PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN BAHASA MELAYU. PERINGKAT ... Page
3 ... Kepada Guru-guru Besar, guru-guru dan murid-murid Tingkatan.
UNIVERSITI PUTRA MALAYSIA
PEMILIHAN DAN PENGGUNAAN BAHAN SASTERA DALAM PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN BAHASA MELAYU PERINGKAT MENENGAH ATAS, KBSM
NORMAH BTE HAJI KARIMIN
FPP 1994 9
PEMILIHAN DAN PENGGUNAAN BAlIAN SASTERA DALAM PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN BAHASA lVIELAYU PERINGKAT MENENGAH ATAS, KBSM
Oleh NORMA H UTE HAJI KARIMIN
Tesis Yang Dikemukakan Sebagai Memenuhi Sebahagian Daripada Syarat-syarat Untuk Mendapatkan Ijazah l\1aster S ains di Fakulti Pengajian Pendidikan, Universiti Pertanian Malaysia. APRIL
1994
PENGHARGAAN
P e n u l i s b er s y u k u r ke h a d r a t A ll a h S . W.T a t a s ku d r a t d an iradatNya akhirnya tesis ini berjaya juga disiapkan. Banyak pihak yang telah m embantu dalam menyempurnakannya. Penulis amat terhutang budi d an ingin m erakamkan setinggi-tinggi penghargaan d an ribuan terima kasih kepada mereka, terutama: Kepada Jawatankuasa Penyeliaan, iaitu Profesor Madya Hj. Taha bin Abd Kadir (Pengerusi), Tuan Hj. Arbak bin Othman dan Profesor Dr. Abdul Hamid bin Mahmood kerana bimbingan dan tunjuk ajar yang diberikan sepanjang penyelenggaraan tesis ini. Kepada Kementerian Pendidikan Malaysia, khususnya Bahagian Biasiswa dan Bahagian Pendidikan Guru kerana memberikan peluang kepada penulis m elanjutkan pelajaran di peringkat sarjana pada tahun 1990-1992. Kepada Bahagian Perancangan dan Penyelidikan Pendidikan, dan Jab atan Pendidikan Negeri Selangor kerana m e mbenarkan p enulis m enjalankan kajian rintis di beberapa buah sekolah menengah Daerah Klang, dan p e nyelidi kan di s e kolah-sekolah m e nengah di Daerah Petaling, Selangor Darul Ehsan. Kepada Guru-guru Besar, guru-guru dan murid-murid Tingkatan Lima daripada 22 buah sekolah Menengah di Daerah Petaling, Selangor, kerana sudi m emberikan kerjasama yang sangat baik dan ikhlas dalam usaha merealisasikan penyelidikan ini.
ii
Kepa d a B ah agi an Perpustakaan Dewan B ahasa d an Pustaka, Kementerian Pcndidikan Malaysia dan mereka yang terlibat yang telah m embenarkan penulis menggunakan kemudahan perpustakaan serta m embantu penulis mencari maklumat-maklumat yang,diperlukan untuk kajian ini. Tidak lupa juga kepada Cik Sofiah bt. Ramli daripada Pusat Komputer Meranti Shah Alam, yang turut bertungkus lumus menaip tesis ini sehingga selesai. Kepada Tuan Hj. Abdul Rahman Rukaini dari Dewan Bahasa dan Pustaka dan Tuan Hj. Bekri Salikin (Pengetua Sekolah Menengah Seksyen 16, Shah Alam) kerana dorongan, galakan dan bantuan yang telah diberi
kan. Kep a d a pensyarah-pensyarah di Jab atan Bahasa d an Fakulti Pengajian Pendidikan UPM, rakan-rakan program Master Sains di UPM, r a ka n - r a ka n g u r u s ep e rj u a ng an, d an s e si a p a s a h aj a y ang t u r u t menyumbang dan membantu secara langsung atau tidak langsung dalam m enyempurnakan tesis ini. Khas kepada Puan Wan Saodah binti Wok dari PPPL UPM yang t elah sudi m emberi p and angan dan cadangan tentang s t a tistik yang digunakan dalam kajian ini di peringkat awal kajian. A khir s e kaIi, p enyempurnaan tesis ini hanya d ap at m enjadi kenyataan kerana doa dan restu serta sokongan yang berterusan daripada suami tersayang, Ir. Ibrahim bin Kamarud din, d oa yang tidak p u tus putus oleh ayahanda yang dikasihi, Hj. Karimin bin Muin, pengorbanan
iii
s erta doa ikhlas bonda yang dicintai, Norjani bt. Omar, serta anak-anak yang sedia memahamii Nurul Huda, Ahmad Khalil dan Nurul Hanin. Kepada mereka semua, penulis mengabadikan tesis ini.
