رﺳﻮبﺷﻨﺎﺳﻲ ﻛﺎرﺑﺮدي ،ﺟﻠﺪ ) 3ﺑﻬﺎر و ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن (1393
48
ژﺋﻮﺷﻴﻤﻲ و ﺧﺎﺳﺘﮕﺎه ﻣﺎﺳﻪﺳﻨﮓﻫﺎي ﺳﺎزﻧﺪ آﻏﺎﺟﺎري در اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن ﻣﺤﻤﺪﺣﺴﻴﻦ ﻗﺒﺎدي* ،1ﺑﻬﺮوز رﻓﻴﻌﻲ ،1ﻣﺠﺘﺒﻲ ﺣﻴﺪري ،1ﺳﺎﺟﺪاﻟﺪﻳﻦ ﻣﻮﺳﻮي 2و ﻣﻮﺳﻲ اﺳﻔﻨﺪﻳﺎري
3
-1ﮔﺮوه زﻣﻴﻦﺷﻨﺎﺳﻲ ،داﻧﺸﮕﺎه ﺑﻮﻋﻠﻲﺳﻴﻨﺎ ،ﻫﻤﺪان ،اﻳﺮان -2ﻋﻀﻮ ﻫﻴﺎت ﻋﻠﻤﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﺷﻬﻴﺪ ﭼﻤﺮان ،اﻫﻮاز ،اﻳﺮان -3ﻛﺎرﺷﻨﺎسارﺷﺪ زﻣﻴﻦﺷﻨﺎﺳﻲ ،داﻧﺸﮕﺎه ﺑﻮﻋﻠﻲﺳﻴﻨﺎ ،ﻫﻤﺪان ،اﻳﺮان ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﻣﺴﺌﻮل*
[email protected] :
درﻳﺎﻓﺖ92/8/20 :
ﭘﺬﻳﺮش93/3/7 :
ﭼﻜﻴﺪه ﺳﺎزﻧﺪ آﻏﺎﺟﺎري ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻨﺎوﺑﻲ از ﻣﺎرن ،ﻣﺎﺳﻪﺳﻨﮓ و ﻻيﺳﻨﮓ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ رﮔﻪﻫﺎي ژﻳﭙﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺳﻦ ﻣﻴﻮﺳﻦ-ﭘﻠﻴﻮﺳﻦ ﺑﻪﻃﻮرﮔﺴﺘﺮده در ﺟﻨﻮب و ﺟﻨﻮبﻏﺮب اﻳﺮان رﺧﻨﻤﻮن دارد .ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد ،اﻃﻼﻋﺎت ﻛﻤﻲ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻧﺤﻮهي ﺗﺸﻜﻴﻞ اﻳﻦ ﺳﺎزﻧﺪ در دﺳﺘﺮس ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ .در اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ،ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﺳﻨﮓﺷﻨﺎﺳﻲ و آﻧﺎﻟﻴﺰ ژﺋﻮﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻋﻨﺎﺻﺮ اﺻﻠﻲ ﻣﺎﺳﻪﺳﻨﮓﻫﺎي اﻳﻦ ﺳﺎزﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺧﺎﺳﺘﮕﺎه و ﺗﻜﺘﻮﻧﻴﻚ ﺧﺎﺳﺘﮕﺎه آن در اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن ﻣﺪ ﻧﻈﺮ ﻗﺮار ﮔﺮﻓـﺘﻪ اﺳﺖ .ﺑـﺮرﺳﻲﻫﺎي ﺳﻨﮓﺷـﻨﺎﺳﻲ 29ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﺎﺳﻪﺳﻨـﮓ ﻣﺸﺨﺺ ﻛـﺮد ﻛـﻪ اﻳـﻦ ﻣﺎﺳﻪﺳﻨﮓﻫﺎ در رده ﻛﺎﻟﻚﻟﻴﺘﺎﻳﺖ و وﻟﻚآرﻧﺎﻳﺖ ﻗﺮار دارﻧﺪ .ﺑﻴﺶﺗﺮ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ ﺳﻴﻤﺎن ﻛﻠﺴﻴﺘﻲ دارﻧﺪ؛ ﺑﻘﻴﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ ﺑﺪون ﺳﻴﻤﺎن و ﻳﺎ ﺳﻴﻤﺎن ژﻳﭙﺴﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ .از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ ،دﻳﺎﮔﺮامﻫﺎي ﺗﻔﻜﻴﻚ ﺧﺎﺳﺘﮕﺎه ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﺎﺳﻪﺳﻨﮓﻫﺎ داراي ﺧﺎﺳﺘﮕﺎه رﺳﻮﺑﻲ – ﻛﻮارﺗﺰي ﻫﺴﺘﻨﺪ و از ﻛﻮﻫﺰاﻳﻲ ﭼﺮﺧﻪ ﻣﺠﺪد ﻣﺸﺘﻖ ﺷﺪهاﻧﺪ .آﻧﺎﻟﻴﺰ ژﺋﻮﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻋﻨﺎﺻﺮ اﺻﻠﻲ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻣﺎﺳﻪﺳﻨﮓﻫﺎ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ آنﻫﺎ ﻟﻴﺖآرﻧﺎﻳﺖ ،ﻣﺎﺳﻪﺳﻨﮓ آﻫﻦدار و ﻧﻴﺰ ﮔﺮيوك ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ .ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ ،ﺗﺮﺳﻴﻢ دادهﻫﺎي ژﺋﻮﺷﻴﻤﻲ ﻋﻨﺎﺻﺮ اﺻﻠﻲ ﺑﺮ روي ﻧﻤﻮدارﻫﺎي ﺗﻔﻜﻴﻚ ﺟﺎﻳﮕﺎه ﺗﻜﺘﻮﻧﻴﻜﻲ ﺣﻮﺿﻪي رﺳﻮﺑﻲ ،ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه ﺗﻪﻧﺸﻴﻨﻲ اﻳﻦ ﻣﺎﺳﻪﺳﻨﮓ در ﻳﻚ ﺣﺎﺷﻴﻪ ﻓﻌﺎل ﻗﺎرهاي اﺳﺖ. واژهﻫﺎي ﻛﻠﻴﺪي :ﻣﺎﺳﻪﺳﻨﮓ ،ﺳﺎزﻧﺪ آﻏﺎﺟﺎري ،ژﺋﻮﺷﻴﻤﻲ ،ﺧﺎﺳﺘﮕﺎه ﺗﻜﺘﻮﻧﻴﻜﻲ ،اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن
ﻣﻘﺪﻣﻪ ﻣﺎﺳﻪﺳﻨﮓﻫﺎ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻳﻚ ﭼﻬﺎرم ﺳﻨﮓﻫﺎي رﺳﻮﺑﻲ ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲدﻫﻨﺪ .اﻳﻦ ﺳﻨﮓﻫﺎ در ﺗﻤﺎم دورهﻫﺎي زﻣﻴﻦﺷﻨﺎﺳﻲ وﺟﻮد داﺷﺘﻪاﻧﺪ .اﻣﺎ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻛﺎﻧﻲﺷﻨﺎﺳﻲ و وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﺑﺎﻓﺘﻲ آنﻫﺎ از ﻣـﺤﻠﻲ ﺑﻪ ﻣﺤﻞ دﻳﮕـﺮ و از دورهاي ﺑﻪ دوره دﻳﮕﺮ ﻣﺘﻔﺎوت ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ] .[8ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻫﻮازدﮔﻲ ،ﺟﺎﺑـﺠﺎﻳﻲ و ﻓﺮآﻳـﻨﺪﻫﺎي رﺳﻮﺑﮕـﺬاري ﺑﺮ وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﺑﺎﻓﺘﻲ ﻣﺎﺳﻪﺳﻨﮓﻫﺎ ﺗﺎﺛﻴﺮﮔﺬار ﺑﻮده اﺳﺖ ،اﻣﺎ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻛﺎﻧﻲﺷﻨﺎﺳﻲ آنﻫﺎ ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ اوﻟﻴﻪ ﺳﻨﮓ ﻣﺎدر و ﺗﻜﺘﻮﻧﻴﻚ ﺣﻮﺿﻪﻫﺎي رﺳﻮﺑﻲ اﺳﺖ ] .[21ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣﺎﺳﻪﺳﻨﮓﻫﺎ ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪه ﺧﺎﺳﺘﮕﺎه و ﺷﺮاﻳﻂ ﻫﻮازدﮔﻲ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻣﻨﺸﺎ آنﻫﺎ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ] 25 ،4و .[31از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ ،آﮔﺎﻫﻲ از ﺧﺎﺳﺘﮕﺎه اﻳﻦ ﺳﻨﮓﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻧﺤﻮه ﺗﻜﺎﻣﻞ ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ و ﺗﻜﺘﻮﻧﻴﻚ دﻳﺮﻳﻨﻪ آنﻫﺎ ﻛﻤﻚ ﻧﻤﺎﻳﺪ ] .[14در اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺎﺳﻪﺳﻨﮓﻫﺎ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺗﻨﻮع روشﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﭘﺘﺮوﮔﺮاﻓﻲ و
ژﺋﻮﺷﻴﻤﻲ ﺟﻬﺖ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ آنﻫﺎ ،ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دﻳﮕﺮ رﺳﻮﺑﺎت آواري اوﻟﻮﻳﺖ دارﻧﺪ. ﻫﻢاﻛﻨﻮن ﺑﺮرﺳﻲ ﺧﺎﺳﺘﮕﺎه رﺳﻮﺑﺎت آواري ﺑﻪ روشﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺳﻨﮓﺷﻨﺎﺳﻲ و ژﺋﻮﺷﻴﻤﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد .ﺑﺮرﺳﻲ ﺧﺮده ﺳﻨﮓﻫﺎ و ﻛﺎﻧﻲﻫﺎي ﺳﻨﮕﻴﻦ ﻣﻌﻤﻮلﺗﺮﻳﻦ روشﻫﺎي ﺳﻨﮓﺷﻨﺎﺳﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ ] 24و .[26از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ ،ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺧﺎﺳﺘﮕﺎه و ﺗﻜﺘﻮﻧﻴﻚ ﻣﻨﺸﺎ را ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ژﺋﻮﺷﻴﻤﻲ ﻋﻨﺎﺻﺮ اﺻﻠﻲ اﻧﺠﺎم داد ] 33 ،23 ،6و .[34ﺳﺎزﻧﺪ آﻏﺎﺟﺎري ﻳﻜﻲ از ﮔﺴﺘﺮدهﺗﺮﻳﻦ ﺳﺎزﻧﺪﻫﺎي رﺧﻨﻤﻮنﻳﺎﻓﺘﻪ در ﺟﻨﻮب و ﺟﻨﻮبﻏﺮب ﻛﺸﻮر ﺑﻪ وﻳﮋه اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ .ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد ،ﺗﺎﻛﻨﻮن ﺑﺮرﺳﻲ ﺟﺎﻣﻌﻲ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﺤﻴﻂ رﺳﻮﺑﻲ ،وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ژﺋﻮﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ و ﺧﺎﺳﺘﮕﺎه ﺗﻜﺘﻮﻧﻴﻜﻲ اﻳﻦ ﺳﺎزﻧﺪ اﻧﺠﺎم ﻧﺸﺪه اﺳﺖ .ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻨﻈﻮر ،در اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺗﻼش ﺷﺪه اﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺳﻨﮓﺷﻨﺎﺳﻲ و آﻧﺎﻟﻴﺰﻫﺎي ژﺋﻮﺷﻴﻤﻲ ﻋﻨﺎﺻﺮ اﺻﻠﻲ ﻣﺎﺳﻪﺳﻨﮓﻫﺎي اﻳﻦ ﺳﺎزﻧﺪ ،ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ
رﺳﻮبﺷﻨﺎﺳﻲ ﻛﺎرﺑﺮدي ،ﺟﻠﺪ ) 3ﺑﻬﺎر و ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن (1393
ﺗﻜﺘﻮﻧﻴﻜﻲ ﺣﻮﺿﻪ در زﻣﺎن رﺳﻮﺑﮕﺬاري ﺳﺎزﻧﺪ ﻳﺎدﺷﺪه در اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن ﺗﻌﻴﻴﻦ ﮔﺮدد. ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ زﻣﻴﻦﺷﻨﺎﺳﻲ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ در اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن و در زون ﺳﺎﺧﺘﺎري زاﮔﺮس ﭼﻴﻦﺧﻮرده ﻗﺮار دارد )ﺷﻜﻞ .(1اﻳﻦ زون ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي از ﭼﻴﻦﺧﻮردﮔﻲﻫﺎي ﻧﺎﻣﺘﻘﺎرن ﺑﺎ روﻧﺪ ﺷﻤﺎل ﻏﺮب -ﺟﻨﻮبﺷﺮق ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ .ﻳﺎل ﺟﻨﻮبﻏﺮﺑﻲ ﺗﺎﻗﺪﻳﺲﻫﺎ در اﻳﻦ ﭘﻬﻨﻪ ،در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﻳﺎل ﺷﻤﺎلﺷﺮﻗﻲ از ﺷﻴﺐ ﺑﻴﺶﺗﺮي ﺑﺮﺧﻮردار ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ .ﺳﺎزﻧﺪ آﻏﺎﺟﺎري در ﻣﺤﺪوده ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺗﻲ ﭘﻮﺳﺘﻪ ﺑﺴﻴﺎري از ﺗﺎﻗﺪﻳﺲﻫﺎ و ﻧﺎودﻳﺲﻫﺎ را ﺷﻜﻞ داده اﺳﺖ .رﺧﻨﻤﻮن اﻳﻦ ﺳﺎزﻧﺪ در اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن ﻣﺤﺪودهاي ﺑﻪ وﺳﻌﺖ 502/71ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ را ﺑﻪﺧﻮد اﺧﺘﺼﺎص داده اﺳﺖ .ﺳﺎزﻧﺪ آﻏﺎﺟﺎري
49
رﺳﻮﺑﺎت ﻣﻮﻻﺳﻲ ﺑﻮده ﻛﻪ در آﺧﺮﻳﻦ ﻓﺎزﻫﺎي ﻛﻮﻫﺰاﻳﻲ در زاﮔﺮس ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪهاﻧﺪ .ﭼﻴﻨﻪﺷﻨﺎﺳﻲ اﻳﻦ ﺳﺎزﻧﺪ در ﺑﺮش ﻧﻤﻮﻧﻪ اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر در ﻣﻴﺪان ﻧﻔﺘﻲ آﻏﺎﺟﺎري ﺑﻪ ﺿﺨﺎﻣﺖ 2966ﻣﺘﺮ ﺗﻮﺳﻂ ﺟﻴﻤﺰ و واﻳﻨﺪ ] [20ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ )ﺷﻜﻞ .(2ﺳﺎزﻧﺪ آﻏﺎﺟﺎري ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻮاﻟﻲﻫﺎي رﻳﺰﺷﻮﻧﺪه اﺳﺖ .ﻫﺮ ﺗﻮاﻟﻲ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻴﻦ 10ﺗﺎ 100ﻣﺘﺮ ﺿﺨﺎﻣﺖ دارد .ﺑﻪﻃﻮر ﻛﻠﻲ ،اﻳﻦ ﺳﺎزﻧﺪ از ﻣﺎﺳﻪﺳﻨﮓﻫﺎي رﻳﺰداﻧﻪ ﺗﺎ درﺷﺖداﻧﻪ ﺑﻪ رﻧﮓ ﻗﻬﻮهاي ﺗﺎ ﺧﺎﻛـﺴﺘﺮي، ﻣﺎرنﻫﺎي رﻧﮕﻴﻦ و ﻻيﺳﻨﮓﻫﺎي ﻗﺮﻣﺰ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ رﮔﻪﻫﺎي ژﻳﭙﺴﻲ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ ] .[1ﺑﺮاﺳﺎس آﺛﺎر ﻓﺴﻴﻠﻲ ﺳﻦ ﺳﺎزﻧﺪ آﻏﺎﺟﺎري ﻣﻴﻮﺳﻦ ﭘﺎﻳﺎﻧﻲ ﺗﺎ ﭘﻠﻴﻮﺳﻦ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ ] .[20ﻣﺮز زﻳﺮﻳﻦ و ﺑﺎﻻﻳﻲ اﻳﻦ ﺳﺎزﻧﺪ ﺑﻪﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﺎ ﺳـﺎزﻧﺪ ﻣـﻴﺸﺎن و ﺑﺨﺶ ﻟﻬـﺒﺮي ﺑﻪﺻﻮرت ﺗﺪرﻳﺠـﻲ و ﻫﻢﺷﻴﺐ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ )ﺷﻜﻞ .(3 ' 30° 00
' 30° 00 ' 51° 00 ' 47° 00 ﺷﻜﻞ .1ﻧﻘﺸﻪ رﺧﻨﻤﻮن ﺳﺎزﻧﺪ آﻏﺎﺟﺎري در اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن و ﻣﺤﻞﻫﺎي ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري
رﺳﻮبﺷﻨﺎﺳﻲ ﻛﺎرﺑﺮدي ،ﺟﻠﺪ ) 3ﺑﻬﺎر و ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن (1393
50
ﺷﻜﻞ .2ﻧﻤﺎﻳﻲ از ﺳﺎزﻧﺪ آﻏﺎﺟﺎري ﻣﻨﻄﻘﻪ اﻣﻴﺪﻳﻪ ) AJ-1و AJ-2در ﺷﻜﻞ (1در ﺑﺮش اﻟﮕﻮ )دﻳﺪ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺷﻤﺎلﺷﺮق(
ﺳﺎزﻧﺪ آﻏﺎﺟﺎري ﺑﺨﺶ ﻟﻬﺒﺮي
ﺷﻜﻞ .3ﻣﺮز ﺑﺎﻻﻳﻲ ﺳﺎزﻧﺪ آﻏﺎﺟﺎري ﺑﺎ ﺑﺨﺶ ﻟﻬﺒﺮي در ﻣﺤﻞ ﻣﻘﻄﻊ اﻟﮕﻮ در ﻣﻨﻄﻘﻪ اﻣﻴﺪﻳﻪ )دﻳﺪ ﺟﻨﻮب ﻏﺮب(
روش ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﻧﺠﺎم اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ 29 ،ﻧﻤﻮﻧﻪ از رﺧﻨﻤﻮنﻫﺎي ﻣﺎﺳﻪﺳﻨﮓ ﺳﺎزﻧﺪ آﻏﺎﺟﺎري در اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن ﺗﻬﻴﻪ ﺷﺪ )ﺷﻜﻞ .(4ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻛﺎﻧﻲﺷﻨﺎﺳﻲ و ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﺑﺎﻓﺘﻲ ﻣﺎﺳﻪ ﺳﻨﮓﻫﺎي ﺳﺎزﻧﺪ آﻏﺎﺟﺎري ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺑﺮشﻫﺎي ﻧﺎزك در زﻳﺮ ﻣﻴﻜﺮوﺳﻜﻮپ ﭘﻼرﻳﺰان ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﮔﺮدﻳﺪ .ﻣﻘﺎدﻳﺮ اﺟﺰا ﺗﺸﻜﻴﻞدﻫﻨﺪه ﻣﺎﺳﻪﺳﻨﮓﻫﺎي ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﺎ ﺷﻤﺎرش داﻧﻪﻫﺎي ﻫﺮ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﻪ روش زوﻓﺎ ] [35ﻣﺸﺨﺺ ﮔﺮدﻳﺪ. ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ ،ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﻣﺎﺳﻪﺳﻨﮓ ﻳﺎد ﺷـﺪه ﻣـﻄﺎﺑﻖ ﺗﻘﺴﻴﻢﺑﻨﺪي ﻓﻮﻟﻚ ] [16ﻧﺎمﮔﺬاري ﺷﺪهاﻧﺪ .ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺘﻲ ﻧﺴﺒﻲ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻛﺎﻧﻲﺷﻨﺎﺳﻲ اﻳﻦ ﺳﻨﮓﻫﺎ ،ﺟﻬﺖ آﻧﺎﻟﻴﺰﻫﺎي ژﺋﻮﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ درﺻﺪ ﻋﻨﺎﺻﺮ اﺻﻠﻲ 15ﻧﻤﻮﻧﻪ از اﻳﻦ ﻣﺎﺳﻪﺳﻨﮓﻫﺎ ﺑﻪ روش آﻧﺎﻟﻴﺰ XRFﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪ .ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ ﭘﺲ از ﭘﻮدر ﺷﺪن از اﻟﻚ 200ﻋﺒﻮر داده ﺷﺪﻧﺪ .ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﭘﻮدري ﺗﻬﻴﻪ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ دﺳﺘﮕﺎه XRF ﻣﺪل Philips magic proدر ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻓﺮآوري ﻣﻮاد
ﻣﻌﺪﻧﻲ اﻳﺮان ﻣﻮرد ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻛﻤﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ .در ﻧﻬﺎﻳﺖ، ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ اﻳﻦ ﺳﻨﮓﻫﺎ ﺟﻬﺖ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺧﺎﺳﺘﮕﺎه ﻣﺎﺳﻪﺳﻨﮓﻫﺎي ﺳﺎزﻧﺪ آﻏﺎﺟﺎري در ﻧﻤﻮدارﻫﺎي دﻳﻜﻴﻨﺴﻮن ] ،[14ﺑﺎﺗﻴﺎ و ﻛﺮوك ] [7و روﺳﺮ و ﻛﻮرش ] [28ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ. وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﺳﻨﮓﺷﻨﺎﺳﻲ ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﺮشﻫﺎي ﻧﺎزك اﻳﻦ ﻣﺎﺳﻪﺳﻨﮓﻫﺎ ﻣﺒﻴﻦ آن اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺳﻨﮓﻫﺎ از ﺧﺮدهﺳﻨﮓﻫﺎي ﻛﺮﺑﻨﺎﺗﻪ )،(28-%76 ﺧﺮدهﺳﻨﮓﻫﺎي آﺗﺸﻔﺸﺎﻧﻲ ) ،(0-%33ﺧﺮدهﺳﻨﮓﻫﺎي دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ ) ،(0-%17ﻛﻮارﺗﺰ ) ،(2-%20ﭼﺮت )،(1-%10 ﻛﺎﻧﻲﻫﺎي ﺗﻴﺮه ) (1-%10و ﻓﻠﺪﺳﭙﺎت ) (0-%9ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪهاﻧﺪ )ﺷﻜﻞ 5و ﺟﺪول .(1اﺟﺰاي ﻓﺮﻋﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻴﻜﺎ، ﺧﺮدهﺳﻨﮓﻫﺎي ﮔﻠﻲ و ژﻳﭙﺲ ﻧﻴﺰ در ﺑﺮﺧﻲ از ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺸﺎﻫﺪه اﺳﺖ .ﻛﻮارﺗﺰ در اﻳﻦ ﺳﻨﮓﻫﺎ ﺑﻪﺻﻮرت ﺗﻚ ﺑﻠﻮري و ﭼﻨـﺪ ﺑﻠﻮري ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺸﺎﻫـﺪه اﺳﺖ .ﺑﺮاﺳـﺎس
