sakiTxTan dakavSirebiT, saqarTvelos administraciuli saproceso kodeqsis ......
administraciuli saproceso kodeqsi ar Seicavs samoqalaqo saproceso ...
saqarTvelos uzenaesi sasamarTlo
r e k o m e n d a c i e b i administraciuli samarTlis sasamarTlo praqtikis problematur sakiTxebze
X X X
Tbilisi 2007
1
sarCevi
winasityvaoba
--------------------------------------------------------------------------- 3 - 5
rekomendaciebi ------------------------------------------------------------------------ 6 - 38
2
winasityvaoba
saqarTvelos saerTo sasamarTloebis mosamarTleebs! Zvirfaso kolegebo, TqvenTvis cnobilia, rom sasamarTlo sistemaSi masStaburi, yovlismomcveli reforma mimdinareobs. sxvasTan erTad, am reformis erT-erTi umTavresi mizani erTgvarovani sasamarTlo praqtikis Camoyalibebaa. cxadia, aRniSnulis miRwevas wlebi sWirdeba, magram es ar niSnavs imas, rom Cven mSvidad unda mivyveT dros. piriqiT, swored aqedan gamomdinare, aucilebelia am mimarTulebiT intensiuri muSaobis dawyeba da msoflioSi aprobirebuli yvela saTanado meqanizmis gamoyeneba, raTa SedarebiT mcire droSi miviRoT Sedegi. tradiciuli demokratiis saxelmwifoebs am mxriv CvenTan SedarebiT udidesi upiratesoba aqvT: es aris ramdenime aTeuli wlis gamocdileba da am aTwleulebis ganmavlobaSi Camoyalibebuli da mudmivad ganviTarebuli sasamarTlo praqtika, romelic qveyndeba specialuri krebulis saxiT (an vrceldeba eleqtronuli programis meSveobiT kompiuterul qselSi) da yvelasaTvis, pirvel rigSi ki mosamarTleTaTvis aris xelmisawvdomi. amasTan erTad, gansakuTrebiT sainteresoa aRniSnul saxelmwifoebSi aseve wlebis ganmavlobaSi damkvidrebuli e.w. `guidelines~ (`rekomendaciebis~, `saxelmZRvanelo principebis~) Seqmnis praqtika (am mxriv gansakuTrebuli tradiciiT amerikis SeerTebuli Statebi gamoirCeva). es rekomendaciebi (sxvadasxva qveyanaSi maT sxvadasxva saxelwodeba aqvT) kidev ufro uwyoben xels normaTa erTgvarovani gamoyenebis praqtikis damkvidrebas da, Sesabamisad, marTlmsajulebis swrafad ganxorcielebis erT-erT safuZvels qmnian. miuxedavad imisa, rom 2000 wlidan dawyebuli saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos gadawyvetilebebi qveyndeba krebulis saxiT da egzavneba mosamarTleebs, magram mxolod gamoqveyneba namdvilad ar aris sakmarisi da ver xsnis problemas. amis dasturia is garemoeba, rom Zalian xSiria gadawyvetilebebi, romlebic msgavsi garemoebebis mqone saqmeebze radikalurad gansxvavebul Sedegs adgenen, e.i. arsebobs uamravi norma, romelTan mimarTebiTac sxvadasxva instanciis sasamarTloebs sxvadasxva mosazrebebi gaaCniaT da sxvadasxva praqtikas misdeven, rac saboloo jamSi saqmeTa gadawyvetaze aisaxeba da saqmeTa ganxilvis gaWianurebas iwvevs. erT-erTi mizezi amisa isic aris, rom saqmeebiT uaRresad datvirTul mosamarTleebs mcireodeni droc ki ar rCebaT uzenaesi sasamarTlos praqtikis gasacnobad. yovelive zemoTqmulidan da demokratiul saxelmwifoTa aRniSnuli gamocdilebidan gamomdinare, 2006 wlis TebervalSi safuZveli Caeyara axal iniciativas, rac gulisxmobs saqarTvelos 3
