53
ﻣﻬﺎر زﻳﺴﺘﻲ در ﮔﻴﺎهﭘﺰﺷﻜﻲ ،ﺟﻠﺪ ﭼﻬﺎرم ،ﺷﻤﺎرهي ﻳﻚ ،ﺳﺎل 1395
ﺧﺎﺻﻴﺖ ﺿﺪﺑﺎﻛﺘﺮﻳﺎﻳﻲ ﮔﻴﺎه ﺻﺒﺮ زرد ﻋﻠﻴﻪ ﺑﺎﻛﺘﺮي Pectobacterium carotovorum subsp. carotovorum
ﻋﺎﻣﻞ ﭘﻮﺳﻴﺪﮔﻲ ﻧﺮم ﺳﻴﺐزﻣﻴﻨﻲ رﺿﺎ رﺿﺎﻳﻲ ،1ﺳﻠﻴﻤﺎن ﺟﻤﺸﻴﺪي ،1اﺑﻮاﻟﻘﺎﺳﻢ ﻗﺎﺳﻤﻲ
2
-1ﺑﺎﺷﮕﺎه ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان ﺟﻮان و ﻧﺨﺒﮕﺎن ،واﺣﺪ ﻣﻴﺎﻧﻪ ،داﻧﺸﮕﺎه آزاد اﺳﻼﻣﻲ ،ﻣﻴﺎﻧﻪ ،اﻳﺮان -2ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﮔﻴﺎهﭘﺰﺷﻜﻲ ﻛﺸﻮر ،ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ،آﻣﻮزش و ﺗﺮوﻳﺞ ﻛﺸﺎورزي ،ﺗﻬﺮان ،اﻳﺮان ﻣﺴﺌﻮل ﻣﻜﺎﺗﺒﺎت :ﺳﻠﻴﻤﺎن ﺟﻤﺸﻴﺪي ،ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻚ
[email protected] : ﺗﺎرﻳﺦ درﻳﺎﻓﺖ94/07/06 :
ﺗﺎرﻳﺦ ﭘﺬﻳﺮش95/06/23 :
4 (1) 53-63
ﭼﻜﻴﺪه در اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ اﺛﺮ ﺑﺎزدارﻧﺪﮔﻲ ﻋﺼﺎرهي اﺗﺎﻧﻮﻟﻲ ،ﻣﺘﺎﻧﻮﻟﻲ ،اﺳﺘﻮﻧﻲ و ﻛﻠﺮوﻓﺮﻣﻲ ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮگ ﮔﻴﺎه ﺻﺒﺮ زرد ﺷﺎﻣﻞ ﺑﺨﺶ ﭘﺎراﻧﺸﻴﻤﻲ ،ژل و ﺷﻴﺮاﺑﻪ ﺑﺮ ﺑﺎﻛﺘﺮي ﻋﺎﻣﻞ ﺑﻴﻤﺎري ﭘﻮﺳﻴﺪﮔﻲ ﻧﺮم ﻏﺪه ﺳﻴﺐزﻣﻴﻨﻲ
Pectobacterium carotovorum subsp.
carotovorumﺑﻪروش ﻧﺸﺮ در آﮔﺎر ﺑﺮرﺳﻲ ﺷﺪ .ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﺛﺮ ﺑﺎﻛﺘﺮياﻳﺴﺘﺎﻳﻲ و ﺑﺎﻛﺘﺮيﻛﺸﻲ ﻋﺼﺎرهﻫﺎي ﻣﺬﻛﻮر در ﺷﺮاﻳﻂ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ ﻣﻮرد ارزﻳﺎﺑﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ .ﺗﻤﺎم ﺑﺨﺶﻫﺎي ﺑﺮگ ﮔﻴﺎه ﺻﺒﺮ زرد ﺣﺎوي ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﺿﺪﺑﺎﻛﺘﺮﻳﺎﻳﻲ ﺑﻮدﻧﺪ .ﺣﻼل ﻣﺘﺎﻧﻮل ،ﻋﺼﺎرهﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﺑﺎزدارﻧﺪﮔﻲ ﻧﺴﺒﺘﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮي را اﻳﺠﺎد ﻧﻤﻮد .اﺛﺮ ﺑﺎﻛﺘﺮياﻳﺴﺘﺎﻳﻲ و ﺑﺎﻛﺘﺮيﻛﺸﻲ ﻋﺼﺎرهﻫﺎي ﻛﻠﺮوﻓﺮﻣﻲ در ﻗﻴﺎس ﺑﺎ ﻋﺼﺎره ﺳﺎﻳﺮ ﺣﻼلﻫﺎ، ﺿﻌﻴﻒﺗﺮ ﺑﻮد .اﺛﺮ ﺑﺎﻛﺘﺮي اﻳﺴﺘﺎﻳﻲ و ﺑﺎﻛﺘﺮيﻛﺸﻲ ژل روي ﺑﺎﻛﺘﺮي ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ از ﺳﺎﻳﺮ ﻗﺴﻤﺖﻫﺎي ﺑﺮﮔﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻮد .در ﻛﻞ 31 ،ﺗﺮﻛﻴﺐ از ﻣﻮاد ﮔﻴﺎﻫﻲ ﮔﻴﺎه ﺻﺒﺮ زرد ﺑﺎ روش ﻛﺮوﻣﺎﺗﻮﮔﺮاﻓﻲ ﮔﺎزي اﺳﺘﺨﺮاج ﺷﺪ ﻛﻪ 25ﻣﻮرد آن در ﺷﻴﺮاﺑﻪي ﮔﻴﺎه ﻳﺎﻓﺖ ﺷﺪ .ﻣﻮاد ﺿﺪﺑﺎﻛﺘﺮي ﭼﻮن ﺳﻴﻨﺎﻣﻴﻚ اﺳﻴﺪ ،ﺗﺘﺮادﻛﺎﻧﻮﺋﻴﻚ اﺳﻴﺪ-2 ،ﻫﻴﺪروﻛﺴﻲ اﺗﻴﻞ ﭘﺮوﭘﻴﻮﻧﻴﺖ ،ﺳﻴﺘﻮﺳﺘﺮول ،ﻟﻮﭘﺌﻮل و ﻛﺎروون و -1ﻫﭙﺘﺎﻧﻮل-2-ﭘﺮوﭘﻴﻞ و 1و-2ﺑﻨﺰن ديﻛﺮﺑﻮﻛﺴﻴﻠﻴﻚ اﺳﻴﺪ در ﻗﺴﻤﺖﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮگ ﮔﻴﺎه ﺻﺒﺮ زرد ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﻮاد ﺿﺪﺑﺎﻛﺘﺮﻳﺎﻳﻲ وﺟﻮد داﺷﺘﻨﺪ .ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻮان ﺿﺪﺑﺎﻛﺘﺮﻳﺎﻳﻲ ﻋﺼﺎرهﻫﺎي ﺑﺮگ ﮔﻴﺎه ﺻﺒﺮ زرد ،اﻳﻦ ﺧﺎﺻﻴﺖ را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺮاي ﻣﻬﺎر ﺑﺎﻛﺘﺮي ﭘﻮﺳﻴﺪﮔﻲ ﻧﺮم ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﺎﻳﻲ ﺳﻴﺐزﻣﻴﻨﻲ ﻣﺪ ﻧﻈﺮ ﻗﺮار داد. واژهﻫﺎي ﻛﻠﻴﺪي :آﻟﻮﺋﻪ ورا ،ﻛﻨﺘﺮل ﻃﺒﻴﻌﻲ ،ﺑﺎﻛﺘﺮيﻛﺸﻲ ،ﺑﺎﻛﺘﺮياﻳﺴﺘﺎﻳﻲ ،ﻣﻬﺎر زﻳﺴﺘﻲ ﻣﻘﺪﻣﻪ
ﻋﺎﻣﻞ ﺑﻴﻤﺎري ﭘﻮﺳـﻴﺪﮔﻲ ﻧـﺮم ﻏـﺪه ﺳـﻴﺐزﻣﻴﻨـﻲ در اﻧﺒـﺎر اﺳـﺖ
ﺳﻴﺐزﻣﻴﻨﻲ ﺑﺎ داﺷﺘﻦ ﻣـﻮاد ﻏـﺬاﻳﻲ ﮔﻮﻧـﺎﮔﻮن ﻧﻈﻴـﺮ ﻣـﻮاد
) .(Azadvar et al., 2007; Hooker, 1981اﺳــﺘﻔﺎده از
ﭘﺮوﺗﺌﻴﻨﻲ ،ﻧﺸﺎﺳﺘﻪاي و اﻣﻼح ﻣﻌﺪﻧﻲ از ﻏﻨﻲﺗـﺮﻳﻦ ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﻏـﺬاﻳﻲ
ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﻣﻬـﺎر ﺑﻴﻤـﺎريﻫـﺎي ﮔﻴـﺎﻫﻲ ،ﻋـﻼوه ﺑـﺮ
ﺑﻪﺷﻤﺎر ﻣﻲرود و ﻧﻴﺰ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻳﻜﻲ از ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﺗـﺄﻣﻴﻦ ﺑﺮﺧـﻲ ﻣـﻮاد
آﻟﻮدﮔﻲﻫﺎي زﻳﺴﺖ ﻣﺤﻴﻄﻲ و ﺑﺮوز ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﻪ آﻓﺖﻛﺶﻫـﺎي
ﺷــﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺻــﻨﻌﺘﻲ ﻧﻴــﺰ ﻣﻄــﺮح ﻣــﻲﺑﺎﺷــﺪ .ﺑــﺎﻛﺘﺮيﻫــﺎي ﺟــﻨﺲ
ﺷــﻴﻤﻴﺎﻳﻲ از ﺳــﻮي ﻋﻮاﻣــﻞ ﺑﻴﻤــﺎريزا ،ﺳــﻼﻣﺖ ﺑﺸــﺮ را ﺗﻬﺪﻳــﺪ
Pectobacteriumﺑــــﺎ ﺗﻮﻟﻴــــﺪ آﻧــــﺰﻳﻢﻫــــﺎي ﭘﻜﺘﻮﻟﻴﺘﻴــــﻚ،
ﻣــﻲﻛﻨــﺪ .ﺑﻨــﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑــﻪ ﻛــﺎر ﺑــﺮدن ﺗﺮﻛﻴﺒــﺎت ﻃﺒﻴﻌــﻲ در ﻣﻬــﺎر
ﭘﻮﺳﻴﺪﮔﻲﻫﺎي ﻧـﺮم در ﮔﻴﺎﻫـﺎن ﻣﺨﺘﻠـﻒ از ﺟﻤﻠـﻪ ﺳـﻴﺐزﻣﻴﻨـﻲ
ﺑﻴﻤﺎريﻫـﺎي ﮔﻴـﺎﻫﻲ ،ﻳﻜـﻲ از راﻫﻜﺎرﻫـﺎي ﻛـﺎﻫﺶ ﻣﺨـﺎﻃﺮات
اﻳﺠـــﺎد ﻣـــﻲﻛﻨﻨـــﺪ ) .(Permbelon et al., 1979ﺑـــﺎﻛﺘﺮي
زﻳﺴﺖ ﻣﺤﻴﻄﻲ اﺳﺖ ).(Afzal et al., 1997
Pectobacterium carotovorum subsp. carotovorum
رﺿﺎﻳﻲ و ﻫﻤﻜﺎران :ﺧﺎﺻﻴﺖ ﺿﺪﺑﺎﻛﺘﺮﻳﺎﻳﻲ ﮔﻴﺎه ﺻﺒﺮ زرد ﻋﻠﻴﻪ ﺑﺎﻛﺘﺮي ...