iv
JADUAL KANDUNGAN
Halaman PENGHARGAAN . . . . . .. .......... SENARAI JADUAL . .. . . . . . .. .. SENARAI RAJAH . .. . . . SENARAI SINGKATAN . .. . . .. ABSTRAK ........................................................................... ABSTRACT .......
.
...
..... .............
............
...........
..
....
.......
...
....
...
...
........
...........
..
...... . . .
............
........ . . ..
...........
....
....
...........
.........
....................
.....
..............
......
........
ii viii
x
Xl
....
Xli
................................ ................ ...............................
xv
BAB 1
PENDAHULUAN
Pengenalan ................................................................. Falsafah Pendidikan Negara .................................. Latar Belakang Bahan Sastera .................................. Bahan Sasteranan Pendidikan Bahasa Melayu �����:�: ���:fai�l�.�����.�.��.��.������.��..::::::::::::: Objekti� Kajian .:: . . .. . . . KepentIngan Kapan .................................................. Justifikasl Kajian ....................................................... Batasan Kajian ......................................................... Definisi Operasional ................................................ Pelnilihan .......................................................... Penggunaan ...................................................... Bahan-bahan Sastera ....................................... Pengajaran ........................................................ Pembelajaran ..................................................... Bahasa Malaysia/Melayu ............................... Kurikulum Bersepadu Sekolah Menengah (KBSM) ......................................... ..
......
....................
..
.
........
..
.....
.......
.
.
..
.
.
.
.
.
..
2
SOROTAN KARYA YANG BERKAITAN .............
Pengenalan .................................................................. ·· .. ··· � · · · · ��g· ·· · D� ;� �it � �i B� g �;� �i·y ���a e ; �o �f :t �.� ¥� Pemilihan Dan Penggunann Bahan Saslera Dalam Pengajaran Dan Pembelajaran Bahasa Melayu ....................................................................... Model Teoritis Tingkahlakll Komunikatif Dan Kaitannya Dengan Pemilihan Dan Penggllnaan Bahan Sastera ............................................................. Kerangka Konseptual Untuk Pemilihan Dan Penggunaan Bahan Sastera Bagi Pengajaran Dan Pembelajaran Bahasa Melayu ........................ .
.
.
v
1 5 7 10 13 ]7
18 19
24 26 26 26
27 27 28 28
29 30 30 31
33
.
38
..
40
Halaman
Karya Dan Kajian Tentang Bahan Sastera Di Luar Negara ......................................................... Kajian Tentang Bahan Sastera Dalam Pengajaran Dan Pembelajaran Bahasa Melayu Di Mafaysia .....
41
KAEDAH DAN PROSEDUR PENYELIDlKAN .. Kerangka rreo�itis ..................................................... Moder Korelasl Pearson .......................................... Rancan&an Penyelidikan .......................................... I-lipotesls Instrumentasi ............................................................. Soa1 Selidik ....................................................... Temu Bual ......................................................... 1'empat Kajian ................................................... Subjek Kajlan .................................................... Prosedur Mendapatkan Data .................................. Prosedur Mengumpulkan Maklumat ......... Prosedur Mentadblrkan Instrumen ............... Pemprosesan dan Analisis Data ...................
55 55 55 58 58 60 60 61 61 62 63 63 64 64
.
3
.
.
.
... .................................................................
.
.
.
.