uzenaes sasamarTloSi yvela instanciis mosamarTleTa regularuli Sexvedrebis organizebas. am SexvedraTa mizania sasamarTlo praqtikisaTvis mniSvnelovani sakiTxebis ganxilva, analizi, sxvadasxva instanciis mosamarTleTa gansxvavebuli mosazrebebis Sejereba da diskusiis Sedegad konkretul normaTa erTgvarovani gagebis Camoyalibeba. Sexvedris Sedegebi gaformdeba werilobiT da rekomendaciebis saxiT daegzavneba yvela mosamarTles mTeli qveynis masStabiT. winamdebare gamocema swored am rekomendaciaTa krebuls warmoadgens. 2006 wlis 18 Tebervlidan dRemde uzenaes sasamarTloSi aTamde aseTi Sexvedra gaimarTa, romlebSic monawileoba miiRes Tbilisisa da saqarTvelos TiTqmis yvela regionis mosamarTleebma. Sexvedrebis Sedegad sisxlis, samoqalaqo da administraciuli samarTlis normaTa erTgvarovani gamoyenebis rekomendacia Camoyalibda daaxloebiT 45 problematur sakiTxze. sayuradReboa, rom saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos gadawyvetilebaTa krebulisagan gansxvavebiT, rekomendaciebi Camoyalibebulia mokled, 1-2 gverdze da martivad, naTlad da mkafiod gadmoscems sakiTxis arss. cxadia, rom samarTlis yvela normasTan dakavSirebiT erTiani midgomis Camoyalibebas wlebi dasWirdeba, magram amgvari Sexvedrebis Sedegad miRebul rekomendaciaTa gamoyenebiT Cven SedarebiT ufro swrafad unda SevZloT konkretul problematur sakiTxTa mogvareba da maTi erTgvarovani gamoyeneba. saboloo jamSi, Cveni mizania normaTa umravlesobasTan dakavSirebiT aseTi erTiani midgomis ganviTareba, rac xels Seuwyobs swrafi marTlmsajulebis ganxorcielebas. aq igulisxmeba ara mxolod mosamarTleTa mier procesis ufro swrafad warmarTvis SesaZlebloba, aramed isic, rom advokatebisa da maTi klientebis umravlesobisaTvis Tavidanve ganWvretadi iqneba maTi samarTlebrivi pretenziis perspeqtiva. maT aseve ecodinebaT, rom es praqtika Tanmimdevrulad gamoiyeneba ara mxolod I instanciis konkretul sasamarTloSi, aramed zemdgomi instaciis sasamarTloebSic da saqarTvelos uzenaesi sasamarTlo swored Tanmimdevruli praqtikis gaTvaliswinebiT cnobs sarCelebs dasaSvebad an dauSveblad. Sedegad, SesaZlebelia sarCelTa raodenobac ki Semcirdes, radgan gonieri da keTilsindisieri advokati da misi klienti tyuilad ar gasweven xarjebs sasamarTloSi da ar dakargaven dros, an Tavidanve Seecdebian mowinaaRmdege mxaresTan morigebas. aqve unda aRiniSnos, rom rekomendaciebs ar aqvT savaldebulo Zala (iseve rogorc dasavleTis demokratiul saxelmwifoebSi), magram erTgvarovani sasamarTlo praqtikisa da erTiani (gabatonebuli) samarTlebrivi midgomis Camoyalibebis TvalsazrisiT maT gansakuTrebuli mniSvneloba eqnebaT. mosamarTleebi Tavad unda iyvnen mowadinebuli miiRon, Seqmnan rekomendaciebi rac SeiZleba met normasTan dakavSirebiT, radgan es, pirvel rigSi, maTi saqmianobis gaumjobesebas gamoiwvevs (gansaxilveli rTuli normebis swrafad gagebisa da gamoyenebis TvalsazrisiT). sayuradReboa is garemoeba, rom sxva saxelmwifoTa mosamarTleebi wlebis ganmavlobaSi ganuxrelad 4
iyeneben rekomendaciebs (erTeuli gamonaklisebis garda) TavianT saqmianobaSi da procesis warmarTvisas Sesabamisi krebulebi maTi mTavari saxelmZRvaneloa. kidev erTi sikeTe, rac axal iniciativas moaqvs aris is, rom mosamarTleTa Soris cocxali diskusiebi samarTlebrivad sadavo sakiTxebze ufro naTlad dagvanaxebs im sakanonmdeblo cvlilebaTa aucileblobas, rac saWiroa ama Tu im problemis mosagvareblad da Sesabamisi normis ufro naTlad, araorazrovnad Camosayalibeblad. winamdebare krebulSi mocemulia yvela rekomendacia, romelic miRebul iqna Tqvens mier gasuli periodis ganmavlobaSi. momavalSi, mosamarTleTa yoveli konkretuli Sexvedris Sedegad miRebuli rekomendaciebi daigzavneba TiToeul mosamarTlesTan. garkveuli drois (6 Tvis an 1 wlis) Semdeg ki kidev erTxel yvela rekomendacias isev krebulis saxiT mogawvdiT.