رﺳﻮبﺷﻨﺎﺳﻲ ﻛﺎرﺑﺮدي ،ﺟﻠﺪ ) 3ﺑﻬﺎر و ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن (1393
ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي ﻓﻮﻟﻚ ] [16ﺗﻤﺎم ﻣﺎﺳﻪﺳﻨﮓﻫﺎي ﻳﺎدﺷﺪه ﺑﻪ ﺟﺰ ﻣﺎﺳﻪﺳﻨﮓ ﺳﻪ راه ﺗﭙﻪ اﻫﻮاز ) (TPﻛﻪ وﻟﻚآرﻧﺎﻳﺖ اﺳﺖ ،از ﻧﻮع ﻛﺎﻟﻚﻟﻴﺘﺎرﻧﺎﻳﺖ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ )ﺷﻜﻞ .(6ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﺳﻪراه ﺗﭙﻪ ،ﺣﺼﻴﺮآﺑﺎد ،ﺣﻤﻴﺪﻳﻪ ،ﺳﻮﺳﻨﮕﺮد و ام اﻟﺪﺑﺲ داﻧﻪ ﺗﻜﻴﻪﮔﺎﻫﻲ و ﺑﺪون ﺳﻴﻤﺎن ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ .ﺳﺎﻳﺮ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﺟﺰ ﻧﻤﻮﻧﻪ رگ ﺳﻔﻴﺪ )ﻛﻪ داراي ﺳﻴﻤﺎن ژﻳﭙﺴﻲ اﺳﺖ( ،داراي ﺳﻴﻤﺎن ﻛﻠﺴـﻴﺘﻲ ﻫﺴـﺘﻨﺪ .داﻧـﻪﻫﺎي ﺗﺸـﻜﻴﻞدﻫﻨﺪه
51
ﻣﺎﺳﻪﺳﻨﮓﻫﺎي ﺳﺎزﻧﺪ آﻏﺎﺟﺎري ﻧﻴﻤﻪ ﮔﺮد ﺷﺪه ﺗﺎ زواﻳﻪدار ﺑﻮده و از ﺟﻮرﺷﺪﮔﻲ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺗﺎ ﺑﺪ ﺑﺮﺧﻮردار ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ. ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ اﻧﺪازه ذرات ﻣﺎﺳﻪﺳﻨﮓﻫﺎي ﻳﺎدﺷﺪه ﺑﻴﻦ 0/18ﺗﺎ 0/86ﻣﻴﻠﻲﻣﺘﺮ ﻣﺘﻐﻴﺮ اﺳﺖ .ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ ،ﻧﻮع ﺗﻤﺎسﻫﺎي ﺑﻴﻦداﻧﻪاي در اﻳﻦ ﺳﻨﮓﻫﺎ ﺗﻤﺎﺳﻲ ،ﻣﻀﺮﺳﻲ ،ﻃﻮﻟﻲ ،ﺷﻨﺎور و ﻣﻘﻌﺮ -ﻣﺤﺪب ﻫﺴﺘﻨﺪ )ﺷﻜﻞ .(7
ﺷﻜﻞ .4ﺳﺘﻮن ﺳﻨﮓﺳﻨﺎﺳﻲ ﺳﺎزﻧﺪ آﻏﺎﺟﺎري در ﺑﺮش ﺗﻴﭗ و ﻣﺤﻞ ﺷﻤﺎﺗﻴﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﺑﺮداﺷﺖ ﺷﺪه
رﺳﻮبﺷﻨﺎﺳﻲ ﻛﺎرﺑﺮدي ،ﺟﻠﺪ ) 3ﺑﻬﺎر و ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن (1393
اﻟﻒ
52
ب
ﺷﻜﻞ .5ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﻣﻴﻜﺮوﺳﻜﻮﭘﻲ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﻳﻲ از ﺑﺮشﻫﺎي ﻧﺎزك ﻣﺎﺳﻪﺳﻨﮓﻫﺎي آﻏﺎﺟﺎري .اﻟﻒ( ﻧﻤﻮﻧﻪ ) Aj-1ﻣﻘﻄﻊ ﺗﻴﭗ( در اﻣﻴﺪﻳﻪ ب( ﻧﻤﻮﻧﻪ RGدر ﺗﺎﻗﺪﻳﺲ رگ ﺳﻔﻴﺪ ) :Qﻛﻮارﺗﺰ :Cht ،ﭼﺮت :Lc ،ﺧﺮدهﺳﻨﮓ ﻛﺮﺑﻨﺎﺗﻪ :Lv ،ﺧﺮدهﺳﻨﮓ آﺗﺸﻔﺸﺎﻧﻲ :Lm ،ﺧﺮده ﺳﻨﮓ دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ، :Fﻓﻠﺪﺳﭙﺎت :GC ،ﺳﻴﻤﺎن ژﻳﭙﺴﻲ(.
ﺷﻜﻞ .6ﻧﻤﻮﻧﻪاي از اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻤﺎس ﺑﻴﻦ داﻧﻪﻫﺎي در ﻣﺎﺳﻪﺳﻨﮓ ام اﻟﺪﺑﺲ )(OD
ﺷﻜﻞ .7دﻳﺎﮔﺮام ﻣﺜﻠﺜﻲ ﺗﻘﺴﻴﻢﺑﻨﺪي ﻣﺎﺳﻪﺳﻨﮓﻫﺎ ] .[16ﻣﺎﺳﻪﺳﻨﮓﻫﺎي ﻣﻮردﻣﻄﺎﻟﻌﻪ در اﻳﻦ ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي در ﻣﺤﺪوده ﻛﺎﻟﻚﻟﻴﺘﺎﻳﺖ و وﻟﻜﺎﻧﻴﻚ ﻟﻴﺖآرﻧﺎﻳﺖ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ.
رﺳﻮبﺷﻨﺎﺳﻲ ﻛﺎرﺑﺮدي ،ﺟﻠﺪ ) 3ﺑﻬﺎر و ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن (1393
53
ﺟﺪول .1ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺣﺎﺻﻞ از ﺑﺮرﺳﻲ ﭘﺘﺮوﮔﺮاﻓﻲ و ﻧﻘﻄﻪ ﺷﻤﺎري ﻣﺎﺳﻪﺳﻨﮓﻫﺎي ﺳﺎزﻧﺪ آﻏﺎﺟﺎري
Ls%
Lv%
Gt%
F%
Qt%
F
L%
Ch
Qt
Qp
L1
Lm
Lv
Lc
Sample
61.00
0.00
83.92
11.54
16.67
78
9
6
13
1
0
1
0
55
RG
80.00
0.00
81.86
0.00
2.78
72
0
10
2
1
0
0
0
70
PZ-1
59.00
19.75
87.91
2.47
9.88
81
2
7
8
1
0
3
16
52
PZ-2
74.00
14.94
89.97
1.15
2.30
87
1
3
2
1
0
0
13
71
AJ-1
40.00
19.78
95.95
5.49
17.58
91
5
5
16
3
0
17
18
35
AJ-2
80.00
10.34
95.90
1.15
5.75
87
1
9
5
1
0
1
9
71
MSH
64.00
14.61
90.98
2.25
5.62
89
2
2
5
2
0
7
13
62
CR
30.00
42.31
79.97
3.85
17.95
78
3
2
14
3
0
14
33
28
TP
55.00
12.20
84.96
6.10
18.29
82
5
3
15
4
0
8
10
52
HAS
81.49
3.37
89.99
1.12
5.62
89
1
1
5
1
4
0
3
76
HA
62.00
14.63
82.99
2.44
8.54
82
2
1
7
2
0
12
12
61
SG
54.00
8.43
85.96
6.02
24.10
83
5
3
20
4
0
8
7
51
OD
64.00
5.41
74.00
0.00
8.11
74
0
0
6
1
0
0
4
64
KN
58.22
18.29
84.96
2.44
12.20
82
2
3
10
2
1
1
15
54
MA
51.47
18.52
84.95
1.23
22.22
81
1
4
18
3
2
1
15
45
RD
65.38
17.86
90.92
1.19
11.90
84
1
7
10
2
2
0
15
56
HF
63.00
13.95
86.00
1.16
11.63
86
1
0
10
2
0
2
12
63
NF
70.47
10.47
95.88
8.14
12.79
86
7
10
11
2
9
1
9
50
KR
80.39
5.19
86.87
0.00
6.49
77
0
10
5
1
8
1
4
60
TT
76.56
3.85
81.95
0.00
3.85
78
0
4
3
1
2
0
3
70
BMK
70.45
4.60
90.95
2.30
17.24
87
2
4
15
4
3
1
4
63
TM
73.15
3.45
88.98
3.45
11.49
87
3
2
10
2
1
1
3
70
BGA
51.00
11.11
75.94
2.78
20.83
72
2
4
15
3
0
3
8
47
MIS
60.00
13.25
87.94
4.82
15.66
83
4
5
13
2
0
1
11
55
GDL
59.00
1.37
73.99
5.48
13.70
73
4
1
10
1
0
15
1
58
HFSH
39.00
22.54
75.93
4.23
25.35
71
3
5
18
2
0
3
16
34
LA
44.00
20.55
76.95
4.11
20.55
73
3
4
15
1
0
3
15
40
GU
67.00
2.60
80.95
3.90
11.69
77
3
4
9
3
0
56.00
8.57
72.96
1.43
14.29
70
1
3
10
1
0
2 5
2 6
63 53
BZ BL
:Lcﺧﺮدهﺳﻨﮓ ﻛﺮﺑﻨﺎﺗﻪ :Lv ،ﺧﺮدهﺳﻨﮓ آﺗﺸﻔﺸﺎﻧﻲ :Lm ،ﺧﺮدهﺳﻨﮓ دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ :Ll ،ﺧﺮدهﺳﻨﮓ ﮔﻠﻲ :Ls ،ﺧﺮدهﺳﻨﮓ رﺳﻮﺑﻲ) :Gt ،(Cht+L1+Lcﻓﺮاواﻧﻲ ﻛﻞ داﻧﻪﻫﺎﻫﺎ :Lt ،ﻓﺮاواﻧﻲ ﻛﻞ ﺧﺮدهﺳﻨﮓﻫﺎ) :Qt ،(Ls + Lm+Lvﻛﻞ ﻛﻮارﺗﺰ) :F ،(Qp+Qmاﻧﻮاع ﻓﻠﺪﺳﭙﺎت و :Chﭼﺮت
ژﺋﻮﺷﻴﻤﻲ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻋﻨﺎﺻﺮ اﺻﻠﻲ اﻏﻠﺐ ﺷﺎﻣﻞ ﻋﻨﺎﺻﺮ Ti ،Fe ،Mn ،Mg ،K ،Na ،Pو Siﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﻪﺻﻮرت اﻛﺴﻴﺪ ﺑﻴﺎن ﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ ] .[27از اﻳﻦ ﻣﻴﺎن اﻛﺴﻴﺪﻫﺎي Na2O ،MgO ،CaOو K2Oﻣﺘﺤﺮك و اﻛﺴﻴﺪﻫﺎي TiO2 و Al2O3ﻏﻴﺮﻣﺘﺤﺮك ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ ] .[5ﻧﺘﺎﻳﺞ آﻧﺎﻟﻴﺰ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻋﻨﺎﺻﺮ اﺻﻠﻲ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﺑﺮ روي ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﻣﺎﺳﻪﺳﻨﮓ ﺳﺎزﻧﺪ آﻏﺎﺟﺎري در ﺟﺪول ) (2ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ. ﺑﺮ اﻳﻦ اﺳﺎس ،ﻋﻤﺪه ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﻣﺎﺳﻪﺳﻨﮕﻲ ﻣﻮرد آزﻣﺎﻳﺶ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ دارا ﺑﻮدن ﻣﻘﺎدﻳﺮ زﻳﺎد ﺧﺮدهﺳﻨﮓ ﻛﺮﺑﻨﺎﺗﻪ ،درﺻﺪ ،Al ،Ca