.
..
..
4
HASIlJ KAJIAN ........................................................ Profil Subjek Kajian .................................................. Pengalaman Guru ........................................... I a ·�·�·�· B�h�·�· S��l��:�·· ..······· .. �� g · i� l ng emi r3:� ��� f pTersenarai Oleh Guru Dan Pelajar ......................... Hubungan Lama Mengajar Dan Lama Mengajar Bahasa Melayu Dengan Aspek Pemilihan Dan Penggunaan Bahan Sastera Tersenarai .................. Hubungan Aras .rv1inat Guru Terhadap Bahan SasteraDengan Pemilihan Dan Penggunaan Bahan Sastera Tersenarai ........................................ Hubungan Pengetahuan Guru Mengenai Kesusasteraan Dengan Aspek Pemil1han Dan Penggunaan Bahan Sastera Tersenarai .................. Keputusan Maklumat Mengenai Faktor-faktor Yang Mendorong Pemilihan Dan Penggunaan Bahan Sastera Tersenarai Bagi Pengajaran Bahasa Melayu, KBSM di Peringkat Menengah Atas ......................................................... Minal Pel ajar .................................................... Keputusan-Keputusan Ujian Hipotesis ......
.
.
.
..
.
.
.
.
..
Vl
50
66 66 73 76 78 85 86 87
89 92 92
Halaman
Keputusan Faktor-faktor Sampingan Yang Boreh Mempengaruhi Masalah Pemilihan Dan Penggu naan Bahan Sastera Tersenarai .................. Faktor Beban Tu�as . . . Faktor-faktor Lam ........................................... Pendapat Mengenai Bahan Sastera Tersenarai .......................................................... .
.............................
....... ...
.
5
PERBINCANGAN, KESIMPULAN DAN CADANGAN ............................................................. Perbincangan ............................................................. Kesirn pulan ................................................................. Syor Atau Cadangan ............................................... .
..
BIBLIOGRAFI LAMPIRAN A Senarai Sekolah-Sekolah Contohan Kajian . . . B Soal Selidik Guru . .. . .. ................................... C Soal Selidik Murid .. . . ... .... . .. .. . . . ... . ... .... .. D Soalan Temubual Unluk Guru . .. E Senarai Buku Sastera Mengikut Sukatan Pelajaran Bahasa Melayu Tingkatan IV dan V KBSM . .. . . . LATAR DIRI .. . .. . ........ . . . . .............................................................. .....
..
.
...
..
..
.
.... . .
.
.
.
.
..
.
...
....
.................
..
.................
......
...............
vii
....
...
.
.
..
.
.
..
.
...
.
.............. . . . . . . .......
.
..
..........
.
.........
.................
.
...... . ................
99 100 102 103
106 106 111 113 116
124 126 149 168 170 179
SENARAJ JADUAL
Halaman
Jadual
1
Taburan Guru Mengikut Keturunan Dan Jan tina .......................................................... Taburan Guru Mengikut Umur ....................... Taburan Guru Mengikut Kelulusan Akademik ............................................................. Taburan Guru Mengikut Kelulusan Ikhtisas Taburan Guru Mengikut Kaedah Mengajar (Tumpuan Utama/Tumpuan Kedua) ............... Taburan Guru Mengikut Jenis Kursus Di Maktab Perguruan ......................................... Taburan Guru Mengikut Faktor Diberi Tanggungjawab Mengajar Bahasa Melayu Taburan Guru Mengikut Pengalaman Mengajar Dan Pengalaman Mengajar Bahasa Melayu ..... Taburan Guru Mengikut Pengalaman Memeriksa Kertas Peperiksaan ........................ Taburan Guru Mengikut Pengalaman Semasa Mengajar Bahasa Melayu ..................... Taburan Guru Mengikut Pengalaman Aktiviti Kesusasteraan ........................................ Taburan Pelajar Mengikut Beberapa Aspek Profil Diri ................................................ .
2 3
..
.
4
.................. ................................................ .
5
.
6
..
7 8 9
..
10 11
.
12
.