pativiscemiT, konstantine kublaSvili
5
administraciul--samarTlebriv saqarTvelos uzenaes sasamarTloSi administraciul sakiTxebze mosamarTleTa Sexvedrebi gaimarTa 2006 wlis 19 oqtombers,, ris Tebervals, 2 aprils, 2007 wlis 21 ivlissa da 7 oqtombers Semdegac Camoyalibda Semdegi rekomendaciebi: I. ganmwesrigebeli sxdomis mowveva da misi Catareba sasamarTloSi Semosuli administraciuli sarCelis dasaSvebobis sakiTxTan dakavSirebiT, saqarTvelos administraciuli saproceso kodeqsis (SemdgomSi ask) siaxles (axal normas) warmoadgens. ask-is 262-e muxlis pirveli nawilis (sarCelis miRebidan ori kviris vadaSi ganmwesrigebel sxdomaze sasamarTlo mxareTa monawileobiT ganixilavs am kodeqsis 22-25-e muxlebiT gaTvaliswinebuli sarCelis dasaSvebobis sakiTxs. mxareTa gamoucxadebloba ar daabrkolebs sakiTxis ganxilvas) moTxovnebidan gamomdinare, mosamarTle valdebulia, sarCelis miRebidan ori kviris vadaSi mxareTa monawileobiT Caataros sasamarTlos ganmwesrigebeli sxdoma amave kodeqsis 22-25-e muxlebiT gaTvaliswinebuli sarCelis dasaSvebobis sakiTxis gadasawyvetad. pirveli instanciis mosamarTleebma problema swored imaSi dainaxes, Tu ramdenad mizanSewonilia am muxlSi aseTi imperatiuli xasiaTis daTqmis arseboba, anu gamwesrigebeli sxdomis Catarebis Taobaze mosamarTlis valdebulebaze miTiTeba, maSin, rodesac zogjer aSkaraa, rom sarCeli, magaliTad, xandazmulobis motiviT, udavod dauSvebelia. iqneb ufro marTebuli iqneboda am sakiTxisadmi ara imperatiuli (savaldebulo), aramed dispoziciuri (fakultaturi) midgoma, rac imas niSnavs, rom or kviraSi gamwesrigebeli sxdomis Catarebis valdebuleba Seicvalos mosamarTlis aseTive uflebiT da misi Catarebis sakiTxis gadawyveta gaxdes mxolod mosamarTlis Sexedulebaze damokidebuli, anu mosamarTlem Tavad gadawyvitos, ramdenad saWiroa gamwesrigebeli sxdomis Catareba im SemTxvevaSi, rodesac sarCeli aSkarad dauSvebelia. daibada azri imis Taobazec, rom aRniSnuli vada gaizardos erT Tvemde. sabolood sabolood, SeTanxmeba iqna miRweuli imis Taobaze, rom ask-is 2 26 -e muxlis pirveli nawilis zemoaRniSnuli moTxovna darCes amJamad arsebuli redaqciiT (masSi cvlileba am etapisTvis mizanSeuwonelia). marTalia, Tu mxares sasamarTlo uwyeba ar Cahbarda aRniSnuli saproceso normiT dadgenil orkvirian vadaSi, ganmwesrigebeli sxdoma gadaideba (sxdomis aseTi gadadeba ar aris akrZaluli administraciuli saproceso kodeqsiT). amasTan, saproceso kanoni mosamarTles SesaZleblobas aZlevs, mxareTa gamoucxadeblobis SemTxvevaSi, Tu maT sasamarTlo uwyebebi CahbardaT saqarTvelos samoqalaqo saproceso kodeqsis 70-78-e 6