54
ﮔﻴﺎﻫـــﺎن ﻣﻨـــﺎﺑﻌﻲ ﻏﻨـــﻲ از ﻣـــﻮاد ﺿـــﺪﻣﻴﻜﺮوﺑـــﻲ و
ﺿﺪﺑﺎﻛﺘﺮﻳﺎﻳﻲ ﻋﺼﺎرهﻫﺎي آﺑـﻲ ،اﺗـﺎﻧﻮﻟﻲ و ﻣﺘـﺎﻧﻮﻟﻲ ﮔﻴـﺎه ﺻـﺒﺮ زرد
آﻧﺘﻲاﻛﺴﻴﺪانﻫﺎي ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ از زﻣﺎن روم ﺑﺎﺳﺘﺎن در ﻃﺐ
ﺑﺮاﺑﺮ ﺳﻮﻳﻪﻫﺎي ﺑﺎﻛﺘﺮي Escherichia coliﻧﻴـﺰ ﺛﺎﺑـﺖ ﺷـﺪه و ﻣـﻮاد
ﺳﻨﺘﻲ و ﻧﻴﺰ ﺗﻬﻴﻪ ﻣﻮاد داروﻳﻲ ﻓﺮﻣﻮﻟـﻪ ﺷـﺪه ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده ﻗـﺮار
ﻣﺬﻛﻮر ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﺆﺛﺮﺗﺮﻳﻦ ﺣﻼلﻫﺎ ﮔﺰارش ﺷﺪهاﻧﺪ ) Irshad et al.,
.(Hartwell,ﮔﻴـــــﺎه ﺻـــــﺒﺮزرد
.(2011ﺗﺠﻤﻊ ﻣﻮاد ﺿﺪﺑﺎﻛﺘﺮي ﺑﻴﺸـﺘﺮ در ﺑـﺮگﻫـﺎي داﺧﻠـﻲ ﮔﻴـﺎه
) (Aloe vera (L.) Burm. F.ﮔﻴـﺎﻫﻲ زﻳﻨﺘـﻲ -داروﻳـﻲ ،ﭘﺎﻳـﺎ،
ﺻــﺒﺮ زرد اﺳــﺖ ) .(Salar & Suchitra 2009اﻳــﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌــﻪ ﺑــﺮاي
ﻣﻘﺎوم ﺑﻪ ﺧﺸﻜﻲ ﺑﺎ ﺑﺮگﻫﺎي ﮔﻮﺷﺘﻲ و آﺑﺪار از ﺗﻴـﺮه ﺳﻮﺳـﻨﻴﺎن
ارزﻳﺎﺑﻲ اﺛﺮ ﺑﺎزدارﻧﺪﮔﻲ ،ﺑﺎﻛﺘﺮي اﻳﺴﺘﺎﻳﻲ و ﻛﺸـﻨﺪﮔﻲ ﻋﺼـﺎرهﻫـﺎي
اﺳﺖ ﻛﻪ از اﻋﺼﺎر ﻗﺪﻳﻢ ﺑﺎ اﻫﺪاف درﻣﺎﻧﻲ ﻣﺘﻨﻮع ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده
ﺗﻬﻴﻪ ﺷﺪه از ﺑﺨﺶاي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮگ و ژل و ﺷﻴﺮاﺑﻪ ﮔﻴﺎه ﺻﺒﺮ زرد ﺑـﺎ
ﺑﺸﺮ ﺑﻮده و ﺑﺮرﺳﻲﻫﺎي ﻧﺸﺎن از وﺟﻮد ﺗﺮﻛﻴﺒـﺎت ﻓﻌـﺎل در ژل و
ﺣــﻼلﻫــﺎي ﻣﺨﺘﻠــﻒ ﻋﻠﻴــﻪ ﺑــﺎﻛﺘﺮي
ﻗﺴﻤﺖ ﺳﺒﺰ ﺑﺮگ آن دارد ) .(Mehrabian et al., 2012ﺑـﺮگ
carotovorumو ﻧﻴﺰ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﻓﻨﻠﻲ آنﻫﺎ اﻧﺠﺎم ﮔﺮدﻳﺪ.
ﻣـــــﻲﮔﻴﺮﻧـــــﺪ )1982
P. carotovorum subsp.
ﮔﻴﺎه ﺻﺒﺮ زرد داراي ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﻓﻨﻠﻲ ﻣﺘﻨـﻮﻋﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻫﻤﮕـﻲ ﺑـــﻪﻋﻨـــﻮان ﻋﻮاﻣـــﻞ ﺿـــﺪﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ ﻗـــﻮي ﺷـــﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷـــﺪهاﻧـــﺪ ) .(Ammayappam & Jeyakodi Moses, 2009اﺳـــﻴﺪ ﺳﺎﻟﻴﺴﻴﻠﻴﻚ ﺗﺮﻛﻴﺐ دﻳﮕﺮي در ﮔﻴﺎه ﺻﺒﺮ زرد اﺳـﺖ ﻛـﻪ داراي ﺧﻮاص ﺿﺪﺑﺎﻛﺘﺮي ﺑﺎﻻﻳﻲ اﺳـﺖ ).(Salar & Suchitra, 2009 ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺗﺮﻛﻴﺒﺎﺗﻲ ﻣﺜﻞ ﺗـﺎﻧﻦ ،ﺳـﺎﭘﻮﻧﻴﻦ ،ﻓﻼوﻧﻮﺋﻴـﺪ از اﻳـﻦ ﮔﻴـﺎه اﺳﺘﺨﺮاج ﺷـﺪه اﺳـﺖ ).(Arunkumar & Muthuselavam, 2009 ژل ﮔﻴﺎه ﺻـﺒﺮ زرد داراي ﺑـﻴﺶ از 200ﻧـﻮع ﺗﺮﻛﻴﺒـﺎت ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﺷﺎﻣﻞ ﺳﺎﻛﺎرﻳﺪﻫﺎ ،آﻧﺰﻳﻢﻫﺎ ،اﺳـﺘﺮولﻫـﺎ و ﻃﻴـﻒ ﮔﺴـﺘﺮدهاي از اﺳــﻴﺪﻫﺎي آﻣﻴﻨــﻪ و ﻣــﻮاد ﻣﻌــﺪﻧﻲ ﻣــﻲﺑﺎﺷــﺪ و ﺑــﻪﻋﻨــﻮان ﻳــﻚ آﻧﺘﻲاﻛﺴﻴﺪان ﻗﻮي ﻣﻄﺮح اﺳﺖ .ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﺛﺮ ﺿـﺪﻣﻴﻜﺮوﺑـﻲ ژل ﻣﺘﺎﻧﻮﻟﻲ ﮔﻴﺎه ﺻﺒﺮزرد ﻋﻠﻴﻪ ﭼﻨﺪ ﻗـﺎرچ و ﺑـﺎﻛﺘﺮي ﮔـﺮم ﻣﺜﺒـﺖ و ﻣﻨﻔﻲ ﮔﺰارش ﺷـﺪه اﺳـﺖ ) .(Lawarence et al., 2009ﻃﻴـﻒ وﺳﻴﻊﺗـﺮي از ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ ﺿـﺪﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ ﻋﺼـﺎره ﺑﺮﮔـﻲ روي ﭼﻨـﺪ ﺑﺎﻛﺘﺮي و ﻗﺎرچ ﺑﻴﻤﺎريزاي اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻋﺼـﺎرهي ژل ﮔـﺰارش ﺷـﺪه اﺳـﺖ ) .(Agarry et al., 2005اﺛـﺮ ﻋﺼـﺎرهﻫـﺎي اﺗـﺎﻧﻮﻟﻲ و ﻣﺘﺎﻧﻮﻟﻲ ژل ﮔﻴﺎه ﺻﺒﺮ زرد در ﻣﻬﺎر ﺑﺎﻛﺘﺮيﻫﺎي ﮔـﺮم ﻣﺜﺒـﺖ و ﮔـﺮم ﻣﻨﻔﻲ ﭼﺸﻢﮔﻴﺮ ﻋﻨﻮان ﺷﺪه و ﺗﺮﻛﻴﺒﺎﺗﻲ ﻧﻈﻴﺮ اﺳﻴﺪ ﭘـﺎرا-ﻛﻮﻣﺎرﻳـﻚ، اﺳﻜﻮرﺑﻴﻚ و ﺳﻴﺎﻧﻴﻚ از آنﻫﺎ اﺳﺘﺤﺼﺎل ﺷﺪه اﺳﺖ ) Lawarence
.(et al., 2009ﻋﺼﺎرهي اﺳﺘﻮﻧﻲ ﺑﺮﮔﻲ ﻣـﺆﺛﺮﺗﺮ از ﻋﺼـﺎرهي آﺑـﻲ، اﺗﺎﻧﻮﻟﻲ و ﻣﺘﺎﻧﻮﻟﻲ ﻋﻠﻴﻪ Aspergillus nigerو A. flavusﻋﻨﻮان ﺷـﺪه اﺳــﺖ ) .(Arunkumar & Muthuselavam, 2009ﻓﻌﺎﻟﻴــﺖ
ﻣﻮاد و روشﻫﺎ ﺟﺪاﻳـﻪي ﺑﻴﻤـﺎريزاي ﺑـﺎﻛﺘﺮي
P. carotovorum subsp.
carotovorumﻋﺎﻣــﻞ ﭘﻮﺳــﻴﺪﮔﻲ ﻧــﺮم ﺳــﻴﺐزﻣﻴﻨــﻲ )ﺟﺪاﻳــﻪ اﺳــﺘﺎﻧﺪارد ﻫﻠﻨــﺪ ،ﺑــﺎ ﻛــﺪ 1349ﺟــﺪا ﺷــﺪه از ﺳــﻴﺐزﻣﻴﻨــﻲ( از ﻣﻮﺳﺴﻪي ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﮔﻴﺎهﭘﺰﺷـﻜﻲ ﻛﺸـﻮر درﻳﺎﻓـﺖ ﺷـﺪه و روي ﻣﺤـــﻴﻂ ﻛﺸـــﺖ آﮔـــﺎر ﻣﻐـــﺬي ))(Nutrient Agar
،(NA
ﺧﺎﻟﺺﺳﺎزي و ﺗﺎ زﻣﺎن اﺳﺘﻔﺎده ،در ﻳﺨﭽﺎل ﺑﺎ دﻣـﺎي 4درﺟـﻪي ﺳﻠﺴﻴﻮس ﻧﮕﻬﺪاري ﮔﺮدﻳﺪ .ﭘﺲ از ﺗﻬﻴـﻪي ﻣﺎﻳـﻪي ﺗﻠﻘـﻴﺢ اوﻟﻴـﻪ ﺑﺎﻛﺘﺮي ،ﺗﻚ ﻛﻠﻮﻧﻲ ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺷﺪه و در ﺳﺮم ﻓﻴﺰﻳﻮﻟﻮژي ﺳﺘﺮون ﺣﻞ ﺷﺪ .ﺳﻮﺳﭙﺎﻧﺴﻴﻮن ﺑﺎﻛﺘﺮي ﺑﺎ روش ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑـﺎ اﺳـﺘﺎﻧﺪارد ﻧـﻴﻢ ﻣﻚﻓﺎرﻟﻨﺪ در ﻏﻠﻈﺖ 1/5×108ﺳﻠﻮل ﺑﺎﻛﺘﺮي ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺷﺪ .ﻣﻘﺪار 100ﻣﻴﻜﺮوﻟﻴﺘــﺮ از ﺳﻮﺳﭙﺎﻧﺴــﻴﻮن ﺑــﺎﻛﺘﺮي روي ﻣﺤــﻴﻂ ﻛﺸــﺖ ﻣﻨﻌﻘﺪ ﺷﺪه ﻣـﻮﻟﺮ ﻫﻴﻨﺘـﻮن آﮔـﺎر ) Müller Hinton agar (Merck,
) (Germanyﺳﺎﺧﺖ ﻣﺮك آﻟﻤﺎن ) 34ﮔﺮم در ﻟﻴﺘﺮ( رﻳﺨﺘﻪ ﺷـﺪه و ﺑﺎ ﭘﻴﭙﺖ ﭘﺎﺳﺘﻮر ﺳﺘﺮون روي آن ﭘﺨﺶ ﺷـﺪ و ﺑـﺮاي ﻣـﺪت 20 دﻗﻴﻘﻪ زﻳﺮ ﻫﻮد ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ ﺗﺎ ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺸﺖ ﻛﺎﻣﻼً ﺧﺸﻚ ﺷـﻮد. ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﺑﺮﮔﻲ ﮔﻴﺎه ﺻﺒﺮ زرد ﺑﺮداﺷـﺖ ﺷـﺪه در ﺷـﻬﺮﻳﻮر ﻣـﺎه 1391از ﻣﺮﻛﺰ ﺟﻬﺎد داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ اﺳﺘﺎن اﻟﺒﺮز ﺗﻬﻴﻪ و ﺑﻪ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه اﻧﺘﻘﺎل ﻳﺎﻓﺖ .ﺑﺮگﻫﺎ ﺑﺎ آب ﻣﻘﻄـﺮ ﺷﺴـﺘﻪ ﺷـﺪه و ﺑـﺎ اﻟﻜـﻞ %70 ﺿــﺪﻋﻔﻮﻧﻲ ﺳــﻄﺤﻲ ﮔﺮدﻳــﺪ .ﺑــﺮاي اﺳــﺘﺨﺮاج ﺷــﻴﺮاﺑﻪ )،(latex ﺑﺮگﻫﺎي ﺟﻮان ﮔﻴﺎه ﺻﺒﺮ زرد از اﻧﺘﻬﺎ ﺑﻪﺻﻮرت ﻋﺮﺿـﻲ ﺑـﺮش داده ﺷﺪه و ﺑﺮگﻫﺎ ﺑـﻪ ﺻـﻮرت ﺳـﺮ و ﺗـﻪ ﺑـﻪﻣـﺪت 24ﺳـﺎﻋﺖ
55
ﻣﻬﺎر زﻳﺴﺘﻲ در ﮔﻴﺎهﭘﺰﺷﻜﻲ ،ﺟﻠﺪ ﭼﻬﺎرم ،ﺷﻤﺎرهي ﻳﻚ ،ﺳﺎل 1395
داﺧﻞ ﭘﺘﺮي دﻳﺶ ﻗﺮار ﺷﺪﻧﺪ .ﺷﻴﺮاﺑﻪ ﺑﺮﮔـﻲ ﺑـﻪﺗـﺪرﻳﺞ از ﺑـﺮگ
آﮔﺎر ،اﺑﺘﺪا ﻫﺮ دﻳﺴـﻚ ﺳـﺘﺮون 6ﻣﻴﻠـﻲﻣﺘـﺮي ﺳـﺎﺧﺖ ﺷـﺮﻛﺖ
ﺧﺎرج ﺷﺪه و داﺧﻞ ﭘﺘﺮي دﻳﺶ ﺟﻤﻊ ﺷﺪ و 0/1ﻣﻴﻠﻲﻟﻴﺘـﺮ از آن
ﭘﺎدﺗﻦ ﻃﺐ ﺑﺎ 15ﻣﻴﻜﺮوﻟﻴﺘﺮ از ﻋﺼﺎره ﺑﻪ ﻏﻠﻈﺖﻫﺎي ذﻛﺮ ﺷﺪه از
ﺑـــﺎ 1ﻣﻴﻠــــﻲﻟﻴﺘـــﺮ ﺣــــﻼل ﺧﻨﺜـــﻲ ديﻣﺘﻴــــﻞﺳﻮﻟﻔﻮﻛﺴــــﺎﻳﺪ
ژل ،ﺑﺮگ و ﺑﺮگ ﻛﺎﻣﻞ ﮔﻴﺎه ﺻﺒﺮ زرد آﻏﺸﺘﻪ ﺷﺪه و ﺑﻪ ﻫﻤـﺮاه
Mehrabian
دﻳﺴﻚﻫﺎي ﺣﺎوي ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻘﺪار از اﺳﺘﺮﭘﺘﻮﻣﺎﻳﺴـﻴﻦ %1ﺑـﻪﻋﻨـﻮان
.(et al., 2012ﻗﺴـﻤﺖ ﻗﺎﻋـﺪه ﺑـﺮگ )ﻣﺤـﻞ اﺗﺼـﺎل ﺑـﺮگ ﺑـﻪ
ﺷﺎﻫﺪ ﻣﺜﺒﺖ و ﺣﻼل ﺧﻨﺜﻲ ﺑﻪﻋﻨـﻮان ﺷـﺎﻫﺪ ﻣﻨﻔـﻲ ،ﺑـﻪ ﻣـﺪت 10
ﻃﻮﻗﻪ( و ﺑﺨﺶ ﭘﺎراﻧﺸﻴﻤﻲ ﺳﺒﺰ رﻧﮓ ﻓﻮﻗﺎﻧﻲ و زﻳـﺮﻳﻦ آن ﺑـﺮش
دﻗﻴﻘﻪ زﻳﺮ ﻫﻮد ﺧﺸﻜﺎﻧﺪه ﺷـﺪ و ﺳـﭙﺲ در ﻓﻮاﺻـﻞ ﻣﻌـﻴﻦ ﺣـﻮل
داده ﺷﺪ و ژل ) (leaf gelداﺧﻞ ﻳﻚ ارﻟﻦ ﺗﻤﻴﺰ اﻧﺘﻘـﺎل داده ﺷـﺪ.