13
Taburan Guru-Pelajar Yang Membuat Pemilihan Dan Penggunaan Bahan Sastera Tersenarai Bagi Pengajaran Dan Pembelajaran Bahasa Melayu, Di Peringkat Menengah A tas, KBSM .. . .
. . ... .. Min Buku Dipilih Dan Min Buku Diguna Oleh Guru Mengikut Jenis Genre Sastera Tersenarai ................................................ Min Buku Dipilih Dan Min Buku Diguna Oleh Pelajar Meng ikut Jenis Genre Sastera Tersenaral ................................................ ,
14
15
.
..
..
.. .. .
..
.
viii
67 68 68 69 70 71 72 73 74 75 75 77
79
79
81
¥
Taburan Guru Men kut Aspek Pengajaran Bagi Bahan Sastera ersenarai Yang Dipilih Dan Digunakan ...................................... .
84
17
Korelasi Di Antara LGM Dengan Pemilihan Dan Penggunaan Bahan Sastera Tersenarai .......
85
18
Korelasi Di Antara Lama Guru Mengajar Bahasa Melayu Den an Pemilihan Dan Penggunaan Bahan astera Tersenarai
86
Korelasi Di Antara Minat Guru Terhadap Bahan Sastera Tersenarai Pemilihan Dan Penggunaan Bahan Sastera Tersenarai .. ... ...
86
16
19
20
21
22
23
24
g
..............
�
Korelasi Di Antara Faktor Pengetahuan Guru Men enai Kesusasteraan Dengan Pemilihan Dan enggunaan Bahan Sastera Tersenarai .. ......
87
Analisis Regresi Berganda Bagi Faktor Pengalaman Mengajar Bahasa Melayu, Minat, Dan pen etahuan Men enai Kesusasteraan Dengan emilihan Dan enggunaan Bahan Sastera Tersenarai ............................... ......
89
Taburan Guru Mengikut Sumber Bahan Sastera Yan� Dipilih Dan Digunakan Bagi Pengajaran ahasa Melayu ............................ ......
90
Korelasi Di Antara Minat Pelajar Dengan Pemilihan Dan Penggunaan Bahan Sastera Tersenarai Bagi Pembelajaran Bahasa Melayu, Di PMA KBSM
92
Keputusan U an-t Ke Atas Pemilihan Dan Penggunaan ahan Sastera Kepada Berpengetahuan Kesusasteraan .......... ...............
93
�
}
�
.......................................................
25
Keputusan Hipotesis 2
26
Keputusan Hipotesis 3
27
Nilai Korelasi (r) dan Nilai Z Bagi Sampel Minat Guru Dan Minat Pelajar ..........................
97
28
Tabm·an Guru Mengikut Banyak Kelas Bahasa Melayu Yang Diajar .................................
101
29
Taburan Guru Me ikut Mata Pelajaran Yang Diajar Selain ahasa Melayu .....................
102
...........
............
'
ng,
ix
.
.................
.. .
. ........
.
.. . .
..
........
.
..
. . .........
94 95
'
SENARAI RAJAH Halaman
Rajah 1
Bahagian-bahagian Bagi Kajian Bahan Sastera
.................................... .................... .
20
34
2
Hierarki Keperluan Maslow ............................
3
Hubungan Komunikatif Newcomb . ............... .
38
4
Model Pengajaran- Pembelajaran Di Bilik Darjah Dunkin & Biddle ................. .. .................
56
5
..
Kerangka Teoritis Kajian ......... ........................ .
x
.
.