muxlebiT dadgenili wesiT, sarCelis dasaSvebobis sakiTxi ganixilos mxareTa daswrebis gareSe. ase rom, sabolood Sejerda azri am muxlTan dakavSirebiT da jerjerobiT sakanonmdeblo cvlilebebi saWiro ar aris, vinaidan sasamarTlom sarCelis dasaSvebobis sakiTxi unda Seamowmos zemoaRniSnuli praqtikis mixedviT. II. II. administraciuli saproceso kodeqsis 262-e muxlis me-4 nawilis mixedviT, zemdgomi sasamarTlo ganCinebis gauqmebis an arsebiTi ganxilvisas warmoebis Sewyvetis safuZvlebis gamovlenis SemTxvevaSi saqmes gansaxilvelad daubrunebs gansjad sasamarTlos. am nawilis normac, samarTlebrivi arsiT, sasamarTlos imperatiulia. gamoiTqva azri imis Taobaze, rom aRniSnuli norma iyos dispoziciuri xasiaTis, anu mosamarTles SeeZlos, saqmis warmoebis Sewyvetis safuZvlebis gamovlenis SemTxvevaSi, ganixilos saqme, Tavad Sewyvitos igi da ar gadaagzavnos pirvel instanciaSi. III. pirveli instanciis sasamarTlos mosamarTleebma problema dainaxes askme-3 nawilis moTxovnasTan ask-is 262-e muxlis medakavSirebiT, kerZod, aRniSnuli saproceso normis amJamad moqmedi formulirebis mixedviT, `ganCineba saqmis warmoebis Sewyvetis Sesaxeb saCivrdeba kerZo saCivriT zemdgom sasamarTloSi~. ask-is calke Tavi, romelic kerZo saCivars daeTmoboda, ar gaaCnia. ask-is pirveli muxlis me-2 nawilis Tanaxmad, Tu am kodeqsiT sxva ram ar aris dadgenili, administraciul samarTalwarmoebaSi gamoiyeneba saqarTvelos samoqalaqo saproceso kodeqsis debulebani. amitom, zemoaRniSnuli SemTxvevis dros mosamarTlem unda ixelmZRvanelos saqarTvelos samoqalaqo saproceso kodeqsis im normebiT, romlebic kerZo saCivars Seexeba. amasTan, Sejerda azri, rom saWiroa sakanonmdeblo cvlileba da ask-is 262-e muxlis me-3 nawilidan zedmeti sityvebis _ `zemdgom sasamarTloSi~ amoReba, vinaidan saproceso kanoni calsaxad miuTiTebs, rom aseTi ganCinebis gasaCivreba daiSveba mxolod zemdgom sasamarTloSi. garda amisa, ask-is 262-e muxlis me-3 nawili ar gulisxmobs da Sesabamisad, mosamarTleebmac ar unda gaigon ise, TiTqos aRniSnuli nawiliT reglamentirebuli saproceso normiT legaluradaa dafuZnebuli kerZo saCivris daSvebis gansxvavebuli wesi.
7
IV. saintereso diskusia gaimarTa saxelmwifo baJis odenobis gansazRvrasa da saxelmwifo baJis baJis dakisrebasTan dakavSirebiT saqarTvelos samoqalaqo saproceso kodeqsSi Setanili sakanonmdeblo cvlilebebis mniSvnelobaze administraciuli samarTalwarmoebisaTvis. ask-is me-9 muxlis me-4 nawilis Tanaxmad, fizikuri piris mier saxelmwifo baJis gadauxdeloba, garda im SemTxvevisa, roca fizikuri piri individualuri mewarmea, ar daabrkolebs saqmis ganxilvasa da gadawyvetas. sabolood, Sejerda azri, azri rom axlad aRmoCenil garemoebaTa gamo, fizikuri piris mier administraciuli iurisdiqciis sasamarTlosaTvis gancxadebiT mimarTvis SemTxvevaSic, mis mier saxelmwifo baJis gadauxdeloba ar daabrkolebs aRniSnuli gancxadebis ganxilvasa da gadawyvetas. rac Seexeba sarCelis uzrunvelyofis RonisZiebis Sesaxeb gancxadebas, unda aRiniSnos, rom, marTalia, saqarTvelos samoqalaqo saproceso kodeqsis mixedviT, xsenebul gancxadebaze baJi calsaxad gadasaxdelia, magram administraciul saqmeze wardgenil xsenebul gancxadebasTan dakavSirebiTac, fizikuri piris mier saxelmwifo baJis gadauxdeloba ar daabrkolebs uzrunvelyofis RonisZiebis gatarebis Sesaxeb gancxadebis ganxilvasa da masze gadawyvetilebis miRebas. V. xSiria SemTxvevebi, rodesac pirveli instanciidan zemdgomi instanciis sasamarTloSi