اﻛﺴﻴﺪ 29/43) CaOﺗﺎ 55/04درﺻﺪ( ﺑﺎﻻﻳﻲ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻨﺪ .ﻣﻘﺎدﻳﺮ SiO2و Al2O3در اﻳﻦ ﺳﻨﮓﻫﺎ ﺑﻪﺗﺮﺗﻴﺐ از 4/37ﺗﺎ 33/14و 0/7ﺗﺎ 7/55درﺻﺪ ﻣﺘﻐﻴﺮ اﺳﺖ. ﻣﻘﺎدﻳﺮ Na2Oو TiO2ﻣﺎﺳﻪﺳﻨﮓﻫﺎي ﺳﺎزﻧﺪ آﻏﺎﺟﺎري ﻛﻢ و در ﺑﺮﺧﻲ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﺻﻔﺮ اﺳﺖ )ﺟﺪول .(2ﻣﻘﺎدﻳﺮ اﻛﺴﻴﺪﻫﺎي MgO ،K2Oو Fe2O3ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ ﺑﻪﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﻴﻦ ﺻﻔﺮ ﺗﺎ 0/59 ،1/59ﺗﺎ 5/87و 0/71ﺗﺎ 4/76درﺻﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻨﺪ .ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ ،ﺗﻤﺎم ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ ﺑﺪون اﻛﺴﻴﺪﻫﺎي MnO2و FeOﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ .ﻣﻘﺪار ﺑﺎﻻي SO3 ) 38/65درﺻﺪ( در ﻧﻤﻮﻧﻪ رگ ﺳﻔﻴﺪ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه وﺟﻮد
رﺳﻮبﺷﻨﺎﺳﻲ ﻛﺎرﺑﺮدي ،ﺟﻠﺪ ) 3ﺑﻬﺎر و ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن (1393
54
ﺳﻴﻤﺎن ژﻳﭙﺴﻲ و ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﺳﻮﻟﻔﺎﺗﻪ در اﻳﻦ ﻣﺎﺳﻪﺳﻨﮓ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ. از آﻧﺠﺎﻳﻲﻛﻪ اﻛﺴﻴﺪ Al2O3در ﻃﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻫﻮازدﮔﻲ، دﻳﺎژﻧﺰ و دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﺑﺪون ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ ،اﻳﻦ اﻛﺴﻴﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺷﺎﺧﺼﻲ ﺟـﻬﺖ ﻣﻘﺎﻳﺴـﻪ ﺗﺮﻛﻴـﺒﺎت ﺳﻨﮓﺷﻨﺎﺳﻲ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ].[9 ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﻌﻴﻴﻦ راﺑﻄﻪ ﻫﻢﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻴﻦ اﻛﺴﻴﺪﻫﺎي Al2O3و SiO2ﺑﺎ ﻋﻨﺎﺻﺮ اﺻﻠﻲ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺮرﺳﻲ ارﺗﺒﺎط ﻋﻨﺼﺮي ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ اﻧﺠﺎم ﺷﺪ )ﺷﻜﻞ .(8ﺑﺮ اﺳﺎس ﺷﻜﻞ )(7 ﺑﻴﻦ اﻛﺴﻴﺪ ﻋﻨﺎﺻﺮ اﺻﻠﻲ و Al2O3ﻫﻢﺑﺴﺘﮕﻲ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ و
ﻣﺜﺒﺖ ﺑﺮﻗﺮار اﺳﺖ ،ﺑﻪﻃﻮريﻛﻪ ﻣﻘﺪار اﻛﺴﻴﺪ اﻏﻠﺐ ﻋﻨﺎﺻﺮ اﺻﻠﻲ ﺑﺎ ازدﻳﺎد ﻣﻘﺎدﻳﺮ Al2O3اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ .ﻧﺘﺎﻳﺞ آﻧﺎﻟﻴﺰﻫﺎي رﮔﺮﺳﻴﻮن ﻣﺒﻴﻦ آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻴﻦ درﺻﺪ اﻛﺴﻴﺪﻫﺎي Al2O3و K2Oﻣﺎﺳﻪﺳﻨﮓﻫﺎي ﺳﺎزﻧﺪ آﻏﺎﺟﺎري ارﺗﺒﺎط ﻣﻌﻨﺎداري ﺑﺎ ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻌﻴﻴﻦ 0/83ﺑﺮﻗﺮار اﺳﺖ )ﺷﻜﻞ .(8اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻤﺮﻛﺰ ﻛﺎﻧﻲﻫﺎي داراي ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﭼﺸﻤﮕﻴﺮي ﺑﺮ ﭘﺮاﻛﻨﺪﮔﻲ Al2O3دارد. ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ اﻳﻦ اﻣﺮ ﻧﺎﺷﻲ از ﻓﺮاواﻧﻲ اﻳﻦ ﻋﻨﺼﺮ در ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت رﺳﻲ ﻧﻤﻮﻧـﻪﻫﺎ )ﺧﺮدهﻫﺎي ﮔﻠﻲ ،ﺷــﻴﻠﻲ و ﺧﺮدهﺳﻨﮓ دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ درﺟﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ( ﺑﺎﺷﺪ ] 21و .[22
ﺟﺪول .2دادهﻫﺎي ﺣﺎﺻﻞ از آﻧﺎﻟﻴﺰ ژﺋﻮﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻋﻨﺎﺻﺮ اﺻﻠﻲ ﻣﺎﺳﻪﺳﻨﮓﻫﺎي آﻏﺎﺟﺎري .ﻣﻘﺎدﻳﺮ اﻛﺴﻴﺪﻫﺎي اﺻﻠﻲ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ درﺻﺪ اﺳﺖ.
SrO
K2O CaO TiO2 Fe2O3
SO3
SiO2 P2O5
Na2O MgO Al2O3
Sample LOI
0.00
1.54
0.00
45.04
0.54
38.65
0.00
9.56
1.76
1.05
1.40
18.37
RG
0.09
0.93
0.00
52.56
0.18
0.12
0.06
4.89
0.80
1.36
0.00
39.02
Pz-1
0.00
1.25
0.00
50.4
0.26
0.1
0.00
5.87
0.91
1.85
0.82
38.53
Aj-1
0.00
2.71
0.53
45.03
0.62
0.13
0.00
12.25
2.16
3.41
0.95
32.22
MSH
0.00
3.25
0.54
43.11
0.78
0
0.00
17.65
4.41
2.73
0.72
26.80
MA
0.00
1.68
0.00
48.80
0.43
0.11
0.00
12.86
1.69
1.92
0.93
31.47
HF
0.00
2.56
0.00
45.52
0.33
0
0.00
8.33
1.77
5.87
0.00
35.63
TT
0.00
0.71
0.00
55.04
0.17
0
0.00
4.37
0.70
0.59
0.00
38.43
BMK
0.00
1.62
0.00
47.71
0.44
0.11
0.00
10.78
2.00
1.53
0.83
34.73
BGA
0.00
1.63
0.00
47.29
0.50
0.11
0.00
12.42
2.09
2.52
1.19
32.25
MIS
0.00
2.83
0.50
44.27
0.67
0
0.00
15.02
2.75
2.90
0.77
30.35
GLD
0.00
4.76
0.77
29.43
1.59
0
0.00
33.14
7.55
3.21
1.16
18.40
HFSH
0.00
1.82
0.31
48.63
0.38
0
0.00
11.49
1.81
2.11
1.13
32.34
GU
0.00
2.72
0.40
43.95
0.00
0
0.00
16.15
3.72
2.50
0.86
30.01
BZ
0.00
2.18
0.00
48.98
0.57
0
0.00
11.68
2.58
1.61
0.73
32.11
BL
ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ ،ﺑﺎ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻛﺮدن دادهﻫﺎي آﻧﺎﻟﻴﺰ ژﺋﻮﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻋﻨﺎﺻﺮ اﺻﻠﻲ اﻳﻦ ﻣﺎﺳﻪﺳﻨﮓﻫﺎ ،ﺑﺮ روي ﻧﻤﻮدار ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي ژﺋﻮﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﭘﺘﻲﺟﺎن و ﻫﻤﻜﺎران ] [26ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪ ﻛﻪ، اﻳﻦ ﺳﻨﮓﻫﺎ در ﻣﺤﺪوده ﻟﻴـﺖآرﻧﺎﻳﺖ و ﮔـﺮيوك ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ )ﺷﻜﻞ 9اﻟﻒ( .اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﺎ ﺑﺮﺧﻲ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﭘﮋوﻫﺶ ﺻﺤﺮاﺋﻴﺎن و ﺑﻬﺮاﻣﻲ ] [30ﺑﺮ روي ﺳﺎزﻧﺪ آﻏﺎﺟﺎري در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺳﺮوﺳﺘﺎن )اﺳﺘﺎن ﻓﺎرس( ﻫﻢﺧﻮاﻧﻲ ﻧﺪارد .زﻳﺮا ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﺮﺧﻲ ﻣﺎﺳﻪﺳﻨﮓﻫﺎي ﺳﺎزﻧﺪ آﻏﺎﺟﺎري در رده ﺳﺎبآرﻛﻮز و ﺳﺎبﻟﻴﺖآرﻧﺎﻳﺖ ﻗﺮار دارﻧﺪ .از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ ،ﺑﺮاﺳﺎس ﻧﻤﻮدار ﻫﺮون ] [18ﻣﺎﺳﻪﺳﻨﮓﻫﺎي ﺳﺎزﻧﺪ آﻏﺎﺟﺎري در ﻣﺤﺪوده ﻟﻴﺖآرﻧﺎﻳﺖ ،ﻣﺎﺳﻪﺳﻨﮓ آﻫﻦدار و
ﮔﺮيوك ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد )ﺷﻜﻞ 9ب( .ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﺣﻀﻮر اﻛﺴﻴﺪ آﻫﻦ )ﻫﻤﺎﺗﻴﺖ( ،ﻛﺎﻧﻲﻫﺎي ﺗﻴﺮه و ﺧﺮدهﻫﺎي ﮔﻠﻲ و ﻧﻴﺰ ﺧﺮدهﻫﺎي دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ درﺟﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ در ﺑﺮﺧﻲ ﻧـﻤـﻮﻧﻪﻫـﺎ ﻣـﻮﺟـﺐ ﻗـﺮارﮔﻴـﺮي آنﻫـﺎ در ﻣﺤـﺪوده ﻣﺎﺳﻪﺳﻨـﮓﻫﺎي آﻫﻦدار و ﮔﺮيوك در ﻧﻤﻮدار ﻫﺮون ][18 ﺷﺪه اﺳﺖ .ﻧـﺘﺎﻳﺞ اﻳﻦ ﻧﻤـﻮدار ﻧـﻴﺰ ﻧـﺸﺎن ﻣـﻲدﻫﺪ، ﻣﺎﺳﻪﺳﻨﮓﻫﺎي ﺳﺎزﻧﺪ آﻏﺎﺟﺎري در اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن ﺑﺮﺧﻼف ﻣﺎﺳﻪﺳﻨﮓﻫﺎي اﻳﻦ ﺳﺎزﻧﺪ در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺳﺮوﺳﺘﺎن ] [30ﻓﺎﻗﺪ ﻣﺎﺳـﻪﺳﻨﮓﻫﺎي از ﻧـﻮع »ﺳﺎبﻟﻴﺖآرﻧﺎﻳﺖ« ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ.