57
SENARAI SINGKATAN
BM
=
Bahasa Malaysia/ Bahasa Melayu
BS
=
Bahan Sastera
BST
=
Bahan Sastera Tersenarai
PMA
=
Peringkat Menengah Atas
PPK
=
Pusat Perkembangan Kurikulum
KBSM
=
Kurikulum Bersepadu Sekolah Menengah
KBSR
=
Kurikulum Baru Sekolah Rendah
HSPBM
=
Huraian Sukatan Pelajaran Bahasa Malaysia
LGM
=
Lama Guru Mengajar
LGMBM
=
Lama Guru Mengajar Bahasa Melayu
FPN
=
Falsafah Pendidikan Negara
PGMK
=
Pengetahuan Guru Mengenai Kesusas teraan
xi
Abstrak tesis yang dikemukakan kepada Senat Universiti Pertanian Malaysia sebagai memenuhi selJaha gian dari syarat-syarat keperluan untuk ijazah Master Sains. PEMILIHAN DAN PENGGUNAAN BAHAN SASTERA DALAM PENGAJARAN DAN PEMB ELAJARAN BAHASA M ELAYU PERINGKAT M ENENGAH ATAS KBSM Oleh NORMAH BTE HJ. KARIMIN APRIL
1994
Pe n ge ru si
Profesor Madya I-Ij. Taha Abd Kad ir
Fakul ti
Pengajian Pendidikan
Satu kajian ten tang p em ilihan dan penggunaan bahan sastera dalam pengajaran dan pembelajaran Bahasa Melayu (BM) p eringkat m e nengah atas, Kurikulum Baru Sekolah Menengah (KBSM), p erlu dijalankan memandangkan kepentingan bahan tersebut dalam pengajaran BM terutama dalam konteks KBSM kini dan juga di kalangan guru untuk membuat pemilihan dan penggunaan bahan tersebut bagi pengajaran BM terutama di peringkat menengah atas. Oleh itu tujuan kajian ini ialah untuk mencari maklumat-maklumat yang menyebabkan timbulnya masalah dalam pemiIihan dan penggunaan bahan sastera b agi pengajaran dan pembelajaran B M di p e ringkat m enengah atas, KBSM. Subj ek kajian terdiri d aripada 114 orang guru yang m engajar Bahasa Melayu di tingkatan 4 dan 5, dan 1 14 orang pelajar tingkatan 5, daripada 22 buah sekolah menengah di Daerah Petaling, Selangor Darul Ehsan.
xii
Dua kaedah telah digunakan untuk mengumpulkan data, iaitu soal selidik dan temu bua!. Borang soal selidik digunakan untuk mendapat kan m aklumat tentang profil guru, minat guru terhadap bahan sastera, p engalaman guru, p engetahuan guru terhadap kesusasteraan; profil pelajar, minat pelajar terhadap bahan sastera, dan hal-hal lain berkaitan p em i li h a n d an p e nggunaan b ah a n s a s t er a d al a m p e ngaj aran d an pembelajaran BM di peringkat menengah atas, KBSM. Tekni k temu bual d igunakan untuk mendapatkan m aklu m a t l anjutan berkaitan dengan pemilihan d a n penggunaan bahan sastera dalam pengajaran dan pembelajaran BM di peringkat menengah atas, KBSM. Data dianalisis dengan menggunakan analisis univariat, bivariat dan multivariat. Teknik deskrip tif d an analitikal digunakan untuk
tujuan tersebut. Keputusan kajian menunjukkan faktor-faktor minat, pengalaman m engaj ar mata pelajaran BM, dan pengetahuan ten tang aspek-aspek kesusasteraan mempengaruhi guru membuat pemilihan dan penggunaan B ah a n Sas tera Ters e narai (BST) d alam s u katan p e l aj aran BM bagi pengajaran BM di peringkat menengah atas. Penemuan yang lain menunjukkan pihak sekolah mesti memain kan p eranan d a lam m empas tikan a p a jua s aranan daripada pihak Kementeri an Pendidikan dil aksanakan sewaj arnya. Selain i tu senarai bahan sastera yang disarankan dalam sukatan pelajaran BM perlu dikaji semula untuk disusun mengikut kesesuaian tahap pelajar dan membuat
xiii
s u a tu g a r i s p a n d u an ten tang p enggunaan b a h a n s a s tera t e r s e b u t mengikut kewajarannya, dalam pengajaran aspek-aspek bahasa. Penemuan kajian ini memberikan m aklumat b ahawa guru-guru B M p erlu m empunyai minat terhadap b ahan s as tera, p e ngalaman mengajar mata pelajaran BM dan pengetahuan m engenai aspek-aspek kesu sasteraan, dalam m empastikan m ereka membuat pemilihan dan penggunaan BST bagi pengaj aran d an pembelajaran BM di peringkat m enengah atas. Selain itu pihak sekolah perlu m enitikberatkan hal-hal kesediaan guru, kesediaan bahan pengajaran dan hal-hal yang berkaitan keberkesanan dalam aspek pengajaran dan pembelajaran di s ekolah secara menyeluruh.