ﻳﻚ داﻳﺮه ﻓﺮﺿﻲ در وﺳﻂ ﭘﺘﺮيدﻳـﺶ روي ﻣﺤـﻴﻂ ﻛﺸـﺖ در
ژل ﮔﻴــﺎه ﺻــﺒﺮ زرد در آون 50درﺟــﻪ ﺳﻠﺴــﻴﻮس ﺑــﻪ ﻣــﺪت 24
ﺳﻪ ﺗﻜـﺮار ﻗـﺮار داده ﺷـﺪﻧﺪ .ﺗﺸـﺘﻚﻫـﺎ در دﻣـﺎي 27درﺟـﻪ ي
ﺳﺎﻋﺖ ﺧﺸﻚ ﺷﺪ و ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻫﺎون دﺳـﺘﻲ ﺑـﻪ ﭘـﻮدر ﺗﺒـﺪﻳﻞ
ﺳﻠﺴﻴﻮس ﻧﮕﻬﺪاري و ﻗﻄﺮ ﻫﺎﻟﻪ ﻋﺪم رﺷـﺪ ﺑـﺮ ﺣﺴـﺐ ﻣﻴﻠـﻲﻣﺘـﺮ
ﺷﺪ .ﺑـﺮگ ﮔﻴـﺎه ﺻـﺒﺮ زردي ﻋـﺎري از ژل و ﻧﻴـﺰ ﺑـﺮگ ﻛﺎﻣـﻞ
ﭘﺲ از 24ﺳﺎﻋﺖ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﺷﺪ.
)) (dimethyl sulfoxide (DMSOﺗﺮﻛﻴﺐ ﺷـﺪ )
داراي ژل ﺑﻪ ﻗﻄﻌﺎﺗﻲ ﺑﻪ اﺑﻌﺎد ﺣﺪود 1ﺗـﺎ 2ﺳـﺎﻧﺘﻲﻣﺘـﺮي ﺗﻘﺴـﻴﻢ
ﺑﺮاي ﺗﻌﻴـﻴﻦ اﺛـﺮ ﺑـﺎﻛﺘﺮياﻳﺴـﺘﺎﻳﻲ ﻋﺼـﺎرهﻫـﺎ و ﺷـﻴﺮاﺑﻪ از
ﺷــﺪ و در دﻣــﺎي ﻣﻌﻤــﻮل آزﻣﺎﻳﺸــﮕﺎه ﺑــﻪﻣــﺪت ﭼﻬــﺎر روز ،در
روش ﺗﻌﻴــــﻴﻦ ﺣــــﺪاﻗﻞ ﻏﻠﻈــــﺖ ﺑــــﺎﻛﺘﺮياﻳﺴــــﺘﺎﻳﻲ رﺷــــﺪ
ﻣﻌﺮض ﻫﻮا ،ﺧﺸﻚ ﺷﺪه و در آون ﺑﺎ دﻣﺎي 50درﺟﻪي ﺑﻪﻣﺪت
)) (Minimum Inhibitory Concentration (MICﺑـﺎ روش
24ﺳﺎﻋﺖ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ و در ﻧﻬﺎﻳـﺖ ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻣﺨﻠـﻮطﻛـﻦ
رﻗﺖ در آﮔﺎر ﻳﺎ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي ﺗﺮﻗﻴﻖ ﺣﺎوي ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺸﺖ ﻣﺎﻳﻊ ﻣـﻮﻟﺮ
ﭘﻮدر ﺷﺪ .ﻣﻘﺪار 5ﮔﺮم از ﭘﻮدر ژل در 10ﻣﻴﻠﻲﻟﻴﺘﺮ و ﻣﻘـﺪار 20
ﻫﻴﻨﺘــﻮن ﺑــﺮاث ) 21) (Müller Hinton brothﮔــﺮم در ﻟﻴﺘــﺮ(
ﮔﺮم از ﭘﻮدر ﺑﺮگ ﺑﺪون ژل و ﺑـﺎ ژل در 100ﻣﻴﻠـﻲﻟﻴﺘـﺮ از ﭘـﻨﺞ
اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ .ﻏﻠﻈﺖﻫﺎي اوﻟﻴـﻪ ﻋﺼـﺎرهﻫـﺎ ﻃﺒـﻖ آزﻣـﻮن ﻧﺸـﺮ در
ﺣﻼل ﻣﺘﺎﻧﻮل ،اﺗﺎﻧﻮل ،ﻛﻠﺮوﻓـﺮم ،اﺳـﺘﻮن )(Merck Co., Germany
آﮔﺎر ﺗﻬﻴﻪ ﺷﺪﻧﺪ .از ﻧُﻪ ﻟﻮﻟﻪ آزﻣﺎﻳﺶ ﺣﺎوي 1ﻣﻴﻠـﻲ ﻟﻴﺘـﺮ ﻣﺤـﻴﻂ
و آب در ﺑﺎﻟﻦ رﻳﺨﺘﻪ ﺷﺪه و ﺑﻪﻣﺪت دو روز روي ﺷﻴﻜﺮ دوراﻧﻲ
ﻛﺸﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ .ﻳﻜﻲ از ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺷـﺎﻫﺪ ﻣﺜﺒـﺖ ﺣـﺎوي
ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ 110دور در دﻗﻴﻘﻪ ﻗﺮار داده ﺷﺪ و ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﻣﺪت 20
ﺑﺎﻛﺘﺮي ﺑﺎ ﻫﻤﺎن ﻏﻠﻈـﺖ 1/5×108ﺳـﻠﻮل ﺑـﺎﻛﺘﺮي )ﺷـﻤﺎره (9و
دﻗﻴﻘﻪ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ 3000دور در دﻗﻴﻘﻪ ﺳﺎﻧﺘﺮﻳﻔﻮژ ) Hetich 22 R,
دﻳﮕﺮي ﺣﺎوي ﺣﻼل ﺧﻨﺜﻲ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺷﺎﻫﺪ ﻣﻨﻔـﻲ )ﺷـﻤﺎره (8در
(Germanyﮔﺮدﻳﺪ .ﺑﺮاي ﺟﺪا ﻛﺮدن ﺣﻼل از ﻋﺼـﺎره و ﺗﻐﻠـﻴﻆ
ﻧﻈــﺮ ﮔﺮﻓﺘــﻪ ﺷــﺪ .ﻳــﻚ ﻣﻴﻠــﻲ ﻟﻴﺘــﺮ از ﻋﺼــﺎرهﻫــﺎي ﺗﻬﻴــﻪ ﺷــﺪه
Heidolph,
ﺑﻪﺗﻔﻜﻴﻚ در ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي ﺷﻤﺎره 1رﻳﺨﺘﻪ ﺷـﺪه و ﺑـﻪوﺳـﻴﻠﻪ ﺷـﻴﻜﺮ
(Germanyاﺳــﺘﻔﺎده ﺷــﺪ .ﻋﺼــﺎرهي ﻏﻠــﻴﻆ ﺑــﻪدﺳــﺖ آﻣــﺪه
ﻟﻮﻟﻪ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ ﺷﺪ .از ﻟﻮﻟﻪ ﺷﻤﺎره 1 ،1ﻣﻴﻠـﻲﻟﻴﺘـﺮ از ﻋﺼـﺎره ﺑـﻪ
)ﻋﺼﺎره ي ﺧﺸﻚ( در ﻳﺨﭽـﺎل ﺑـﺎ دﻣـﺎي 4درﺟـﻪي ﺳﻠﺴـﻴﻮس
ﻟﻮﻟﻪ ﺷﻤﺎره 2و از ﺷﻤﺎره 2ﺑﻪ ﺷﻤﺎره 3ﺗﺎ اﻟﻲ آﺧﺮ اﻧﺘﻘـﺎل ﻳﺎﻓـﺖ
ﻧﮕﻬــﺪاري ﺷــﺪ .ﺑــﺮاي ﺗﻬﻴــﻪ ﻏﻠﻈــﺖﻫــﺎي ﻣﺨﺘﻠــﻒ از ﻋﺼــﺎرهي
و اﻳﻦ ﻛﺎر ﺗـﺎ ﻟﻮﻟـﻪ ﺷـﻤﺎره 7ﺗﻜـﺮار ﺷـﺪ و از ﻟﻮﻟـﻪ ﺷـﻤﺎره 1 ،7
ﺧﺸﻚ ،ﺑـﻪﺗﺮﺗﻴـﺐ 35 ،7و 0/3ﻣﻴﻠـﻲﮔـﺮم از ﻋﺼـﺎرهي ﻏﻠـﻴﻆ
ﻣﻴﻠﻲﻟﻴﺘﺮ از ﻣﺤﻠﻮل ﻫﻤﻮژن ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺸﺖ ﻣﺎﻳﻊ و ﻋﺼﺎره ﺑﺮداﺷـﺘﻪ
ﺑــﺮگ ﻛﺎﻣــﻞ ،ﺑــﺮگ ﺑــﺪون ژل و ژل ﮔﻴــﺎه ﺻــﺒﺮ زرد در ﻳــﻚ
ﺷﺪه و ﺑﻪ ﺑﻴﺮون ﻣﻨﺘﻘﻞ ﮔﺮدﻳـﺪ .ﻟﻮﻟـﻪﻫـﺎ ﺑـﻪﻣـﺪت 24ﺳـﺎﻋﺖ در
ﻣﻴﻠﻲﻟﻴﺘﺮ ﺣﻼل ديﻣﺘﻴﻞﺳﻮﻟﻔﻮﻛﺴﺎﻳﺪ ﺣﻞ ﺷـﺪ ) Agarry et al.,
دﻣﺎي 28درﺟﻪ ي ﺳﻠﺴﻴﻮس ﻧﮕﻬـﺪاري ﺷـﺪﻧﺪ وﻛﻤﺘـﺮﻳﻦ رﻗﺘـﻲ
.(2005; Mehrabian et al., 2012ﺗﻤﺎم ﻋﺼـﺎرهﻫـﺎي ﮔﻴـﺎﻫﻲ
ﻛﻪ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺷﺎﻫﺪ ،در آن رﺷﺪي از ﺑـﺎﻛﺘﺮي ﻣﺸـﺎﻫﺪه ﻧﺸـﺪ
ﺑﻪدﺳﺖ آﻣﺪه از ﮔﻴﺎه ﺻﺒﺮ زرد ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺳـﺮﻧﮓ ﻓﻴﻠﺘـﺮ 0/22
ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺣﺪاﻗﻞ ﻏﻠﻈﺖ ﻣﻤﺎﻧﻌﺖ ﻛﻨﻨﺪه از رﺷـﺪ ﺑـﺎﻛﺘﺮي در ﻧﻈـﺮ
ﻣﻴﻜﺮون ﺳﺘﺮون ﺷﺪ .ﺑﺮاي آزﻣﻮن زﻳﺴﺖﺳﻨﺠﻲ ﺑﻪ روش ﻧﺸﺮ در
ﮔﺮﻓﺘــــﻪ ﺷــــﺪ .ﺑــــﺮاي ﺗﻌﻴــــﻴﻦ ﺣــــﺪاﻗﻞ ﻏﻠﻈــــﺖ ﻛﺸــــﻨﺪه
آن ،از دﺳــﺘﮕﺎه روﺗــﺎري ﺑــﻪﻫﻤــﺮاه ﭘﻤــﭗ ﺧــﻼء )
رﺿﺎﻳﻲ و ﻫﻤﻜﺎران :ﺧﺎﺻﻴﺖ ﺿﺪﺑﺎﻛﺘﺮﻳﺎﻳﻲ ﮔﻴﺎه ﺻﺒﺮ زرد ﻋﻠﻴﻪ ﺑﺎﻛﺘﺮي ...
