEBEL SABBAGH SHEET 'yay ...

[pdF] Download 50 Ways to Yay! Read Books - Google Sites

Books [Download] 50 Ways to Yay! Complete Download ePub Online

thaung wai oo - kyone khae phu thaw myit ku sit sin yay myar.pdf ...

H\) Nazimye ingilizce yay\375n 124-128.pub - Erciyes Ãniversitesi ...

[PDF BOOK] 50 Ways to Yay!: Transformative Tools for ... - Google Sites

FUJIFILM North America Corporation FUJIFILM Pro-Film âYay 20K ...

FCJ-â051 Mods, Nay! Tournaments, Yay! â The ...

H\) Nazimye ingilizce yay\375n 124-128.pub - Erciyes Ãniversitesi ...