xiv
Abstract of thesis submitted to the Senate of Universiti Pertanian Malaysia as partial fulfillment of the requirements for the degree of Master of Science. SELECTION AND USAGE OF LITERATURE MATERIALS IN THE TEACHING AND LEARNING OF BAHASA MELAYU AT THE KBS M UPPER SECONDARY LEVEL By NORMAH BTE HJ. KARIMIN APRIL 1994 Chairman
Assoc. Professor Hj. Taha Abd Kadir
Faculty
Faculty of Educational S tudies
A study on the choice and u s age of literature m aterials in the
teaching and learning of Bahasa Mel ayu (BM) at the upper secondary level under the Intergrated Curriculum for Secondary Schools (KBSM) was undertaken. This is because of the importance of these materials in the teaching of BM, more so in the context of the KBSM and the fact that there still exist prob1ems amongs t teachers on the choice and usage of these materials. This s t u d y focu s e s on fin d i ng the relevant factors that cause problems pertaining to the choice and usage of the literature materials for the teaching and learning of BM at the upper secondary level. The subjects of this study consist of 1 1 4 teachers who are directly involved in the teaching of BM at the Form 4 and 5 levels. In addition, 1 14 Form 5 s tudents from 22 seconda ry schools in P e taling Distric t, Selangor DaruI Ehsan were also considered.
xv
Tw o m e t h o d s w e r e u s e d in t h e d a t a c o l l e c t i o n , i . e . b y questionnaires and b y interview. The questionnaires were used to obtain relevant information on teachers' / students' profiles, teachers' / students' interest in literature material, teachers' experience, teachers' knowledge on literature, and other factors concerning the choice and usage of the literature materials in the teaching and learning of BM to the said target. The interview technique was used to gather additional information relevant to the choice and usage of the literature materials. The data were analysed by means of the univariant, bivariant and m ulti-variant analysis. Descriptive and analitical techniques were used for such purposes. The findings of the study showed that factors, such as interest, BM teaching experience, and knowledge on literature had an influence on the teachers' choice of specific literature materials in the teaching of BM. In addition, the study showed that teachers' interest had a significant influ ence on the interest of the students.
Other findings suggest the schools
to ensure that suggestions / policies of the Ministry of Education on the choice and usage of the literature materials need to be implemented with conviction. It is also proposed that a review be done on the current list of proposed literature materials in line with their appropriateness and proper level for students usage. There is also a need for a well defined guideline on the usage of these literature materials especially on their suitability in the teaching of certain aspects of the language.
xvi
This study conclusively showed that BM teachers need to have an interest in the literature materials, experienced in the teaching of Bahasa Melayu and are knowledgable in most aspects of literature in order to be able to choose and use the prop er m a terials that are enlisted for the teaching of BM at the upper secondary level. The school administrators need to ensure that teachers preparedness, the availability of the literature m aterials and other factors that woul d enhance the effe ctiveness of teaching and learning as a whole.
xvii
BAB 1
PENDAHULUAN Pengenalan P em i lih an d an penggun aan b ah an -b ah an s as tera d al am peng aja ran d an pemb elaj aran B ah as a MeI ayu
(EN!)
di peringk al s ek ol ah m en eng ah
( ti n gk atan 1 - 4) m em an g telah lam a d iamalka n.
S ejak tahun-lahUlI
s eb elum 1 957 I agi b ah an s as t era telah d i perken alk an d al am pen g aj aran d an pemb elaj aran BM i ai tu b ermu la d engan b ah an pu is i