56
)) ،(Minimum Bactericidal Concentration (MBCاز
ﺗﻴﻤﺎرﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺷﺎﻣﻞ ﻋﺼﺎرهﻫـﺎي ﺗﻬﻴـﻪ ﺷـﺪه ﺑـﺎ ﺣـﻼلﻫـﺎي
ﻟﻮﻟﻪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ رﺷﺪي در آنﻫﺎ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﺒﻮد 15 ،ﻣﻴﻜﺮوﻟﻴﺘـﺮ
ﻣﺨﺘﻠﻒ از ﺑﺮگ ﻛﺎﻣﻞ ،ﺑﺨـﺶ ﭘﺎراﻧﺸـﻴﻤﻲ ﺑـﺮگ ،ژل و ﺷـﻴﺮاﺑﻪ
ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺸﺖ ﻣﺎﻳﻊ ﺣﺎوي ﺑﺎﻛﺘﺮي روي ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺸﺖ ﺟﺎﻣﺪ ﻣﻮﻟﺮ
ﺑﺮﮔﻲ ﮔﻴﺎه ﺻﺒﺮ زرد و ﺷﺎﻫﺪﻫﺎي ﻣﺜﺒﺖ و ﻣﻨﻔﻲ ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ ﺑﻴﻦ
ﻫﻴﻨﺘﻮن آﮔـﺎر ﻣﻨﺘﻘـﻞ ﺷـﺪه و ﺑـﻪﻣـﺪت 24ﺳـﺎﻋﺖ در دﻣـﺎي 27
ﺗﻴﻤﺎرﻫﺎ در ﺳﻄﺢ اﺣﺘﻤﺎل %1اﺧﺘﻼف ﻣﻌﻨـﻲداري وﺟـﻮد دارد و
درﺟﻪ ي ﺳﻠﺴﻴﻮس ﻧﮕﻬﺪاري ﺷـﺪ .ﻛﻤﺘـﺮﻳﻦ ﻏﻠﻈﺘـﻲ ﻛـﻪ ﺑﻌـﺪ از
ﺗﻴﻤﺎرﻫﺎ از ﻟﺤـﺎظ ﻣﻤﺎﻧﻌـﺖ از رﺷـﺪ ﺑـﺎﻛﺘﺮي
اﻧﺘﻘﺎل ﻫﻴﭻ رﺷـﺪي از ﺑـﺎﻛﺘﺮي ﻣﺸـﺎﻫﺪه ﻧﺸـﺪ ﺑـﻪﻋﻨـﻮان ﺣـﺪاﻗﻞ
subsp. carotovorumدر ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺸﺖ ﺗﻔﺎوت ﻣﻌﻨـﻲداري ﺑـﺎ
ﻏﻠﻈـﺖ ﻛﺸـﻨﺪﮔﻲ در ﻧﻈﺮﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺷـﺪ ).(Irshad et al., 2011
ﻫﻢ داﺷﺘﻨﺪ .ﺷﺎﻫﺪ ﻣﻨﻔﻲ ﺷﺎﻣﻞ دﻳﺴﻚ آﻏﺸـﺘﻪ ﺑـﻪ ﺣـﻼل ﺧﻨﺜـﻲ،
ﺑﺮاي ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻣﻮﺟﻮد در ﻣﻮاد ﮔﻴﺎﻫﻲ ﺣﺎﺻﻞ
ﻫﻴﭻ ﻧﻮع ﻫﺎﻟﻪاي ﺑﺎزدارﻧﺪهاي اﻃﺮاف ﺧﻮد اﻳﺠﺎد ﻧﻜﺮد ﻛﻪ اﻳﻦ اﻣـﺮ
از ﮔﻴــﺎه ﺻــﺒﺮ زرد از دﺳــﺘﮕﺎه ﮔــﺎز ﻛﺮوﻣــﺎﺗﻮﮔﺮاﻓﻲ Hewlett-
ﺗﺄﻳﻴﺪﻛﻨﻨﺪه ﺑﻲ اﺛﺮ ﺑﻮدن ﺣﻼل ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده از ﻟﺤـﺎظ ﻣﻤﺎﻧﻌـﺖ از
Packard 6890, USAاﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ .ﺳﺘﻮن ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﻪﻃﻮل
رﺷـﺪ ﺑـﺎﻛﺘﺮي P. carotovorum subsp. carotovorumﺑـﻮد.
30ﻣﺘﺮ و ﻗﻄﺮ داﺧﻠﻲ 0/25ﻣﻴﻠﻲﻣﺘﺮ ﺣﺎوي %100ﭘﻠﻲ دي ﻣﺘﻴـﻞ
ﺷﺎﻫﺪ ﻣﺜﺒﺖ ﺷﺎﻣﻞ آﻧﺘﻲﺑﻴﻮﺗﻴﻚ اﺳﺘﺮوﭘﺘﻮﻣﺎﻳﺴﻴﻦ ،ﺑﺎ اﻳﺠﺎد ﻫﺎﻟـﻪ-
ﺳﻴﻠﻮﻛﺴﺎن )) (Polydimethylsiloxaan (PDMSﺑﻮد ﻛﻪ ﺗﺤﺖ
اي ﺑﺎ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﻗﻄﺮ 11/66ﻣﻴﻠﻲﻣﺘﺮ ،از ﻟﺤﺎظ ﻋـﺪدي ﺑﺎزدارﻧـﺪه-
اﺧﺘﻼف ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ 70اﻟﻜﺘﺮون وﻟﺖ ﻗﺮار داﺷﺖ .ﻓﺎز ﻣﺘﺤﺮك آن
ﺗﺮﻳﻦ ﺗﻴﻤﺎر ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده ﺑـﻮد .ﺑـﺎ اﻳـﻦ ﺣـﺎل ،ﺗﻴﻤﺎرﻫـﺎﻳﻲ ﻧﻈﻴـﺮ
ﮔﺎز ﻫﻠﻴﻮم ﺑﺎ ﺧﻠﻮص %99/99ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ 1ﻣﻴﻠﻲﻟﻴﺘـﺮ ﺑـﺮ دﻗﻴﻘـﻪ و
ﺷﻴﺮاﺑﻪ ،ﻋﺼﺎرهي ﻣﺘﺎﻧﻮﻟﻲ ﺑﺮگ ﻛﺎﻣﻞ ،ﻛﻠﻴﻪي ﻋﺼﺎرهﻫﺎي ﺑﺮﮔﻲ
درﺟﻪي ﺣﺮارت ﺗﺰرﻳﻖﻛﻨﻨﺪه 250و ﺣﺮارت ﻣﻨﺒﻊ 280درﺟﻪي
اﺳﺘﺨﺮاج ﺷﺪه ﺑﺎ ﻫﺮ ﭼﻬﺎر ﺣﻼل و ﻋﺼﺎره ﻣﺘﺎﻧﻮﻟﻲ و اﺗـﺎﻧﻮﻟﻲ ژل
ﺳﻠﺴــﻴﻮس ﺑــﻮد .درﺟــﻪ ﺣــﺮارت آون از 110ﺗــﺎ 200درﺟــﻪي
از ﻟﺤﺎظ آﻣﺎري ﺗﻮاﻧﺴـﺘﻨﺪ اﺛـﺮ ﺑﺎزدارﻧـﺪه ﻣﺸـﺎﺑﻬﻲ ﺑـﺮ رﺷـﺪ اﻳـﻦ
ﺳﻠﺴــﻴﻮس ﺑــﺎ ﺳــﺮﻋﺖ 5درﺟــﻪي ﺳﻠﺴــﻴﻮس اﻓــﺰاﻳﺶ در دﻗﻴﻘــﻪ
ﺑﺎﻛﺘﺮي ﺑﮕﺬارﻧﺪ .ﻇﺎﻫﺮاً ﺣـﻼل ﻣﺘـﺎﻧﻮل از ﻫـﺮ ﺳـﻪ ﻣـﺎده ﮔﻴـﺎﻫﻲ
ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺷﺪ ﺑﻪﻃﻮري ﻛﻪ ﺑﻌﺪ از 9دﻗﻴﻘﻪ ﺑـﻪﺻـﻮرت اﻳﺰوﺗـﺮم
ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي ﻋﺼﺎرهﮔﻴﺮي ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ ﻣﻘـﺪار زﻳـﺎدي از ﻣـﻮاد
) (isotermﺑﻪ 280درﺟﻪي ﺳﻴﻠﺴﻴﻮس ﺑﺮﺳﺪ .ﭘﻴﻚﻫﺎي ﺧﺮوﺟـﻲ
ﺑﺎزدارﻧﺪه در ﺑﺮگ را آزاد ﻧﻤﺎﻳﺪ.
P. carotovorum
ﻣﻮاد ﺑﺮ اﺳﺎس زﻣﺎن ﺑﺎزداري اﺳـﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ ﻣـﻮرد ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ ﻗـﺮار
ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ از ﻧﻈﺮ اﺛﺮ ﺿﺪﺑﺎﻛﺘﺮﻳﺎﻳﻲ و ﺑﺎزدارﻧﺪﮔﻲ ﻋﺼﺎرهي
ﮔﺮﻓﺖ و ﺑﺮ اﺳﺎس ﺳﻄﺢ زﻳـﺮ ﻣﻨﺤﻨـﻲ آنﻫـﺎ ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﻣﻘـﺪار ﺷـﺪ.