رﺳﻮبﺷﻨﺎﺳﻲ ﻛﺎرﺑﺮدي ،ﺟﻠﺪ ) 3ﺑﻬﺎر و ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن (1393
55
ﺷﻜﻞ .8ﻫﻢﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻴﻦ اﻛﺴﻴﺪ ﻋﻨﺎﺻﺮ اﺻﻠﻲ ﺑﺎ اﻛﺴﻴﺪ آﻟﻮﻣﻴﻨﻴﻮم در ﻣﺎﺳﻪﺳﻨﮓﻫﺎي ﺳﺎزﻧﺪ آﻏﺎﺟﺎري
1.80
2.0
اﻟﻒ
ب
1.50
1.40 1.00
1.00
0.60
0.50
0.20
0.50
-0.20
0.00
-0.60
-0.50 2.50
2.00
1.50
1.00
0.50
-1.00 0.00
2.50
2.00
1.50
1.00
0.50
-1.00 0.00
ﺷﻜﻞ .9اﻟﻒ( در ﻧﻤﻮدار ﺗﻘﺴﻴﻢﺑﻨﺪي ژﺋﻮﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﭘﺘﻲﺟﺎن و ﻫﻤﻜﺎران ] ،[26ﻣﺎﺳﻪﺳﻨﮓﻫﺎي ﺳﺎزﻧﺪ آﻏﺎﺟﺎري در ﻣﺤﺪوده ﻟﻴﺖآرﻧﺎﻳﺖ و ﮔﺮيوك ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ .ب( ﻧﻤﻮدار ﺗﻘﺴﻴﻢﺑﻨﺪي ژﺋﻮﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻣﺎﺳﻪﺳﻨﮓ و ﺷﻴﻞ ﻫﺮون ] .[18ﻣﺎﺳﻪﺳﻨﮓﻫﺎي آﻏﺎﺟﺎري در ﻣﺤﺪوده ﻟﻴﺖ- آرﻧﺎﻳﺖ و ﻣﺎﺳﻪﺳﻨﮓ آﻫﻦ دار ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ.
رﺳﻮبﺷﻨﺎﺳﻲ ﻛﺎرﺑﺮدي ،ﺟﻠﺪ ) 3ﺑﻬﺎر و ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن (1393
ﻫﻮازدﮔﻲ ﺧﺎﺳﺘﮕﺎه ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ ﻫﻮازدﮔﻲ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺧﺎﺳﺘﮕﺎه از ﻧﻤﻮدار وﻟﺘﻴﺞ ) (1994اﺳﺘﻔﺎده ﮔﺮدﻳﺪ .رﺳﻢ ﻧﻘﺎط ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه از ﻧﻘﻄﻪ ﺷﻤﺎري ﻛﻮارﺗﺰ ،ﻓﻠﺪﺳﭙﺎت و ﺧﺮدهﺳﻨﮓﻫﺎي ﻣﺎﺳﻪﺳﻨﮓ ﺳﺎزﻧﺪ آﻏﺎﺟﺎري در ﻧﻤﻮدار ﻳﺎد ﺷﺪه آﺷﻜﺎر ﻛﺮد ﻛﻪ ﺧﺎﺳﺘﮕﺎه در ﻣﺤﺪوده ﺻﻔﺮ اﻳﻦ ﻧﻤﻮدار واﻗﻊ ﻣﻲﺷﻮد )ﺷﻜﻞ .(10اﻳﻦ ﻣﺤﺪوده ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪه ﺗﻮﭘﻮﮔﺮاﻓﻲ زﻳﺎد و ﻛﻮﻫﺴﺘﺎﻧﻲ ﺧﺎﺳﺘﮕﺎه ﺑﺎ آب و ﻫﻮاي ﻧﻴﻤﻪﺧﺸﻚ و ﻳﺎ ﻣﺪﻳﺘﺮاﻧﻪاي اﺳﺖ .ﺷﻮاﻫﺪ ﭘﺘﺮوﮔﺮاﻓﻲ ﻣﻮﺟـﻮد در اﻳﻦ ﻣﺎﺳﻪﺳﻨﮓﻫﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺟﻮرﺷﺪﮔﻲ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺗﺎ ﺑﺪ ،زاوﻳﻪدار ﺑﻮدن داﻧﻪﻫﺎ ﺑﻪوﻳﮋه ﻛﻮارﺗﺰ و ﻓﻠﺪﺳﭙﺎتﻫﺎ و ﻧﻴﺰ ﻋﺪم ﻫﻮازدﮔﻲ ﻓﻠﺪﺳﭙﺎتﻫﺎ ﺗﺎﻳﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪه اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ. ﺧﺎﺳﺘﮕﺎه ﺑﺴﻴﺎري از ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان از ﺟﻤﻠﻪ ﻛﺮوك ] ،[11دﻳﻜﻴﻨﺴﻮن و ﺳﻮﭼﻚ ] ،[13دﻳﻜﻴﻨﺴﻮن و ﻫﻤﻜﺎران ] ،[15ﻛﺎوازا و اﻳﻨﮕﺮﺳﻮل ] [10و ﮔﺮﻳﻨﻲ و ﻫﻤﻜﺎران ] [17ﭼﺎرﭼﻮب ﺗﺮﻛﻴﺐ آواري ﻣﺎﺳﻪﺳﻨﮓﻫﺎ را ﺑﺮاي ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻧﻮع ﺧﺎﺳﺘﮕﺎه و ﺗﻜﺘﻮﻧﻴﻚ آنﻫﺎ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار دادﻧﺪ .در اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ،ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺣﺎﺻﻞ از ﺑﺮرﺳـﻲﻫﺎي ﺳﻨﮓﺷـﻨﺎﺳﻲ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﻣﺎﺳﻪﺳﻨﮓ ﺳﺎزﻧﺪ آﻏﺎﺟﺎري )ﺟﺪول (1ﺑﺮ روي ﻧﻤﻮدارﻫﺎي ﻣﺜﻠﺜﻲ QmFLt ،QtFLو QpLvLsدﻳﻜﻴﻨﺴﻮن ] [14ﺗﺮﺳﻴﻢ ﺷﺪﻧﺪ )ﺷﻜﻞ .(11ﻣﻄﺎﺑﻖ اﻳﻦ ﻧﻤﻮدارﻫﺎ، ﻣﺎﺳﻪﺳﻨﮓﻫﺎي ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﻪﺗﺮﺗﻴﺐ در ﺑﺨﺶ ﻛﻮﻫﺰاﻳﻲ ﺑﺎ ﭼﺮﺧﻪ ﻣﺠﺪد ،ﻛﻤﺮﺑﻨﺪ ﻛﻮﻫﺰاﻳﻲ و ﭼﺮﺧﻪ اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ ﻣﺠﺪد ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ. در اﻳﻦ ﻧﻤﻮدارﻫﺎ داﻧﻪﻫﺎي ﻛﺮﺑﻨﺎﺗﻪ ﺑﺮون ﺣﻮﺿـﻪاي ﻳﺎ ﺧﺮدهﻫﺎي آﻫﻜﻲ آواري و ﻧﻴﺰ داﻧﻪﻫﺎي ﻛﺮﺑﻨﺎﺗﻪ درون ﺣﻮﺿﻪاي )آﻟﻮﻛﻢﻫﺎ( ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺗﻐﻴﻴﺮات زﻳﺎد ژﺋﻮﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ در ﻃﻲ ﻫﻮازدﮔﻲ ،دﻳﺎژﻧﺰ و ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ ﻣﺪﻧﻈﺮ ﻗﺮار ﻧﻤﻲﮔﻴﺮﻧﺪ ] .[14در اﻳﻦ ﻧﻤﻮدارﻫﺎ ﻛﻮﻫﺰاﻳﻲ ﺑﺎ ﭼﺮﺧﻪ ﻣﺠﺪد در ﺑﺮدارﻧﺪه ﭼﻴﻨﻪﻫﺎي ﺗﻐﻴﻴﺮﺷﻜﻞ ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﺑﺎﻻآﻣﺪه ﺑﺨﺶ ﺑﺎﻻﻳﻲ ﭘﻮﺳﺘﻪ ،ﻋﻤﺪﺗﺎً رﺳﻮﺑﻲ و ﻧﻴﺰ ﺑﻪﻃﻮر ﺟﺰﻳﻲ آﺗﺸﻔﺸﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻛﻤﺮﺑﻨﺪﻫﺎي ﭼﻴﻦ ﺧﻮرده -روراﻧﺪه ﻳﺎ ﻧﻮاﺣﻲ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻛﻮﻫﺰاﻳﻲ رﺧﻨﻤﻮن ﭘﻴﺪا ﻛﺮدهاﻧﺪ .ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ، ﻛﻮﻫﺰاﻳﻲ ﭼﺮﺧﻪ ﻣﺠﺪد در ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎي ﺗﻜﺘﻮﻧﻴﻜﻲ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻲ رخ ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ در آنﻫﺎ ﺳﻨﮓﻫﺎي ﻻﻳﻪاي دﭼﺎر ﺗﻐﻴﻴﺮﺷﻜﻞ ،ﺑﺎﻻآﻣﺪﮔﻲ و ﻓﺮﺳـﺎﻳﺶ ﻣـﻲﺷﻮﻧﺪ ].[14 ﻣﺎﺳﻪﺳﻨﮓﻫﺎي ﻣﺸﺘﻖ ﺷﺪه از ﭼﻨﻴﻦ ﺳﻨﮓ ﻣﻨﺸﺎﻫﺎﻳﻲ
56
ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻓﻠﺪﺳﭙﺎت ﻛﻤﻲ دارﻧﺪ ،زﻳﺮا ﺳﻨﮓﻫﺎي آذرﻳﻦ ﻣﻨﺸﺎ اﺻﻠﻲ آنﻫﺎ ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﻨﺪ .در اﻳﻦ ﻣﺤﺪوده ﺳﻪ ﺑﺨﺶ رﺳﻮﺑﺎت ﻛﻮارﺗﺰي ﺑﺎ ﭼﺮﺧﻪ ﻣﺠﺪد ،ﭼﺮﺧﻪ ﻣﺠﺪد ﺳﻨﮓ و ﭼﺮﺧﻪ اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ ﻣﺠﺪد ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻔﻜﻴﻚ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ .ﻣﺤﺪودهﻫﺎي ﻛﻮارﺗﺰي ﺑﺎ ﭼﺮﺧﻪ ﻣﺠﺪد و ﭼﺮﺧﻪ ﺳﻨﮕﻲ ﻣﺠﺪد ،ﻣﺎﺳﻪﺳﻨﮓﻫﺎي ﺑﺎ ﻣﻨﺸﺎ ﻛﻮﻫﺰاﻳﻲ ﺑﻮده ﻛﻪ از ﭼﺮﺧﻪ ﻣﺠﺪد رﺳﻮﺑﺎت ﻛﺮاﺗﻮﻧﻲ ﻣﻨﺸﺎ ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ .اﻳﻦ دو ﻣﺤﺪوده ﺑﻪﺻﻮرت ﺗﺪرﻳﺠﻲ ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ .ﭼﺮﺧﻪ ﻣﺠﺪد ﻣﺎﺳﻪﺳﻨﮓﻫﺎي ﻛﻮارﺗﺰي ﻣﻌﻤﻮﻻً در ﺑﺮﮔﻴﺮﻧﺪه ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﻜﻞ و ﺑﺎﻻآﻣﺪﮔﻲ ﺗﻮاﻟﻲﻫﺎي ﻣﻴﻮژﺋﻮﺳﻨﻜﻠﻴﻨﺎﻟﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ .در ﻣﻘﺎﺑﻞ ،ﺑﺴﻴﺎري از ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻏﻨﻲ از ﺧﺮدهﺳﻨﮓﻫﺎي ﭼﺮﺗﻲ ،از ﺑﺨﺶﻫﺎي اﻗﻴﺎﻧﻮﺳﻲ ﻛﻤﺮﺑﻨﺪﻫﺎي اﺋﻮژﺋﻮﺳﻨﻜﻠﻴﻨﺎل ﺑﺎﻻآﻣﺪه ،ﻣﻨﺸﺎ ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ ].[15 در ﻛﻤﺮﺑﻨﺪﻫﺎي ﻛﻮﻫﺰاﻳﻲ ﭼﺮﺧﻪ ﻣﺠﺪد ،ﺧﺎﺳﺘﮕﺎه رﺳﻮﺑﺎت ﻻﻳﻪﻫﺎي رﺳﻮﺑﻲ ،در ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻮارد ﺳﻨﮓﻫﺎي آﺗﺸﻔﺸﺎﻧﻲ و ﺳﻨﮓﻫﺎي دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ .اﻳﻦ ﺳﻨﮓﻫﺎ در اﺛﺮ ﺑﺎﻻآﻣﺪﮔﻲ ﻛﻤﺮﺑﻨﺪﻫﺎي ﭼﻴﻦﺧﻮرده و ﺗﺮاﺳﺘﻲ رﺧﻨﻤﻮن ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪاﻧﺪ .ﻣﺎﺳﻪﺳﻨﮓﻫﺎي ﻣﺸﺘﻖ ﺷﺪه از ﭼﻨﻴﻦ ﺳﻨﮓ ﻣﻨﺸﺎﻫﺎﻳﻲ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻓﻠﺪﺳﭙﺎت ﻛﻤﻲ دارﻧﺪ ،زﻳﺮا ﺳﻨﮓﻫﺎي آذرﻳﻦ ﻣﻨﺸﺎ اﺻﻠﻲ آنﻫﺎ ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﻨﺪ .در اﻳﻦ ﻣﺤﺪوده ﺳﻪ ﺑﺨﺶ رﺳﻮﺑﺎت ﻛﻮارﺗﺰي ﺑﺎ ﭼﺮﺧﻪ ﻣﺠﺪد، ﭼﺮﺧﻪ ﻣﺠﺪد ﺳﻨﮓ و ﭼﺮﺧﻪ اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ ﻣﺠﺪد ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻔﻜﻴﻚ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ .ﻣﺤﺪودهﻫﺎي ﻛﻮارﺗﺰي ﺑﺎ ﭼﺮﺧﻪ ﻣﺠﺪد و ﭼﺮﺧﻪ ﺳﻨﮕﻲ ﻣﺠﺪد ،ﻣﺎﺳﻪﺳﻨﮓﻫﺎي ﺑﺎ ﻣﻨﺸﺎ ﻛﻮﻫﺰاﻳﻲ ﺑﻮده ﻛﻪ از ﭼﺮﺧﻪ ﻣﺠﺪد رﺳﻮﺑﺎت ﻛﺮاﺗﻮﻧﻲ ﻣﻨﺸﺎ ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ .اﻳﻦ دو ﻣﺤﺪوده ﺑﻪﺻﻮرت ﺗﺪرﻳﺠﻲ ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ. ﭼﺮﺧﻪ ﻣﺠﺪد ﻣﺎﺳﻪﺳﻨﮓﻫﺎي ﻛﻮارﺗﺰي ﻣﻌﻤﻮﻻً در ﺑﺮﮔﻴﺮﻧﺪه ﺗﻐﻴﻴﺮﺷﻜﻞ و ﺑﺎﻻآﻣﺪﮔﻲ ﺗﻮاﻟﻲﻫﺎي ﻣﻴـﻮژﺋﻮﺳﻨـﻜﻠﻴﻨﺎﻟﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ .در ﻣﻘﺎﺑﻞ ،ﺑﺴـﻴﺎري از ﺑﺨـﺶﻫﺎي ﻏﻨـﻲ از ﺧﺮدهﺳﻨﮓﻫﺎي ﭼﺮﺗﻲ ،از ﺑﺨﺶﻫﺎي اﻗﻴﺎﻧﻮﺳﻲ ﻛﻤﺮﺑﻨﺪﻫﺎي اﺋﻮژﺋﻮﺳﻨﻜﻠﻴﻨﺎل ﺑﺎﻻآﻣﺪه ،ﻣﻨﺸﺎ ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ ] .[15در ﻧﻤﻮدار QLvLsدﻳﻜﻨﺴﻮن ] [14ﻣﺎﺳﻪﺳﻨﮓﻫﺎي ﺳﺎزﻧﺪ آﻏﺎﺟﺎري در ﻣﺤﺪوده ﻛﻤﺮﺑﻨﺪﻫﺎي ﺑﺮﺧﻮردي ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ. ﻛﻤﺮﺑﻨﺪﻫﺎي ﺑﺮﺧﻮردي از دﻳﺪﮔﺎه ﺳﺎﺧﺘﺎري از ﺗﻮاﻟﻲﻫﺎي اﻗﻴﺎﻧﻮﺳﻲ و ﻗﺎرهاي ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه ﻛﻪ ﺧﺎﺳﺘﮕﺎه رﺳﻮﺑﺎت ﺣﻮﺿﻪﻫﺎي ﭘﻴﺶﺑﻮم و ﺣﻮﺿﻪﻫﺎي ﺑﺠﺎ ﻣﺎﻧﺪه ﭘﻴﺮاﻣﻮن آنﻫﺎ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ .ﻛﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﺎ ﺷﺮاﻳﻂ ﺳﺎﺧﺘﺎري ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ ﭘﻬﻨﻪ زاﮔﺮس ﻫﻢﺧﻮاﻧﻲ دارد.
رﺳﻮبﺷﻨﺎﺳﻲ ﻛﺎرﺑﺮدي ،ﺟﻠﺪ ) 3ﺑﻬﺎر و ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن (1393
57
ﺷﻜﻞ .10ﻧﻤﻮدار ﻟﮕﺎرﻳﺘﻤﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﻛﻮارﺗﺰ ) (Qﺑﻪ ﻓﻠﺪﺳﭙﺎت ) (Fدر ﺑﺮاﺑﺮ ﻛﻮارﺗﺰ ﺑﻪ ﺧﺮدهﺳﻨﮓ )[32] (RF
ﺷﻜﻞ .11دادهﻫﺎي ﺳﻨﮓﺷﻨﺎﺳﻲ در ﻧﻤﻮدارﻫﺎي دﻳﻜﻴﻨﺴﻮن ] [14ﻛﻪ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه ﺧﺎﺳﺘﮕﺎه ﻛﻮﻫﺰاﻳﻲ ﭼﺮﺧﻪ ﻣﺠﺪد ﻣﺎﺳﻪﺳﻨﮓﻫﺎي آﻏﺎﺟﺎري اﺳﺖ.
از ﺷﻮاﻫﺪ ژﺋﻮﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻣﻮﺟﻮد در ﺳﻨﮓﻫﺎي آواري ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺗﻮان ﺟﻬﺖ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ و ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺳﻨﮓ ﻣﺎدر اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد ] .[12ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از دﻳﺎﮔﺮام ﺗﻔﻜﻴﻜﻲ روﺳﺮ و ﻛﻮرش ] [29ﻣﻲﺗﻮان ﺳﻨﮓ ﻣﺎدر را ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ اﻛﺴﻴﺪﻫﺎي اﺻﻠﻲ ،در ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﻣﺎﺳﻪﺳﻨﮕﻲ و ﮔﻠﺴﻨﮕﻲ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻤﻮد .اﻳﻦ دﻳﺎﮔﺮام ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ اﻛﺴﻴﺪﻫﺎي اﺻﻠﻲ در ﻣﺎﺳﻪﺳﻨﮓﻫﺎ و ﮔﻠﺴـﻨﮓﻫﺎ ،ﺑﺮاي ﭼﻬـﺎرﺧﺎﺳـﺘﮕﺎه ﻣﻌﺮﻓﻲ ﺷـﺪه اﺳﺖ.
ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ روﺳﺮ و ﻛﻮرش ] [29ﺑﺎ ﻫﺪف ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﺗﺎﺛﻴﺮ Caو Siﺑﻴﻮژﻧﻴﻚ ،دﻳﺎﮔﺮام ﺗﻔﻜﻴﻜﻲ دﻳﮕﺮي را ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﺴﺒﺖ اﻛﺴﻴﺪﻫﺎي Fe2O3 ،TiO2 ،Na2O ،MgOو K2Oﺑﻪ Al2O3ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻧﻤﻮدهاﻧﺪ .ﺑﺮ اﺳﺎس اﻳﻦ دﻳﺎﮔﺮام ﻣﺎﺳﻪ ﺳﻨﮓﻫﺎي ﺳﺎزﻧﺪ آﻏﺎﺟﺎري در اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن در ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺳﻨﮓ ﻣﺎدر ﻛﻮارﺗﺰي -رﺳﻮﺑﻲ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ )ﺷﻜﻞ .(12
رﺳﻮبﺷﻨﺎﺳﻲ ﻛﺎرﺑﺮدي ،ﺟﻠﺪ ) 3ﺑﻬﺎر و ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن (1393
58
ﺷﻜﻞ .12دﻳﺎﮔﺮام ﺗﻤﺎﻳﺰي روﺳﺮ و ﻛﻮرش ] ، [29ﻣﺎﺳﻪﺳﻨﮓﻫﺎي ﺳﺎزﻧﺪ آﻏﺎﺟﺎري در ﺑﺨﺶ ﺧﺎﺳﺘﮕﺎه رﺳﻮﺑﻲ -ﻛﻮارﺗﺰي ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ .در اﻳﻦ ﻧﻤﻮدار Discrimination function 1 = 30.638 TiO₂/Al₂O₃ – 12/541 Fe₂O₃(t)/Al₂O₃ + 7.329 MgO/Al₂O₃ + 12.031 Na₂O/Al₂O₃ + 35.402 K₂O/Al₂O₃ – 6.382 Discrimination function 2 = 56.500 TiO₂/Al₂O₃ – 10.879 Fe₂O₃(t)/Al₂O₃ + 30.875 MgO/Al₂O₃ – 5.404 Na₂O/Al₂O₃ + 11.112 K₂O/Al₂O₃ – 3.89