ﭘﻮﺳـﺖ ﺑـﺮگ ،ﺗﻔـﺎوﺗﻲ ﺑـﻴﻦ ﻧـﻮع ﺣـﻼل ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده وﺟــﻮد
ﻃﺮح آﻣﺎري ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در اﻳﻦ آزﻣﻮنﻫﺎ از ﻧﻮع ﻃﺮح ﻛـﺎﻣﻼً
ﻧﺪاﺷــﺖ .ﺑــﺎ اﻳــﻦ وﺟــﻮد ،ﺣــﻼلﻫــﺎي ﻣﺘــﺎﻧﻮل و اﺗــﺎﻧﻮل در
ﺗﺼﺎدﻓﻲ ﺑﺎ ﺳﻪ ﺗﻜـﺮار ﺑـﻮد و ﻧﺘـﺎﻳﺞ ﺑـﺎ ﻧـﺮماﻓـﺰارSPSS ver. 16
ﻋﺼﺎرهﮔﻴﺮي از ژل ،ﻣﻮﻓﻖﺗﺮ از اﺳﺘﻮن و ﻛﻠﺮوﻓﺮم ﻋﻤﻞ ﻧﻤﻮدﻧـﺪ
ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺷﺪ ﺗﺠﺰﻳﻪ وارﻳﺎﻧﺲ دادهﻫﺎ در ﺳـﻄﺢ اﺣﺘﻤـﺎل 1
و ﻋﺼــﺎرهﻫــﺎي اﺳــﺘﻮﻧﻲ و ﻛﻠﺮوﻓﺮﻣ ـﻲ و اﺗــﺎﻧﻮﻟﻲ ژل ﺑــﺎ ﺷــﺎﻫﺪ
و %5ﺑﺮرﺳﻲ و ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦﻫﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از آزﻣﻮن داﻧﻜﻦ در
اﺧﺘﻼف ﻣﻌﻨﻲداري ﻧﺸﺎن ﻧﺪادﻧﺪ .ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ ﺑـﻪﻧﻈـﺮ ﻣـﻲرﺳـﺪ در
ﺳﻄﺢ اﺣﺘﻤﺎل %5اﻧﺠﺎم ﺷﺪ.
ﻋﺼﺎرهﮔﻴﺮي از ﺑﺮگ ﻛﺎﻣﻞ ،ﻓﻘﻂ ﻣﺘﺎﻧﻮل ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻋﺼﺎرهاي ﺑـﺎ ﻗـﺎﺑﻠﻴـﺖ ﻣﻤﺎﻧﻌﺖﻛﻨﻨﺪﮔﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎﻛﺘﺮي P. c. subsp.
ﻧﺘﺎﻳﺞ
carotovorumﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻤﺎﻳﺪ .ﻋﺼﺎرهﻫﺎي ﺳﺎﻳﺮ ﺣﻼلﻫﺎ از ﺑـﺮگ
ﺑﺎزدارﻧﺪﮔﻲ ﮔﻴﺎه ﺻﺒﺮ زرد ﺑﺮ ﺑﺎﻛﺘﺮي P. carotovorum
ﻛﺎﻣﻞ ،ﺑﺎ ﻫﻢدﻳﮕﺮ و ﺑﺎ ﺷﺎﻫﺪ اﺧﺘﻼف ﻣﻌﻨﻲداري ﻧﺸﺎن دادﻧﺪ .در
subsp. carotovorum
ﺗﺠﺰﻳﻪ ي وارﻳـﺎﻧﺲ ﻣﻴـﺎﻧﮕﻴﻦ ﻗﻄـﺮ ﻫﺎﻟـﻪ ﺑﺎزدارﻧـﺪه ﭘﺮﮔﻨـﻪ P. carotovorum subsp. carotovorumدر اﺛــﺮ اﻋﻤــﺎل
ﻋﺼﺎره ﺑﺨﺶ ﭘﺎراﻧﺸﻴﻤﻲ ﺑﺮگ ﻣﻘﺪار ﺑﻴﺸﺘﺮي از ﻣـﻮاد ﺑﺎزدارﻧـﺪه
57
ﻣﻬﺎر زﻳﺴﺘﻲ در ﮔﻴﺎهﭘﺰﺷﻜﻲ ،ﺟﻠﺪ ﭼﻬﺎرم ،ﺷﻤﺎرهي ﻳﻚ ،ﺳﺎل 1395
رﺷﺪ ﻋﻠﻴﻪ اﻳﻦ ﺑﺎﻛﺘﺮي ﺑﺎ ﺣﻼلﻫﺎي ﺑﻪﻛـﺎر رﻓﺘـﻪ ﻗﺎﺑـﻞ اﺳـﺘﺨﺮاج
ﻛﺸﻨﺪﮔﻲ ﻋﺼـﺎرهي ژل ﺑـﻪﺟـﺰ ﻋﺼـﺎرهي ﻣﺘـﺎﻧﻮﻟﻲ و ﻛﻠﺮوﻓﺮﻣـﻲ
ﺑﻮده و اﺛﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﺮ ﻣﻤﺎﻧﻌﺖ از رﺷﺪ ﺑﺎﻛﺘﺮي داﺷﺖ )ﺟﺪول .(1
ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﺷﻴﺮاﺑﻪ و ﺑﺨﺶ ﭘﺎراﻧﺸﻴﻤﻲ ﺑﺮگ ﺑﻮد.
ﺑﺎﻛﺘﺮي اﻳﺴﺘﺎﻳﻲ و ﻛﺸﻨﺪﮔﻲ ﮔﻴﺎه ﺻﺒﺮ زرد ﺑﺮ ﺑﺎﻛﺘﺮي
ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ اﺳﺘﺨﺮاج ﺷﺪه از ﻣﻮاد ﮔﻴﺎﻫﻲ ﮔﻴﺎه
P. carotovorum subsp. carotovorum
ﺻﺒﺮ زرد
ﺗﻨﻬﺎ ﻋﺼﺎرهي ﻛﻠﺮوﻓﺮﻣﻲ ﺑﺮگ ﻛﺎﻣﻞ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺮ ﺑﺎﻛﺘﺮي P. carotovorum subsp. carotovorumاﺛﺮ ﺑـﺎﻛﺘﺮياﻳﺴـﺘﺎﻳﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ .ﺑﻪﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﻏﻴﺮ از ﻋﺼﺎرهي ﻛﻠﺮوﻓﺮﻣﻲ ﺑﺮگ ﻛﺎﻣﻞ ،ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻋﺼﺎرهﻫﺎي اﺳﺘﺨﺮاج ﺷﺪه از ﭘﺎراﻧﺸـﻴﻤﻲ ﺑـﺮگ و ژل و ﺑﺮگ ﻛﺎﻣﻞ ﺑﺎ ﺗﻤﺎم ﺣﻼلﻫﺎ ،ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ اﺛﺮ ﺑـﺎﻛﺘﺮياﻳﺴـﺘﺎﻳﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ .ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ،ﺗﻨﻬﺎ ﻋﺼﺎرهﻫﺎي ﻛﻠﺮوﻓﺮﻣـﻲ ژل و ﺑـﺮگ ﻛﺎﻣــﻞ ﻧﺘﻮاﻧﺴــﺘﻨﺪ ﺑــﺮ ﺑــﺎﻛﺘﺮي
P. carotovorum subsp.
carotovorumﻛﺸــﻨﺪه ﺑﺎﺷــﻨﺪ .ﻣــﺆﺛﺮﺗﺮﻳﻦ ﻣــﻮاد ﺑــﺎﻛﺘﺮي اﻳﺴــﺘﺎ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻋﺼﺎرهﻫﺎي ژل اﺳﺘﺨﺮاج ﺷﺪه ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺣﻼلﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠــﻒ ﺑــﻮد ،ﻛــﻪ ﻫﻤــﻪي آنﻫــﺎ ﺑــﻪ ﻳــﻚ اﻧــﺪازه ﺑــﺮ ﺑــﺎﻛﺘﺮي P. carotovorum subsp. carotovorumاﺛﺮ ﺑـﺎﻛﺘﺮياﻳﺴـﺘﺎﻳﻲ داﺷﺘﻨﺪ .ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻋﺼـﺎرهﻫـﺎي ﺑـﺮگ ﻛﺎﻣـﻞ ﻧﻴـﺰ ﺑـﻪﺟـﺰ ﻋﺼـﺎره ﻛﻠﺮوﻓﺮﻣﻲ ﺑﻪ ﻳﻚ اﻧﺪازه اﺛﺮ ﺑﺎﻛﺘﺮياﻳﺴـﺘﺎﻳﻲ داﺷـﺘﻨﺪ و اﻳـﻦ اﺛـﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮ از اﺛﺮ ﻋﺼﺎرهﻫﺎي ﭘﻮﺳﺖ ﺑﺮگ و ﺷﻴﺮاﺑﻪ ﺑﻮد .ﻛـﻢاﺛﺮﺗـﺮﻳﻦ ﻋﺼــــﺎره از ﻟﺤــــﺎظ اﺛــــﺮ ﺑــــﺎﻛﺘﺮياﻳﺴــــﺘﺎﻳﻲ ﺑــــﺮ ﺑــــﺎﻛﺘﺮي P. carotovorum subsp. carotovorumﻋﺼـﺎرهي ﻣﺘـﺎﻧﻮﻟﻲ ﭘﺎراﻧﺸﻴﻢ ﺑﺮگ ﺑﻮد .ﻋﺼﺎرهﻫﺎي ﺑﺮﮔﻲ ﺗﻬﻴﻪ ﺷﺪه ﺑﺎ ﺳﺎﻳﺮ ﺣﻼلﻫﺎ ﺑﻪ اﻧﺪازهي ﺷﻴﺮاﺑﻪ ﺑﺎﻛﺘﺮياﻳﺴﺘﺎ ﺑﻮدﻧﺪ .ﻋﺼﺎرهﻫـﺎي ﺗﻬﻴـﻪ ﺷـﺪه از ژل ﺑﺎ ﺣﻼلﻫﺎي ﻣﺘﺎﻧﻮل ،اﺗﺎﻧﻮل و اﺳﺘﻮن ﻛﺸـﻨﺪهﺗـﺮﻳﻦ ﺗﺮﻛﻴﺒـﺎت ﺗﻬﻴﻪ ﺷﺪه از ﮔﻴﺎه ﺻﺒﺮ زرد ﺑﻮدﻧﺪ .ﻋﺼﺎرهي ﻛﻠﺮوﻓﺮﻣـﻲ ژل اﺛـﺮ ﻛﺸﻨﺪه ﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﺎﻛﺘﺮي ﻧﺸﺎن ﻧﺪاد .ﻛﻢ اﺛﺮ ﺗﺮﻳﻦ ﻋﺼـﺎره از ﻟﺤـﺎظ ﻛﺸﻨﺪﮔﻲ ،ﻋﺼﺎره ي ﻣﺘـﺎﻧﻮﻟﻲ ﭘﻮﺳـﺖ ﺑـﺮگ ﺑـﻮد .ﻋﺼـﺎرهﻫـﺎي ﺑﺮگ ﻛﺎﻣﻞ ﻧﻴﺰ ﺑﻌﺪ از ژل اﺛﺮ ﻛﺸﻨﺪه ﺧﻮﺑﻲ را ﻧﺸﺎن دادﻧﺪ .ﺑﺎ دو ﺑﺮاﺑﺮ ﻛـﺮدن ﻏﻠﻈـﺖ ﺑﺎزدارﻧـﺪه ﻋﺼـﺎرهﻫـﺎي ﺑـﻪدﺳـﺖ آﻣـﺪه از ﭘﻮﺳﺖ ﺑﺮگ و ﺷﻴﺮاﺑﻪ ،ﻏﻠﻈﺖ ﻛﺸﻨﺪه آنﻫـﺎ ﺑـﻪدﺳـﺖ آﻣـﺪ ،در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻣﻨﻈـﻮر ،ﻏﻠﻈـﺖ 10ﺑﺮاﺑـﺮ از ژل و 4ﺑﺮاﺑـﺮ از ﺑــﺮگ ﻛﺎﻣــﻞ ﺑﺎﻳﺴــﺘﻲ ﺗﻬﻴــﻪ ﺷــﻮد )ﺟــﺪول .(2در ﻣﺠﻤــﻮع،
در ﻛﻞ 31 ،ﻣﺎدهي ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ از ﻣﻮاد ﮔﻴـﺎﻫﻲ ﺻـﺒﺮ زرد ﺑـﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روش ﻛﺮوﻣﺎﺗﻮﮔﺮاﻓﻲ ﮔﺎزي اﺳﺘﺨﺮاج ﺷﺪ .ﻋﺼـﺎرهي اﺗــﺎﻧﻮﻟﻲ ﺑــﺮگ ﻛﺎﻣــﻞ 30ﻣــﻮرد از اﻳــﻦ ﺗﺮﻛﻴﺒــﺎت را ﺑــﻪﺟــﺰ ﺗﺘﺮادﻛﺎﻧﻮﻳﻴﻚ اﺳـﻴﺪ )(tetradecanoic acid = myristic acid در ﺧﻮد داﺷﺖ .اﻳـﻦ ﻣـﺎده در ﻋﺼـﺎرهﻫـﺎي اﺳـﺘﻮﻧﻲ ،اﺗـﺎﻧﻮﻟﻲ و ﻣﺘﺎﻧﻮﻟﻲ ﺑﺮگ ﻛﺎﻣﻞ و ﺳﺎﻳﺮ ﻋﺼﺎرهﻫﺎي ژل و ﺑﺨـﺶ ﭘﺎراﻧﺸـﻴﻤﻲ ﻳﺎﻓﺖ ﻧﺸﺪ .ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﻪ اﻳـﻦ ﻣـﺎده ﻋﻤـﺪﺗﺎً در ﺷـﻴﺮاﺑﻪ ﮔﻴـﺎه ﺻــﺒﺮ زرد ﺣﻀــﻮر داﺷــﺘﻪ ﺑﺎﺷــﺪ .اﻳــﻦ ﺗﺮﻛﻴــﺐ در ﻋﺼــﺎرهي ﻛﻠﺮوﻓﺮﻣﻲ ﺑﺮگ ﻛﺎﻣﻞ و ﺑﻪوﻳﮋه ﺷﻴﺮاﺑﻪ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻓﺮاواﻧﺘﺮﻳﻦ ﻣـﺎده ﺣﻀﻮر داﺷﺖ .ﻇﺎﻫﺮاً ﺣﻼلﻫﺎي اﺳـﺘﻮن ،ﻣﺘـﺎﻧﻮل و اﺗـﺎﻧﻮل در از ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻦ آن در ﻋﺼﺎرهﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﻧﻘﺶ داﺷـﺘﻪاﻧـﺪ .ﺗﻌـﺪاد 25 ﻧﻮع از ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ ﺷـﺪه در ﺷـﻴﺮاﺑﻪ ﻳﺎﻓـﺖ ﺷـﺪ .ﻣـﻮادي ﭼﻮن -2ﻫﻴﺪروﻛﺴﻲ اﺗﻴﻞ ﭘﺮوﭘﻴﻮﻧﻴﺖ ،ﻣﺘﻴـﻞ ﻓـﻮران ،ﺳـﻴﻨﺎﻣﻴﻚ اﺳــﻴﺪ ،اﺳــﻜﻮاﻟﻦ ،ﺳﻴﺘﺮوﺳــﺘﺮول و ﻟﻮﭘﺌــﻮل در ﺷــﻴﺮاﺑﻪ ﺣﻀــﻮر ﻧﺪاﺷﺖ .ﺗﺮﻛﻴﺐ -2ﻫﻴﺪروﻛﺴﻲ اﺗﻴـﻞ ﭘﺮوﭘﻴﻮﻧﻴـﺖ اﻳـﻦ ﻣـﺎده در ﺑﺨﺶ ﭘﺎراﻧﺸـﻴﻤﻲ و ﺑـﺎ ﻓﺮاواﻧـﻲ ﺑﻴﺸـﺘﺮ در ژل ﺣﻀـﻮر داﺷـﺖ و ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻳﻜﻲ از ﻋﻮاﻣﻞ ﺿﺪﺑﺎﻛﺘﺮي ﺑﻮدن اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖﻫﺎ از ﺑﺮگ ﮔﻴـــﺎه ﺻـــﺒﺮ زرد ﺑﺎﺷـــﺪ ،ﺣـــﻼل ﻛﻠﺮوﻓــﺮم در آزاد ﺷـــﺪن -2 ﻫﻴﺪروﻛﺴﻲ اﺗﻴﻞ ﭘﺮوﭘﻴﻮﻧﻴﺖ در ﻋﺼﺎرهﻫﺎي ﺑﺮگ ﻛﺎﻣﻞ ،ﺑﺨـﺶ ﭘﺎراﻧﺸﻴﻤﻲ و ژل ﻣﻮﻓﻖﺗﺮ از ﺳﺎﻳﺮﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﻧﻤﻮد .ﻣﺘﻴﻞ ﻓـﻮران ﻧﻴـﺰ در ﺑﺨــﺶ ﭘﺎراﻧﺸــﻴﻤﻲ ﺑــﺮگ ،ژل و ﺑــﺮگ ﻛﺎﻣــﻞ ﺑــﻪوﻳــﮋه در ﻋﺼﺎرهﻫﺎي ﻛﻠﺮوﻓﺮﻣﻲ ﺣﻀﻮر داﺷﺖ .ﺳﻴﻨﺎﻣﻴﻚ اﺳﻴﺪ ﺑـﻪﻋﻨـﻮان ﻳﻜـــﻲ از ﺷـــﻨﺎﺧﺘﻪﺷـــﺪه ﺗـــﺮﻳﻦ ﺗﺮﻛﻴﺒـــﺎت ﺿـــﺪﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ و آﻧﺘﻲاﻛﺴﻴﺪاﻧﻲ ﺑـﺎ ﺳـﻤ ﻴﺖ اﻧـﺪك ﻣﻮﺟـﻮد در ﮔﻴﺎﻫـﺎن ﺑـﺎ ﻃﻴـﻒ وﺳﻴﻊ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺿﺪﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ ﺷﺎﻣﻞ ﺿـﺪﻗﺎرﭼﻲ ،ﺿـﺪﺑﺎﻛﺘﺮﻳﺎﻳﻲ و ﺿﺪوﻳﺮوﺳﻲ اﺳﺖ ) (Sova, 2012ﻛـﻪ در ﺗﻤـﺎﻣﻲ ﻋﺼـﺎرهﻫـﺎي ﺑﺮگ و ژل ﻳﺎﻓﺖ ﺷﺪ ،اﻣﺎ در ﺷﻴﺮاﺑﻪ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ .اﻳﻦ ﺗﺮﻛﻴـﺐ
رﺿﺎﻳﻲ و ﻫﻤﻜﺎران :ﺧﺎﺻﻴﺖ ﺿﺪﺑﺎﻛﺘﺮﻳﺎﻳﻲ ﮔﻴﺎه ﺻﺒﺮ زرد ﻋﻠﻴﻪ ﺑﺎﻛﺘﺮي ...
58
ﺑـﻪوﻳـﮋه در ژل ﺑـﻪﻋﻨـﻮان ﻳﻜـﻲ از ﻓﺮاواﻧﺘـﺮﻳﻦ ﻣـﻮاد ﻳﺎﻓـﺖ ﺷــﺪ.
ﺿـــــﺪﻣﻴﻜﺮوب در ﺑـــــﺮگ ﺻـــــﺒﺮ زرد ﺷـــــﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷـــــﺪه
اﺳﻜﻮاﻟﻦ ﻧﻴﺰ در ﻛﻠﻴﻪ ﻋﺼﺎرهﻫﺎي ﺑﺮﮔﻲ و ژل ﺑـﻪ ﻓﺮاواﻧـﻲ ﻳﺎﻓـﺖ
) ،(Lakshmi & Rajalakshmi, 2011ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﺷﻴﺮاﺑﻪ و ﺑﺮگ
ﺷﺪ ،اﻣﺎ در ﺷﻴﺮاﺑﻪ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ .ﻣﺎده ﺳﻴﺘﺮوﺳـﺘﺮول و ﻛـﺎروون
ﻛﺎﻣــﻞ ﺣﻀــﻮر داﺷــﺖ ،وﻟــﻲ اﺛــﺮي از آن در ﻫــﻴﭻ ﻳــﻚ از
و ﻟﻮﭘﺌﻮل در ژل ﺣﻀﻮر ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ ،اﻣﺎ در ﻗﺴﻤﺖ ﭘﺎراﻧﺸﻴﻤﻲ ﺑﺮگ
ﻋﺼــﺎرهﻫــﺎي ژل و ﺑﺨــﺶ ﭘﺎراﻧﺸــﻴﻤﻲ ﻣﺸــﺎﻫﺪه ﻧﺸــﺪ .ﻣــﺎده
ﺑﻪ ﻣﻘﺪار زﻳﺎد ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻮدﻧﺪ .دو ﻧﻮع وﻳﺘـﺎﻣﻴﻦ Cو Eﻳﺎﻓـﺖ ﺷـﺪ
ﺿــﺪﻣﻴﻜﺮوب دﻳﮕــﺮ1 ،و-2ﺑﻨــﺰن ديﻛﺮﺑﻮﻛﺴــﻴﻠﻴﻚ اﺳــﻴﺪ ﺑــﻮد
ﻛﻪ وﻳﺘﺎﻣﻴﻦ Eدر ﺗﻤﺎم ﺑﺨﺶﻫﺎي ﺑﺮﮔﻲ ﺑﺎ ﺗﻤـﺎم ﻋﺼـﺎرهﻫـﺎ ﻛـﻢ
) (Lakshmi & Pa Rajalakshmi, 2011ﻛﻪ ﺑﺎز ﻫﻢ در ﺷـﻴﺮاﺑﻪ
ﺑﻴﺶ اﺳﺘﺨﺮاج ﺷـﺪ ،در ﺣـﺎﻟﻲ ﻛـﻪ وﻳﺘـﺎﻣﻴﻦ Cدر ﻋﺼـﺎرهﻫـﺎي
و ﻋﺼﺎرهﻫﺎي ﺑﺮگ ﻛﺎﻣﻞ ﺑﻪ ﺟﺰ ﻋﺼﺎرهي ﻛﻠﺮوﻓﺮﻣﻲ ﻳﺎﻓﺖ ﺷﺪ.
ﺑﺨﺶ ﭘﺎراﻧﺸﻴﻤﻲ ﺣﻀﻮر ﻧﺪاﺷﺖ و ﺗﻨﻬﺎ در ﻋﺼﺎرهﻫﺎي ﻣﺘﺎﻧﻮﻟﻲ و
ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻋﺼﺎرهﻫﺎي ژل ﺑﻮد ﻛﻪ
اﺗـــﺎﻧﻮﻟﻲ ژل و ﺑـــﺮگ ﻛﺎﻣـــﻞ و ﻧﻴـــﺰ در ﺷـــﻴﺮاﺑﻪ ﻳﺎﻓـــﺖ ﺷـــﺪ.
ﺗﻨﻬﺎ 13ﻳﺎ 14ﺗﺮﻛﻴﺐ از 31ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻳﺎﻓﺖ ﺷﺪه ،در ﻋﺼﺎرهﻫـﺎي
ﻣـــﺎده -1ﻫﭙﺘـــﺎﻧﻮل-2-ﭘﺮوﭘﻴـــﻞ ﻛـــﻪ ﺑـــﻪﻋﻨـــﻮان ﻳـــﻚ ﻣـــﺎده
ﻣﺨﺘﻠﻒ ژل ﻳﺎﻓﺖ ﺷﺪ )ﺟﺪول .(3
ﺟﺪول -1ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﻗﻄﺮ ﻫﺎﻟﻪ ﺑﺎزدارﻧﺪه ﭘﺮﮔﻨﻪ P. carotovorum subsp. carotovorumﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻣﻴﻠﻲﻣﺘﺮ ﺑـﺎ اﻋﻤـﺎل ﻋﺼـﺎرهﻫـﺎي ﺑﺮﮔـﻲ، ژﻟﻲ ،ﺑﺮگ ﻛﺎﻣﻞ و ﺷﻴﺮاﺑﻪي ﮔﻴﺎه ﺻﺒﺮ زرد. Table 1. Inhibition zone diameter (mm) of P. carotovorum subsp. carotovorum colony affected by the various extracts of leaf, gel, whole leaf and latex of Aloe vera. **control
**Streptomycin
**latex
whole leaf
Solvent
gel
rind
*11.00ab 9.30a-d 9.66a-d de a-e 6.66 8.66 8.66a-e 10.60abc 11.66a 6.00e b-e cde 8.33 7.66 8.66a-e 8.00b-e 8.00b-e 10.00abc * ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦﻫﺎي داراي ﺣﺮف ﻣﺸﺘﺮك ،ﻓﺎﻗﺪاﺧﺘﻼف ﻣﻌﻨﻲدار در ﺳﻄﺢ %5ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ ** .ﻫﻴﭻ ﻧﻮع ﺣﻼﻟﻲ در اﻳﻦ ﻣﻮارد اﺳﺘﻔﺎده ﻧﺸﺪ.
Methanol Ethanol Acetone Chloroform
*Means followed by same letter have no significant difference in 5% probability level. **No solvent was used in these cases.