ﺗﻜﺘﻮﻧﻴﻚ ﺧﺎﺳﺘﮕﺎه ﻣﺎﺳﻪﺳﻨﮓﻫﺎي ﻋﻬﺪ ﺣﺎﺿﺮ ﻛﻪ در ﻣﺤﻴﻂﻫﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺟﺰاﻳﺮ ﻗﻮﺳﻲ اﻗﻴﺎﻧﻮﺳﻲ و ﻗﺎرهاي و ﺣﺎﺷﻴﻪﻫﺎي ﻗﺎرهاي ﻏﻴﺮ ﻓﻌﺎل و ﻓﻌﺎل ﻧﻬﺸﺘﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ ،داراي ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ ﺑﻪوﻳﮋه از ﻧﻈﺮ K2O/Na2Oو Al2O3/SiO2و ﻧﺴﺒﺖ Al2O3/(CaO+ ) Na2Oو Fe2O3+ MgOﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ .ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ ﻣﺸﻜﻼت اﺳﺘﻔﺎده از ژﺋﻮﺷﻴﻤﻲ در ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺗﻜﺘﻮﻧﻴﻜﻲ ﻣﺎﺳﻪ ﺳﻨﮓﻫﺎ ،در ﺳﺎلﻫﺎي اﺧﻴﺮ از ﻋﻨﺎﺻﺮ اﺻﻠﻲ ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺗﻜﺘﻮﻧﻴﻜﻲ اﻳﻦ ﺳﻨﮓﻫﺎ ﺑﻪﻃﻮر ﮔﺴﺘﺮده اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ .ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻨﻈﻮر دادهﻫﺎي ژﺋﻮﺷﻴﻤﻲ ﻋﻨﺎﺻﺮ اﺻﻠﻲ ﻣﺎﺳﻪﺳﻨﮓﻫﺎي ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ،در دﻳﺎﮔﺮامﻫﺎي ﻣﺜﻠﺜﻲ و دﻳﺎﮔﺮامﻫﺎي ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺎﺗﻴﺎ ] [6ﺗﺼﻮﻳﺮ ﮔﺮدﻳﺪ )ﺷﻜﻞ .(13ﺑﺮاﺳﺎس ﺷﻜﻞ ) (13ﻣﺤﻴﻂ ﺗﻜﺘﻮﻧﻴﻜﻲ ﻣﺎﺳﻪ ﺳﻨﮓﻫﺎي ﺳﺎزﻧﺪ آﻏﺎﺟﺎري در اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن در ﺣﺎﺷﻴﻪ ﻓﻌﺎل ﻗﺎرهاي و ﺟﺰاﻳﺮ ﻛﻤﺎﻧﻲ ﻗﺎرهاي ﺑﻮده اﺳﺖ .اﻣﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻓﺮاواﻧﻲ ﺗﻌﺪاد ﻣﺎﺳﻪﺳﻨﮓﻫﺎ در ﻣﺤﺪوده ACM ﻧﻤﻮدارﻫﺎ ،ﻣﺤﻴﻂ ﺗﻜﺘﻮﻧﻴﻜﻲ ﺣﺎﺷﻴﻪ ﻓﻌﺎل ﻗﺎرهاي ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻣﺎﺳﻪﺳﻨﮓ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲﺷﻮد. ﺣﺎﺷﻴﻪ ﻗﺎرهاي ﻓﻌﺎل ) (ACMدرﺑﺮدارﻧﺪه ﺣﻮﺿﻪﻫﺎي رﺳﻮﺑﻲ ﺣﺎﺷﻴﻪ ﻗﺎرهاي از ﻧﻮع آﻧﺪي و اﻧﻮاع اﻣﺘﺪاد ﻟﻐﺰ ﻫﺴﺘﻨﺪ .اﻳﻦ ﺣﻮﺿﻪﻫﺎ ﺑﺮ روي ﻳﺎ در ﻣﺠﺎورت ﭘﻮﺳﺘﻪﻫﺎي ﻗﺎرهاي ﻛﻪ درﺑﺮدارﻧﺪه ﺳﻨﮓﻫﺎي ﻛﻤﺮﺑﻨﺪﻫﺎي ﮔﺴﻠﻲ دﻳﺮﻳﻨﻪ ﺑﻮد ،ﮔﺴﺘﺮش ﻣﻲﻳﺎﺑﻨﺪ .رﺳﻮﺑﺎت اﻳﻦ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻋﻤﺪﺗﺎً از ﭘﻲ ﺳﻨﮓ ﺑﺎﻻ آﻣﺪه ﻣﺸﺘﻖ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ].[6
ﺗﻌﺪادي از ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ در ﻧﻤﻮدار Fe2O3+ MgOﺧﺎرج از ﻣﺤﺪودهﻫﺎي اﻳﻦ ﻧﻤﻮدار ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ )ﺷﻜﻞ -13اﻟﻒ( .اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻧﺎﺷﻲ از ﺗﻬﻲﺷﺪﮔﻲ ﺗﻴﺘﺎﻧﻴﻮم در ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ ﺑﺎﺷﺪ .از آﻧﺠﺎﻳﻲﻛﻪ ﺗﻴﺘﺎﻧﻴﻮم ﻋﻤﺪﺗﺎً در ﺳﻨﮓﻫﺎي ﻣﺎﻓﻴﻜﻲ وﻟﻜﺎﻧﻴﻜﻲ و ﭘﻠﻮﺗﻮﻧﻴﻜﻲ وﺟﻮد دارد ] ،[19ﻣﻘﺪار ﻛـﻢ اﻳﻦ ﻋـﻨﺼﺮ را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﻣﻨﺸﺎ رﺳﻮﺑﻲ اﻳﻦ ﻣﺎﺳﻪﺳﻨﮓﻫﺎ ﻧﺴﺒﺖ داد .در ﻧﻤﻮدار Al2O3/ (Na2O3+ CaO)- Fe2O3 + MgO ﻗﺮارﮔﻴﺮي ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ در ﺧﺎرج از ﻣﺤﺪوده ﺣﺎﺷﻴﻪ ﻏﻴﺮ ﻓﻌﺎل ﻗﺎرهاي ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺑﺎﻻ ﺑﻮدن ﻣﻴﺰان اﻛﺴﻴﺪ ﻛﻠﺴﻴﻢ و ﻓﺮاواﻧﻲ داﻧﻪﻫﺎي ﻛﺮﺑﻨﺎﺗﻪ در اﻳﻦ ﻣﺎﺳﻪﺳﻨﮓﻫﺎ ﺑﻮده اﺳﺖ .ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ، ﺗﻐﻴﻴﺮﺷﻜﻞ ﻧﺎﺷﻲ از ﺑﺮﺧﻮرد زاﮔﺮس و اﻳﺮان ﻣﺮﻛﺰي ﻛﻪ از اواﺳﻂ ﻣﺎﺳﺘﺮﻳﺸﺘﻴﻦ آﻏﺎز ﺷﺪ ،ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺗﺸـﻜﻴﻞ رﺷﺘﻪ ﻛﻮهﻫﺎي ﻣﺮﺗﻔﻌﻲ ﮔﺮدﻳﺪ ﻛﻪ ﻣﻨﺸﺎ رﺳﻮﺑﺎت ﺗﻪﻧﺸﻴﻦ ﺷﺪه در زﻣﺎنﻫﺎي ﭘﺲ از اﻳﻦ روﻳﺪاد در ﺣﻮﺿﻪ ﭘﻴﺶﺑﻮم زاﮔﺮس ﺑﻮدهاﻧﺪ ] .[2از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ ،وﻗﻮع ﮔﺴﻞﻫﺎي ﭘﻲ ﺳﻨﮕﻲ در اﻳﻦ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻣﻮﺟﺐ ارﺗﻔﺎع ﮔﺮﻓﺘﻦ اﻳﻦ ﺣﻮﺿﻪ ﭘﻴﺶ ﺑﻮم ﺷﺪه اﺳﺖ .ﺑﻪﻃﻮريﻛﻪ در ﺟﻠﻮي اﻳﻦ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺣﻮﺿﻪاي ﭘﻴﺶ ﮔﻮداﻟﻲ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﮔﺮدﻳﺪ ﻛﻪ رﺳﻮﺑﺎت آواري ﺣﺎﺻﻞ از ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ ﺣﻮﺿﻪ ﭘﻴﺶ ﺑﻮم در آن ﺗﻪﻧﺸﻴﻦ ﺷﺪه اﺳﺖ )ﺷﻜﻞ .(14ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ ،وﺟﻮد ﺧﺮدهﻫﺎي آﺗﺸﻔﺸﺎﻧﻲ و دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ در ﻣﺎﺳﻪﺳﻨﮓﻫﺎي ﺳﺎزﻧﺪ آﻏﺎﺟﺎري ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي آﺗﺸﻔﺸﺎﻧﻲ و دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ در اﻳﻦ زون ﺑﺮﺧﻮردي ﺑﺎﺷﺪ. TiO2-
رﺳﻮبﺷﻨﺎﺳﻲ ﻛﺎرﺑﺮدي ،ﺟﻠﺪ ) 3ﺑﻬﺎر و ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن (1393
59
ب
اﻟﻒ
د
ج
ﺷﻜﻞ .13دﻳﺎﮔﺮامﻫﺎي ﺗﻤﺎﻳﺰي ﻣﺤﻴﻂ ﺗﻜﺘﻮﻧﻴﻜﻲ ﺑﺮاي ﻣﺎﺳﻪﺳﻨﮓﻫﺎي ﺳﺎزﻧﺪ آﻏﺎﺟﺎري ،اﻟﻒ :ﻧﻤﻮدار ، TiO2 - Fe2O3 + MgOب: ﻧﻤﻮدار ، Al2O3/SiO2- Fe2O3 +MgOج :ﻧﻤﻮدار ،K2O+ Na2O- Fe2O3+ MgOد :ﻧﻤﻮدار Al2O3/ (Na2O+ CaO)- Fe2O3 + :PM ،[٦] MgOﺣﺎﺷﻴﻪ ﻏﻴﺮ ﻓﻌﺎل :ACM ،ﺣﺎﺷﻴﻪ ﻓﻌﺎل ﻗﺎرهاي :CIA ،ﺟﺰاﻳﺮ ﻛﻤﺎﻧﻲ ﻗﺎرهاي :OIA ،ﺟﺰاﻳﺮ ﻛﻤﺎﻧﻲ اﻗﻴﺎﻧﻮﺳﻲ
ﺷﻜﻞ .14ﻧﻤﺎﻳﺶ ﺷﻤﺎﺗﻴﻚ ﺗﻜﺎﻣﻞ ﺗﻮاﻟﻲﻫﺎي رﺳﻮﺑﻲ در ﺣﻮﺿﻪ زاﮔﺮس در اﻟﻴﮕﻮﺳﻦ ﺗﺎ ﻋﻬﺪ ﺣﺎﺿﺮ ][2
از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ ،ﮔﺴﺘﺮش اﻳﻦ ﻣﺎﺳﻪﺳﻨﮓﻫﺎ در ﻓﺎرس داﺧﻠﻲ و ﺳﺎﺣﻠﻲ ،ﻟﺮﺳﺘﺎن و ﻧﻴﺰ ﮔﺴﺘﺮش آن در ﻣﺠﺎورت ﻛﻤﺮﺑﻨﺪ ﭼﻴﻦﺧﻮرده -روراﻧﺪه زاﮔﺮس در ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﻋﺮاق و ﺳﻮرﻳﻪ ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪه ﻣﻨﺸﺎ ﮔﺮﻓﺘﻦ اﻳﻦ ﻣﺎﺳﻪﺳﻨﮓﻫﺎ از ﻛﻤﺮﺑﻨﺪ ﭼﻴﻦﺧﻮرده -روراﻧﺪه زاﮔﺮس اﺳﺖ ] .[3ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد ،ﻧﺘﺎﻳﺞ اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ در ﺗﻀﺎد ﺑﺎ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه ﺗﻮﺳﻂ
ﺻﺤﺮاﺋﻴﺎن و ﺑﻬﺮاﻣﻲ ] [30در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺳﺮوﺳﺘﺎن ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ. زﻳﺮا ﻛﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ دﻳﺎﮔﺮامﻫﺎي ﺑﺎﺗﻴﺎ ] [6ﺑﺮاي ﻣﺎﺳﻪﺳﻨﮓﻫﺎي ﺳﺎزﻧﺪ آﻏﺎﺟﺎري در اﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﺒﻴﻦ ﻣﺤﻴﻂ ﺗﻜﺘﻮﻧﻴﻜﻲ ﺣﺎﺷﻴﻪ ﻗﺎرهاي ﻏﻴﺮﻓﻌﺎل ﺑﺮاي ﺑﺮﺧﻲ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﻣﺎﺳﻪﺳﻨﮕﻲ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺗﻮﺳﻂ آنﻫﺎ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ.