ﺟــﺪول -2ﺣــﺪاﻗﻞ ﻏﻠﻈــﺖ ﺑﺎزدارﻧــﺪه و ﻛﺸــﻨﺪهي ﻋﺼــﺎرهﻫــﺎي ﭘﻮﺳــﺖ ﺑــﺮگ ،ژل و ﺑــﺮگ ﻛﺎﻣــﻞ و ﻧﻴــﺰ ﺷــﻴﺮاﺑﻪ ﮔﻴــﺎه ﺻــﺒﺮ زرد روي
.P. carotovorum subsp. carotovorum Table 2. Minimal inhibitory (MIC) and bactericidal (MBC) concentrations of the various extracts of rind, gel, and whole leaf and latex of Aloe vera. MBC/MIC
)MBC (mg/ml
3.5 4 3.5 4 3.5 4 **- 0.3 10 0.3 10 0.3 10 20 2 10 2 10 2 10 2 10 2 * ﻋﺪم ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺑﺎﻛﺘﺮياﻳﺴﺘﺎﻳﻲ ** ﻋﺪم ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺑﺎﻛﺘﺮيﻛﺸﻲ
)MIC (mg/ml 0.87 0.87 0.87 *- 0.03 0.03 0.03 0.03 10 5 5 5 5
solvent methanol ethanol acetone chloroform methanol ethanol acetone chloroform methanol ethanol acetone chloroform -
Plant materials Whole leaf
Gel
Rind Latex
no bacteriostatic potential, ** no bactiocidal potential
*
59
1395 ﺳﺎل، ﺷﻤﺎرهي ﻳﻚ، ﺟﻠﺪ ﭼﻬﺎرم،ﻣﻬﺎر زﻳﺴﺘﻲ در ﮔﻴﺎهﭘﺰﺷﻜﻲ
. ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺷﺪه از ﻋﺼﺎرهﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ و ﺷﻴﺮاﺑﻪي ﺑﺮگ ﮔﻴﺎه ﺻﺒﺮ زرد ﺑﺎ ﻛﺮوﻣﺎﺗﻮﮔﺮاﻓﻲ ﮔﺎزي-3 ﺟﺪول Table 3. Identified chemical compounds of the various extracts of Aloe vera leaf by gas chromatography.
ethanol
methanol
acetone
latex
6.1*
5.7
4.1
3.3
-
-
-
-
3.9
1.1
0.8
0.6
0.9
3.86
3.3
5.2
2.8
2.5
-
-
-
-
2.5
0.9
1.2
1.0
1.8
4.35 5.40
-
-
-
-
-
-
-
-
2.8 -
2.0 1.7
0.9 1.1
2.9 -
5.7 4.1
7.11
-
-
-
-
-
-
-
-
4.9
1.5
2.4
1.7
5.2
7.86 8.33
1.8 3.2
1.1 4.6
0.8 2.9
1.0 2.1
2.6 -
2.1 -
2.3 -
2.4 -
2.8 4.3
1.1 2.5
0.9 1.2
1.5 0.9
1.1 5.7
11.16
4.7
1.4
2.3
2.5
5.4
6.8
6.4
6.0
4.6
1.4
1.6
1.3
-
acetone
ethanol
acetone
methanol
3.10
methanol
chloroform
2-hydroxy ethyl propionate
ethanol
Para-xylene 1,5-heptadien-4one Benzyl aldehyde Undecan 1-heptanol, 2propyl Tricyclene Tridecane
Whole leaf
chloroform
Compound
Gel chloroform
Rind
Retention time (min)
Hexadecane
12.05
-
-
-
-
2.4
2.0
2.3
2.7
2.7
0.9
2.0
1.0
3.3
8-methyl octahydrocumarin
12.95
1.8
1.2
1.0
1.8
-
-
-
-
1.9
1.3
1.1
1.8
2.1
Tetradecanoic acid
14.26
-
-
-
-
-
-
-
-
3.9
-
-
-
14.9
Hexadecanoic acid methyl ester
16.56
3.3
4.0
4.9
9.7
10.1
7.9
9.5
12.8
2.5
4.4
5.5
8.8
1.6
1,2-benzen dicarboxylic acid
17.40
-
-
-
-
-
-
-
-
-
1.1
0.9
1.4
2.1
n-hexadecanoic acid
18.65
5.2
9.3
6.0
4.0
3.6
7.1
5.3
4.8
2.8
6.7
4.4
3.3
1.5
11,14eicosadienoic acid methyl ester
19.26
3.9
0.8
0.9
1.2
-
-
-
-
3.9
1.0
1.6
2.2
5.1
7-tetradecan
19.92
6.7
1.0
0.7
1.4
-
-
-
-
5.3
0.8
1.1
1.6
4.0
Methyl furan Pyrocatechol Oleic acide Cinamic acid 9,12,15Ocatdecatrienoic acid methyl ester Para-cumaric acid Oxalic acid allyl hexadecyl ester Didodecyl phgthlate Squalene Ascorbic acid (vitamin C) Octadecan, 2methyl ester Vitamin E Carvone Sitosterol Lupeol
20.43 21.15 21.96 22.78
4.2 4.6 2.7 6.5
3.1 1.4 9.1 2.2
1.6 1.2 14.2 2.7
1.8 1.4 8.3 2.4
2.1 11.2 8.4 12.6
2.9 11.4 8.3 12.9
2.0 9.2 12.8 17.1
2.2 13.7 7.6 10.7
2.9 3.6 4.2 8.2
2.1 2.6 9.7 4.9
1.3 2.0 12.6 6.8
2.1 3.8 7.0 4.12
3.5 8.6 -
23.66
1.8
3.3
3.6
5.2
-
-
-
-
3.3
6.3
7.1
10.9
10.8
24.82
3.2
5.1
2.5
3.7
22.8
21.3
18.2
19.6
4.5
11.4
6.6
8.0
4.3
26.08
-
-
-
-
-
-
-
-
2.5
1.4
-
1.9
2.1
28.19
-
-
-
-
-
-
-
-
0.9
1.9
1.8
1.5
2.3
31.67
4.3
4.8
6.9
8.3
6.4
4.2
4.0
7.4
1.8
3.2
4.1
6.2
-
32.36
-
-
-
-
-
4.8
6.1
-
-
1.7
2.1
-
3.0
33.20
6.8
8.1
5.8
9.2
4..2
4.0
2.8
4.8
4.5
6.9
4.4
7.5
1.7
35.82 36.78 39.20 40.62
1.1 7.5 6.9 4.1
0.7 2.3 18.3 6.5
0.9 2.6 21.2 7.1
1.0 3.3 16.5 6.2
1.7 -
1.7 -
1.6 -
2.3 -
2.2 4.2 3.6 2.5
1.6 0.8 10.8 3.8
1.3 1.5 15.1 4.2
1.6 2.1 8.2 3.2
2.0 1.1 -
رﺿﺎﻳﻲ و ﻫﻤﻜﺎران :ﺧﺎﺻﻴﺖ ﺿﺪﺑﺎﻛﺘﺮﻳﺎﻳﻲ ﮔﻴﺎه ﺻﺒﺮ زرد ﻋﻠﻴﻪ ﺑﺎﻛﺘﺮي ...
60
ﺑﺤﺚ
ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑـﻪ ﻓﺮاواﻧـﻲ آن در ﺷـﻴﺮاﺑﻪ ،ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ
ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑﻪدﺳﺖ آﻣﺪه از آزﻣـﻮنﻫـﺎي زﻳﺴـﺖ ﺳـﻨﺠﻲ و ﻧﻴـﺰ
ﻳﻜﻲ از ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻬﻢ ﻣﺴﺆول ﺧﺎﺻﻴﺖ ﺿﺪﺑﺎﻛﺘﺮﻳﺎﻳﻲ ﺑﺮگ ﮔﻴـﺎه
ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺑﺮگ ﮔﻴﺎه ﺻﺒﺮ زرد ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛـﻪ
ﺻﺒﺮ زرد ﺑﺎﺷـﺪ ) .(Balasubramaniani et al., 2006ﺗﺮﻛﻴـﺐ
ﺗﻤﺎم ﻗﺴﻤﺖﻫﺎي ﺑﺮگ اﻋﻢ از ﺑﺨﺶ ﭘﺎراﻧﺸﻴﻤﻲ ﻳﺎ ﭘﻮﺳﺖ ﺑﺮگ،
-2ﻫﻴﺪروﻛﺴــﻲ اﺗﻴــﻞ ﭘﺮوﭘﻴﻮﻧﻴــﺖ ﻣــﺎدهاي اﺳــﺖ ﻛــﻪ ﺑــﻪﻋﻨــﻮان
ژل و ﺷﻴﺮاﺑﻪ ﺣﺎوي ﻣﻮاد ﺿﺪﺑﺎﻛﺘﺮﻳﺎﻳﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ .ﺑـﺎ اﻳـﻦ ﺣـﺎل،
ﺑﺎﻛﺘﺮيﻛﺶ ﺑﻪ ﺷﺎﻣﭙﻮﻫﺎ اﺿـﺎﻓﻪ ﻣـﻲﺷـﻮد ).(De Jaham, 2003
ﺷﺪت ﺑﺎزدارﻧﺪﮔﻲ ،ﺑﺎﻛﺘﺮياﻳﺴـﺘﺎﻳﻲ و ﻛﺸـﻨﺪﮔﻲ ﻋﺼـﺎرهﻫـﺎي
ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ ،ﺑﺮﺧـﻲ از ﻣﺸـﺘﻔﺎت ﻣﺘﻴـﻞ ﻓـﻮران ﻧﻴـﺰ ﺑـﻪﻋﻨـﻮان ﻣـﻮاد
ﺑﻪدﺳﺖ آﻣﺪه از اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖﻫﺎ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ ﻛـﻪ ﺑـﻪدﻟﻴـﻞ
ﺿﺪﺑﺎﻛﺘﺮي ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ ) .(Siweka et al., 2009اﺳﻜﻮﻟﻮن
ﻣﺎﻫﻴﺖ ﻣﻮاد و ﻣﻴﺰان ﺗﺠﻤﻊ ﻣﻮاد ﺿـﺪﺑﺎﻛﺘﺮﻳﺎﻳﻲ در ﺑﺨـﺶﻫـﺎي
ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ ﺷـﺪه از ﺑﺨـﺶﻫــﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﺑﺮﮔـﻲ ﮔﻴـﺎه ﺻــﺒﺮ زرد
ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮﮔﻲ اﺳﺖ .ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﺳﺘﻔﺎده از ﺣﻼل ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ
ﻣﺸﺨﺼﺎً ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻣﺎده ﺿﺪﺑﺎﻛﺘﺮي و آﻧﺘﻲاﻛﺴﻴﺪان ﺷـﻨﺎﺧﺘﻪ
در آزاد ﺷﺪن ﻣﻘﺪار ﺑﻴﺸﺘﺮي از ﻣﻮاد ﺿﺪﺑﺎﻛﺘﺮﻳﺎﻳﻲ ﻣـﺆﺛﺮ ﺑﺎﺷـﺪ.
ﺷـﺪه اﺳـﺖ ) .(Lakshmi & Pa Rajalakshmi, 2011ﻣـﻮاد
در اﻳﻦ راﺳﺘﺎ ،ﻻزم اﺳﺖ ﺣﻼلﻫﺎي دﻳﮕﺮي ﻧﻈﻴﺮ دي اﺗﻴﻞ اﺗﺮ و
ﻣﻮﺟﻮد در ﺑﺨﺶ ﭘﺎراﻧﺸﻴﻤﻲ ﻣﺜـﻞ ﻣـﺎده ﺳﻴﺘﺮوﺳـﺘﺮول ﺑـﻪﻋﻨـﻮان
ﻫﮕﺰان ﻧﻴﺰ ﻣﻮرد آزﻣﺎﻳﺶ ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧـﺪ .ﺑـﺎ وﺟـﻮدي ﻛـﻪ ﻣﻘـﺪار
ﺗــﺮﻣﻴﻢﻛﻨﻨــﺪه زﺧــﻢﻫــﺎ و ﻣــﺎدهاي ﺑــﺎ ﭘﺘﺎﻧﺴــﻴﻞ ﺿــﺪﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ
ﺷــﻴﺮاﺑﻪ در ﺑــﺮگ ﺑﺴــﻴﺎر ﻛــﻢ اﺳــﺖ ،اﻣــﺎ ﺗﻨﻬــﺎ اﺳــﺘﻔﺎده از ﻳــﻚ
) (Kiprono et al., 2000و ﻛﺎروون ﺑﻪﻋﻨـﻮان اﻓـﺰاﻳﺶ دﻫﻨـﺪه
ﻣﻴﻜﺮوﻟﻴﺘﺮ از اﻳﻦ ﻣﺎده ﺗﻮاﻧﺴﺖ اﺛﺮ ﺿﺪﺑﺎﻛﺘﺮي ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ را ﻧﺘﻴﺠـﻪ
ﺳﺎز و ﻛﺎر دﻓﺎﻋﻲ ﭘﻮﺳﺖ و ﺑﺎ ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ ﺿﺪﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ )
دﻫﺪ .ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺧﺎﺻﻴﺖ ﻛﺸﻨﺪﮔﻲ و ﺑﺎﻛﺘﺮياﻳﺴﺘﺎﻳﻲ ﺑﺮگ ﮔﻴـﺎه
(Sastry, 2009و ﻟﻮﭘﺌــﻮل ﺑـﻪﻋﻨــﻮان ﻳـﻚ ﻣــﺎده ﺿﺪﺳــﺮﻃﺎن و
ﺻﺒﺮ زرد ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﻣﻮادي ﻣﺮﺑـﻮط ﻣـﻲﺷـﻮد ﻛـﻪ در ژل ﺣﻀـﻮر
ﺿــﺪﺑﺎﻛﺘﺮي ) (Suryati, 2011اﺣﺘﻤــﺎﻻً ﻣــﻮادي ﻫﺴــﺘﻨﺪ ﻛــﻪ
دارﻧﺪ ،در ﺣﺎﻟﻲ ﻛـﻪ ﺳـﺎﻳﺮ ﺑﺨـﺶﻫـﺎي ﺑﺮﮔـﻲ ﻧﺴـﺒﺖ ﺑـﻪ ژل از
ﻣﺴــﺆول ﺧﺎﺻــﻴﺖ ﺿــﺪﺑﺎﻛﺘﺮي در ﺑﺨــﺶ ﭘﺎراﻧﺸــﻴﻤﻲ ﺑــﺮگ
ﺧﺎﺻﻴﺖ ﺑﺎﻛﺘﺮياﻳﺴﺘﺎﻳﻲ و ﺑﻪ وﻳﮋه ﺑﺎﻛﺘﺮيﻛﺸـﻲ ﺿـﻌﻴﻒﺗـﺮي
ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ .ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺳﻴﻨﺎﻣﻴﻚ اﺳﻴﺪ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻳﻜـﻲ از ﻗـﻮيﺗـﺮﻳﻦ
ﺑﺮﺧﻮردار ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ.
ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﺿﺪ ﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ ﺑﻪ ﻓﺮاواﻧﻲ در ﺗﻤـﺎم ﺑﺨـﺶﻫـﺎي ﺑﺮﮔـﻲ
ﻻزم اﺳﺖ ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺷﺪه از ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮﮔـﻲ
ﻏﻴﺮ از ﺷﻴﺮاﺑﻪ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻮد و ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در آﻳﻨﺪه ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻳﻜـﻲ از
ﺑﻪﻃﻮر ﺧﺎﻟﺺ روي ﺑﺎﻛﺘﺮي آزﻣﻮده ﺷﻮد ﺗﺎ دﻗﻴﻘﺎً ﻣﺸﺨﺺ ﺷﻮد
ﻣﻮاد اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ ﺑﺮاي ارزﻳﺎﺑﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻋﻠﻴـﻪ ﺑـﺎﻛﺘﺮيﻫـﺎي ﺑﻴﻤـﺎريزا
ﻛﻪ ﻛﺪام ﻣﺎده در ﺑﺎزدارﻧﺪﮔﻲ و ﻛﺸﻨﺪﮔﻲ ﺑـﺎﻛﺘﺮي ﻣـﺆﺛﺮ ﺑـﻮده
ﻣــﻮرد آزﻣــﻮن واﻗــﻊ ﺷــﻮد ) .(Sova, 2012ﺷــﻴﺮاﺑﻪ ﺑــﻪﻟﺤــﺎظ
اﺳﺖ .اﻳﻦ ﻛﺎر ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻓﺮﻣﻮﻟﻪ ﺷﺪن ﻣﺎده ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺷـﺪه
ﺑﺮﺧﻮرداري از ﻣـﻮاد ﺿـﺪﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ ﻣﺘﻌـﺪد ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﻪﻋﻨـﻮان
و در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻛﺎرﺑﺮدي ﺷﺪن و ﺗﺠﺎري ﺷﺪن ﻓـﺮآورده ﺑـﻪدﺳـﺖ
ﺑﺨﺶ ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ از ﺑﺮگ ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎده در ﺗﺠﺎري ﺳﺎزي و ﻓﺮﻣﻮﻟﻪ
آﻣﺪه ﻣﻨﺘﻬﻲ ﺷﻮد .ﺗﺘﺮادﻛﺎﻧﻮﻳﻴـﻚ اﺳـﻴﺪ ﻛـﻪ ﻋﻤـﺪﺗﺎً در ﺷـﻴﺮاﺑﻪ
ﻛﺮدن ﻓﺮآورده ﮔﻴﺎﻫﻲ ﻣﺪﻧﻈﺮ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪاﻳﻦ ﻛﻪ در
ﻳﺎﻓﺖ ﺷﺪ ﻧﻮﻋﻲ اﺳﻴﺪ ﭼـﺮب اﺷـﺒﺎع ﻣﺘـﺪاول در ﺑﺮﺧـﻲ ﮔﻴﺎﻫـﺎن
اﺳﺘﻔﺎده از آن ﻫﻴﭻ ﻧﻮع ﺣﻼﻟﻲ ﻫﻢ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﺸﺪ ،از اﻳﻦ دﻳـﺪﮔﺎه
ﻣﺜﻞ روﻏﻦ ﻧﺎرﮔﻴﻞ اﺳﺖ و در ﺷﻴﺮاﺑﻪ ﺑﺮگ ﮔﻴﺎه ﺻـﺒﺮ زرد ﻫـﻢ
ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ اﻗﺘﺼـﺎدي ﻫـﻢ ﺑﺎﺷـﺪ .ﺑـﺎ اﻳـﻦ ﺣـﺎل ،ﻗﺴـﻤﺖ ژل ﻣﺎﻧﻨـﺪ
ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﻛﻪ آﻧﺘﻲ اﻛﺴﻴﺪان و داراي ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺿﺪﺳـﺮﻃﺎﻧﻲ و
ﺑﺮگ ،از ﻣﻮاد ﻛﺸﻨﺪهﺗﺮ و ﺑـﺎﻛﺘﺮي اﻳﺴـﺘﺎﻳﻲ ﺑﺮﺧـﻮردار ﺑـﻮده و
ﻧﻤﺎﺗﺪﻛﺸـﻲ اﺳـﺖ ) .(Lakshmi & Rajalakshmi, 2011اﻳـﻦ
ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮاي ﺗﺠﺎريﺳﺎزي اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺤﻮل ﻗﺎﺑﻞ
ﺗﺮﻛﻴــﺐ و ﺑﺮﺧــﻲ ﻣﺸــﺘﻘﺎت آن ﺑــﻪﻋﻨــﻮان ﻣــﺎده اي ﺑــﺎ ﭘﺘﺎﻧﺴــﻴﻞ
ﺗﻮﺟﻬﻲ را ﺳﺒﺐ ﺷﻮد.
ﺿﺪﺑﺎﻛﺘﺮﻳﺎﻳﻲ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﺎﻛﺘﺮيﻫﺎي ﮔﺮم ﻣﺜﺒﺖ و ﻣﻨﻔﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ
& Khan
61
1395 ﺳﺎل، ﺷﻤﺎرهي ﻳﻚ، ﺟﻠﺪ ﭼﻬﺎرم،ﻣﻬﺎر زﻳﺴﺘﻲ در ﮔﻴﺎهﭘﺰﺷﻜﻲ
References Afzal, A.M., Rahber-Bhatti, M.H. & Aslam, M. 1997. Antibacterial activity of plant diffusate against Xanthomonas campestris subsp. citri. International Journal of Pest Management, 43: 149-153. Agarry, O.O., Olaleye, M.T. & Bello-Michoel, C.O. 2005. Comparative antimicrobial activates of Aloe vera gel and leaf. African Journal of Biotechnology, 4: 1413-1414. Ammayappam, L. & Jeyakodi Moses, J. 2009. Study of antimicrobial activity of Aloe vera, chitosan, and curcumin on cotton, wool, and rabbit hair. Fibers and Polymers, 10: 161-166. Arunkumar, S. & Muthuselavam, M. 2009. Analysis of phytochemical constituents and antimicrobial activities of Aloe vera L. against clinical pathogens. World Journal of Agricultural Sciences, 5: 572-576. Azadvar, M., Najafinia, M. & Ershad, J. 2007. Survey on potato tuber rot in storages and fridge freezers in Jiroft region. Pazhuhesh va Sazandegi Journal, Agronomy & Horticulture, 75: 97-101. (In Persian with English summary) Hartwell, J.L. 1982. Plants Used against Cancer: a Survey. Quarterman Publications, Lawrence. Irshad, S., Butt, M. & Younus, H. 2011. In vitro antibacterial activity of Aloe barbadensis Miller (Aloe vera). International Research Journal of Pharmaceuticals, 1: 59-64. Lawrence, R., Tripathi, P. & Jeyakumar, E. 2009. Isolation, purification and evaluation of antibacterial agents from Aloe vera. Brazilian Journal of Microbiology, 40: 906-915. Mehrabian, S., Majd, A., Junubi, P. & Kheyri, A. 2012. Evaluation of latex and gel of Aloe vera’s various extracts properties by Ames test. Arak Medical University Journal, 15: 100-106. (In Persian with English summary) Salar, R. & Suchitra, L. 2009. Evaluation of antimicrobial potential of different extracts of Solanum xanthocarpum Schrad. & Wendl. African Journal of Microbiology Research, 3: 97-100. Lakshmi, P.T.V. & Rajalakshmi, P. 2011. Identification of phyro-components and its biological activities of Aloe vera through gas chromatography-mass spectrosmetery. International Research Journal of Pharmacy, 2: 247-249. Balasubramanian, N., Vishnukant, M. & Avinash, D. 2006. Design, synthesis, antibacterial, and QSAR studies of myristic acid derivatives. Bioorganic & Medicinal Chemistry Letters, 16: 3023-3029. de Jaham, C. 2003. Effects of an ethyl lactate shampoo in conjunction with a systemic antibiotic in the treatment of canine superficial bacterial pyoderma in an open-label, nonplacebo-controlled study. Veterinary therapeutics, 4: 94-100. Siwek, A., Wujec, M, Stefańska, J. & Paneth, P. 2009. Antimicrobial properties of 4-Aryl-3-(2-methyl-furan-3-yl)∆2-1,2,4-triazoline-5-thiones. Phosphorus, Sulfur, and Silicon and the Related Elements, 184: 3149-3159. Sova, M. 2012. Antioxidant and antimicrobial activities of cinnamic acid derivatives. Mini-Reviews in Medicinal Chemistry, 12: 749-67. Kiprono, P.C., Kaberia, F., Keriko, J.M. & Karanja, J.N.Z. 2000. The in vitro anti-fungal and anti-bacterial activities of beta-sitosterol from Senecio lyratus (Asteraceae). Naturforsch Section C, 55: 485-8.
... ﺧﺎﺻﻴﺖ ﺿﺪﺑﺎﻛﺘﺮﻳﺎﻳﻲ ﮔﻴﺎه ﺻﺒﺮ زرد ﻋﻠﻴﻪ ﺑﺎﻛﺘﺮي:رﺿﺎﻳﻲ و ﻫﻤﻜﺎران
62
Khan, M. & Sastry, V. 2009. Antibacterial activity of carvone containing essential oils. Journal of Chemical and Pharmaceutical Sciences, 2: 126-127. Suryati, S., Hazli, N., Dachriyanus, D. & Haji Lajis, M. N. 2011. Structure elucidation of antibacterial compound from Ficus deltoidea Jack leaves. Indonesian Journal of Chemistry, 11: 67-70.
63
Biocontrol in Plant Protection. Vol. 4 (1), 2016
Antibacterial potential of Aloe vera against Pectobacterium carotovorum subsp. carotovorum the causal agent of potato soft rot Reza Rezaei1, Soleiman Jamshidi1, Aboulghasem Ghasemi2
1. Young Researchers and Elite Club, Miyaneh Branch, Islamic Azad University, Miyaneh Iran 2. Iranian Research Institute of Plant Protection, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran Corresponding author: Soleiman Jamshidi, email:
[email protected] Received: Aug., 29, 2015
4 (1) 53-63
Accepted: Sept., 13, 2016
Abstract In this study, the growth inhibiion potential of methanol, ethanol, acetone, and chloroform extracts of rind, gel, latex and whole leaf of Aloe vera was evaluated using agar diffusion disc method. The bacteriostatic and bactericidal activity were also tested by minimal inhibitive and bactericidal concentration methods. Results showed that all leaf parts of A. vera had antibacterial potential. Methanol could release more growth inhibitory substances than other solvents studied in disc diffusion method. Results also showed that chloroform released the lowest amount of bacteriostatic and bactericidal substances. Leaf gel showed more bacteriostatic and bactericidal activities than other leaf parts of the plant. In total, 31 chemicals were identified using gas chromatography, of which 25 were found in latex. Some antibacterial substances such as cinnamic acid, tetradecanoid acid, 2-hydroxy propionate, sitosterol, carvone, lupeol, 1-heptanol, 2-propyle, 1, 2-banzan di-carboxylic acid were found in different parts of A. vera leaf. Based on the overall results, the antibacterial activity of A. vera against the pathogenic bacteria can be considered as a biocontrol potential in the future. Keywords: Aloe vera, natural control, antibacterials, bactericide, bacteriostatic, biocontrol