60 [6] Bhatia, M (1983) Plate tectonics and geochemical composition of sandstones. Journal of Geology 91 (6), 611–627. [7] Bhatia, M.R., and Crook, K.A.W (1986) Trace element characteristics of greywackes and tectonic setting discrimination of sedimentary basins. Contributions to Mineralogy and Petrology 92, 181–193. [8] Boggs, S (2009) Petrology of sedimentary rocks. Cambridge university press. London. [9] Cardenas, A., Girty, G.H., Hanson, A.D., and Lahren, M.M (1996) Assessing differences in composition between low metamorphic grade mudstones and high-grade schists using logratio techniques. Journal of Geology 104, 279-293. [10] Cavazza, W., Ingersoll, R (2005) Detrital modes of the Ionian forearc basin fill (Oligocene-Quaternary) reflect the tectonic evolution of the Calabria– Peloritani terrane (southern Italy). J. Sed. Res. 75, 268–279. [11] Crook, K.A.W (1974) Lithogenesis and geotectonics: the significance of compositional cariations in flysch arenites (graywackes). In: Dott, R.H. Jr., Shaver, R.H. (Eds.), Modern and ancient geosynclinal sedimentation, Society for Sedimentary Geology Special Publication. 19, 304–310. [12] Cullers, R.L (2002) Implications of elemental concentrations for provenance, redox conditions, and metamorphic studies of shales and limestones near Pueblo, CO, USA: Chemical geology. 191(4), 305 -327. [13] Dickinson, W. R., Suczek, C. A (1979) Plate tectonics and sandstone compositions; Am. Assoc. Pet. Geol. Bull. 63, 2164–2182. [14] Dickinson, W. R (1985) Interpreting provenance relations from detrital modes of sandstones; In: Provenance of Arenites (ed.) Zuffa G G (New York: D. Reidel Publ. Co.), 333–361. [15] Dickinson, W. R, Beard, L. S., Brakenridge, G.R., Erjavee, J.R., Ferguson, R.C., Inman, K.F (1983) Provenance of North American Phanerozoic sandstones in relation to plate tectonic setting; Geol. Soc. Amer. Bull. 94, 222–235. [16] Folk, R.L (1974) Petrology of sedimentary rocks. Hemphill Publishing, Austin, Texas. [17] Greene, T.J., Carroll, A.R., Wartes, M., Graham, S.A., Wooden, J.L (2005) Integrated provenance analysis of a complex orogenic terrane: Mesozoic uplift of the Bogda Shan and Inception of the Turpan-Hami Basin, NW China. J. Sed. Res. 75, 251–267. [18] Herron, M.M (1988) Geochemical classification of terrigenous sands and shales from core or log data. Journal of Sedimentary Petrology 58 (5), 820–829.
(1393 )ﺑﻬﺎر و ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن3 ﺟﻠﺪ،رﺳﻮبﺷﻨﺎﺳﻲ ﻛﺎرﺑﺮدي
ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴﺮي وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﺳﻨﮓﺷﻨﺎﺳﻲ و ژﺋﻮﺷﻴﻤﻲ ﻣﺎﺳﻪﺳﻨﮓﻫﺎ ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﻲ در ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﺤﻴﻂ رﺳﻮﺑﻲ و ﺗﻜﺘﻮﻧﻴﻚ ﺧﺎﺳﺘﮕﺎه آنﻫﺎ اﻳﻦ وﻳﮋﮔﻲﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺗﻜﺎﻣﻞ.اﻳﻔﺎ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ ﺑـﺮرﺳﻲ ﺳـﻨﮓﺷﻨﺎﺳﻲ.ﺣﻮﺿﻪ رﺳﻮﺑﻲ ﻛﻤﻚ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﻣﺎﺳﻪﺳﻨﮓﻫﺎي ﺳﺎزﻧﺪ آﻏﺎﺟﺎري ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ ﺗﺮﻛﻴﺐ اﻳﻦ [ در رده16] ﻣﺎﺳﻪﺳﻨﮓﻫﺎ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي ﻓﻮﻟﻚ اﻳـﻦ.ﻛـﺎﻟﻚﻟﻴـﺘﺎﻳﺖ و وﻟﻜـﺎﻧﻴﻚآرﻧﺎﻳـﺖ ﻗــﺮار دارﻧﺪ ﻣﺎﺳﻪﺳﻨﮓﻫﺎ را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺮاﺳﺎس ﻣﻴﺰان ﺳﻴﻤﺎنﺷﺪﮔﻲ ﺑﻪ .دو ﮔﺮوه داﻧﻪﺗﻜﻴﻪﮔﺎﻫﻲ و داراي ﺳﻴﻤﺎن ﺗﻔﻜﻴﻚ ﻧﻤﻮد ﺳﻴﻤﺎن ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي داراي ﺳﻴﻤﺎنﺷﺪﮔﻲ ﺑﻪ ﺟﺰ ﻧﻤﻮﻧﻪ رگ ﻣـﻄﺎﺑﻖ ﻧﻤـﻮدار.ﺳﻔﻴﺪ )ژﻳـﭙﺴﻲ( ﻛﻠﺴـﻴﺘﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ [26] ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي ژﺋﻮﺷـﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﭘﺘـﻲﺟﺎن و ﻫـﻤﻜﺎران ﻣﺎﺳﻪﺳﻨﮓﻫﺎي آﻏﺎﺟﺎري در اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن در رده [18] ﻟﻴﺖآرﻧﺎﻳﺖ و ﮔﺮﻳـوك و در ﻧﻤﻮدار ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي ﻫﺮون ﻣﺎﺳﻪﺳﻨﮓ آﻫﻦدار و ﮔﺮيوك ﻗﺮار،در رده ﻟﻴﺖآرﻧﺎﻳﺖ اﺳﺘﻔﺎده از دﻳﺎﮔﺮامﻫﺎي ﺗﻔﻜﻴﻚ، از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ.ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ ﻛﻮارﺗﺰي و-ﺧﺎﺳﺘﮕﺎه ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪه ﺧﺎﺳﺘﮕﺎه رﺳﻮﺑﻲ ، ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ.ﻛﻮﻫﺰاﻳﻲ ﭼﺮﺧﻪ ﻣﺠﺪد ﺑﺮاي اﻳﻦ ﺳﺎزﻧﺪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﺗﺮﺳﻴﻢ دادهﻫﺎي ژﺋﻮﺷﻴﻤﻲ ﻋﻨﺎﺻﺮ اﺻﻠﻲ ﺑﺮ روي ﻋﻤﺪﺗﺎً ﻣﻌﺮف ﻣﺤﻴﻂ،ﻧﻤﻮدارﻫﺎي ﺗﻔﻜﻴﻚ ﻣﺤﻴﻂ ﺗﻜﺘﻮﻧﻴﻜﻲ .ﺣﺎﺷﻴﻪ ﻓﻌﺎل ﻗﺎرهاي ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻣﺎﺳﻪﺳﻨﮓﻫﺎ اﺳﺖ
ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺮح ﺗﺪوﻳﻦ.( ﭼﻴﻨﻪﺷﻨﺎﺳﻲ زاﮔﺮس1372) ه،[ ﻣﻄﻴﻌﻲ1] ﺳﺎزﻣﺎن زﻣﻴﻦﺷﻨﺎﺳﻲ و،ﻛﺘﺎب زﻣﻴﻦﺷﻨﺎﺳﻲ اﻳﺮان . ﺗﻬﺮان،اﻛﺘﺸﺎﻓﺎت ﻣﻌﺪﻧﻲ ﻛﺸﻮر [2] Alavi, M (2004) Regional Stratigraphy of the Zagros fold- thrust belt of Iran and its proforeland evolution. American Journal of Science 304, 1–20. [3] Al-Juboury, A.I.A (2009) The upper Miocene Injana (upper Fars) formation of Iraq: insights on provenance history. Arabian journal of geosciences 2: 237-264. [4] Armstrong-Altrin, J. S (2009) Provenance of sands from Cazones, Acapulco, and Bahia Kino beaches, Mexico. Revista Mexicana de Ciencias Geologicas 26 (3), 764–782. [5] Bauluz, B., Mayayo, M.J., Fernandez-Nieto, C., and Lopez, J.M.G (2000) Geochemistry of Precambrian Paleozoic siliciclastic rocks from the Iberian Range (NE Spain): implications for source-area weathering, sorting, provenance and tectonic setting. Chemical Geology 168, 135-150.
61 [31] Tijani, M.N., Nton, M.E., Kitagawa, R (2010) Textural and geochemical characteristics of the Ajali Sandstone. Anabra Basin, SE Nigeria: Implication for its provenance. ComptesRendusGeosci 342: 136–150. [32] Weltje, G.J (1994) Provenance and dispersal of sand-sized sediments: reconstruction of dispersal patterns and sources of sand-sized sediments by means of inverse modeling techniques. Ph.D. thesis,Geologica Ultraiectina [33] Zaid, S.M (2012) Provenance, diagenesis, tectonic setting and geochemistry of Rudies sandstone (Lower Miocene), Warda Field, Gulf of Suez, Egypt. J Afr Earth Sci 66–67: 56–71. [34] Zhu, B., Kidd, W. S. F., Rowley, D. B., Currie, B. S., Shafique, N (2005) Age of initiation of the Indiana-Asia collision in the east-central Himalaya. Journal of Geology 113, 265-285. [35] Zuffa, G.G (1985) Optical analyses of arenites: influence of methodology on compositional results. In: Zuffa, G.G. (Ed.), Provenance of Arenites. Reidel, Dordrecht, 165–189.
(1393 )ﺑﻬﺎر و ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن3 ﺟﻠﺪ،رﺳﻮبﺷﻨﺎﺳﻲ ﻛﺎرﺑﺮدي [19] Ishiga, H., Dozen, K. and Sampei, Y (1999) Geochemical constraints on marine invasion and provenance change related to the opening of the Japan Sea: an example from the Lower Miocene shales in the Hoda section, Shimane Peninsula, SW Japan. Journal of Asian Earth Sciences. 17, 443-457. [20] James, G.A., Wynd, J.G (1965) Stratigraphic nomenclature of Iranian Oil Consortium Agreement Area. Bulletin of American association of petroleum geology. 49(12): 2182-2245. [21] Jin, Z., Li, F., Cao, J., Wang, S., Yu, J (2006) Geochemistry of Daihai Lake sediments, Inner Mongolia, north China: Implications for provenance, sedimentary sorting and catchment weathering. Geomorphology 80, 147–163. [22] McLennan, S.M., Taylor, S.R., Eriksson, K.A (1983) Geochemistry of Archean shales from Pilbara Supergroup, Western Australia; Geochim. Cosmochim. Acta 74, 1211–1222. [23] McLennan, S.M., Taylor, S.R., McCulloch, M.T., Maynard, J.B (1990) Geochemical and Nd–Sr isotopic composition of deepsea turbidites: Crustal evolution and plate tectonic associations. Geochimica et Cosmochimica Acta 54, 2015–2050. [24] Morton, A.C (1985) Heavy minerals in provenance studies. In: Zuffa, G.G. (Ed.), Provenance of Arenites. Reidel Publishing Company 407, 249-277. [25] Ohta, T (2004) Geochemistry of Jurassic to Earliest Cretaceous deposits in the Nagato Basin, SW Japan: implication of factor analysis to sorting effects and provenance signatures. Sediment Geol,171:159–180. [26] Pettijohn, F.J., Potter, P.E., Siever, R (1987) Sand and Sandstone. Springer-Verlag. Berlin, 553 p. [27] Rollinson, H.R (1993) Using Geochemical Data: Evaluation, Presentation, Interpretation, Longman, 352 p. [28] Roser, B.P., Korsch, R.J (1986) Determination of tectonic setting of sandstone–mudstone suites using SiO2 content and K2O/Na2O ratio. Journal of Geology 94 (5), 635–650. [29] Roser, B.P., Korsch., R.J (1988) Provenance signature of sandstone-mudstone suite determined using discriminate function analysis of major element data. Chemical Geology 67, 119–139. [30] Sahraeyan, M., Bahrami, M (2012) Geochemistry of Sandstones from the Aghajari Formation, Folded Zagros Zone, Southwestern Iran: Implication for Paleoweathering condition, Provenance, and Tectonic Setting. Int J Basic & App Sci 1 (4): 390-407