Sesuli kerZo saCivrebi kmayofildeba da saqme gansaxilvelad ubrundeba qvemdgom sasamarTlos. wamoiWra sakiTxi imis Sesaxeb, Tu ramdenad aris marTebuli aseT SemTxvevebSi zemdgomidan qvemdgom sasamarTloSi saqmis yovelTvis ukan dabruneba da umjobesi xom ar iqneboda im kriteriumebis dadgena, romelTa mixedviTac, saapelacio sasamarTlo TviTon miiRebda sadavo sakiTxze gadawyvetilebas. saqarTvelos samoqalaqo saproceso kodeqsis 385-e muxlis pirvel nawilSi mocemulia saapelacio sasamarTlos mier pirveli instanciis sasamarTlos gadawyvetilebis gauqmebisa da misTvis saqmis xelaxla gansaxilvelad dabrunebis SemTxvevebi, xolo am muxlis me-2 nawilis Tanaxmad, saapelacio sasamarTlos SeuZlia ar gadaugzavnos saqme pirveli instanciis sasamarTlos xelaxla gansaxilvelad da TviTon gadawyvitos igi. amave kodeqsis 394-e muxlis mixedviT, gadawyvetileba yovelTvis CaiTvleba kanonis darRveviT miRebulad, Tu iuridiulad ar aris sakmaod dasabuTebuli an dasabuTeba imdenad arasrulia, rom gadawyvetilebis samarTlebrivi safuZvlianobis Semowmeba SeuZlebelia. 8
erTiani azri Camoyalibda imasTan dakavSirebiT, rom aucilebelia zemoaRniSnuli problemis saqarTvelos samoqalaqo saproceso kodeqsis 385-e da 394-e muxlebTan mimarTebaSi ganxilva. Tu saapelacio sasamarTlos eqneba SesaZlebloba, obieqturi mizezebidan gamomdinare, Tavad imsjelos sadavo sakiTxze da miiRos gadawyvetileba, xolo winaaRmdeg SemTxvevaSi, ukan daabrunos saqme, kerZod, Tu pirveli instanciis sasamarTlos gadawyvetileba saerTod dausabuTebelia (ar Seesabameba saqarTvelos samoqalaqo saproceso kodeqsis 385-e muxliT dadgenil moTxovnebs), maSin saapelacio sasamarTlo ukan daubrunebs saqmes qvemdgom sasamarTlos, winaaRmdeg SemTxvevaSi ki, saqarTvelos samoqalaqo saproceso kodeqsis 385-e muxlis me-2 nawilis safuZvelze, Tavad miiRebs gadawyvetilebas saqmeze. VI. wamoiWra sakiTxi imis Sesaxeb, SesaZlebelia Tu ara mxareTa (da ara mxolod romelime mxaris) gamoucxadeblobis gamoucxadeblobis gamo, sasamarTlom saapelacio saCivari ganuxilvelad datovos. saqarTvelos samoqalaqo saproceso kodeqsis 275-e muxlis `d~ qvepunqtis Tanaxmad, sasamarTlo Tavisi iniciativiT ganuxilvelad datovebs sarCels, Tu sasamarTlo sxdomaze arc erTi mxare ar gamocxaddeba. saqarTvelos administraciuli saproceso kodeqsis 261-e muxlis pirveli nawiliT imperatiuladaa dadgenili, rom administraciul samarTalwarmoebaSi ar gamoiyeneba saqarTvelos samoqalaqo saproceso kodeqsis XXVI Tavis (dauswrebeli gadawyvetileba) debulebani, xolo aRniSnuli kodeqsis XXVI TavSi Semavali 231-e muxlis Tanaxmad, Tu sasamarTlos mTavar sxdomaze ar gamocxadda arc erTi mxare, romlebsac gaegzavnaT Setyobineba 70-78-e muxlebiT dadgenili wesiT, sasamarTlos gamoaqvs ganCineba sarCelis ganuxilvelad datovebis Sesaxeb, rasac ukavSirdeba 275-278-e muxlebiT gaTvaliswinebuli Sedegebi. am sakiTxTan dakavSirebiT, Sejerda azri, azri rom, vinaidan saqarTvelos samoqalaqo saproceso kodeqsis 275-e muxlis `d~ qvepunqti dafuZnebulia amave kodeqsis 231-e muxlis debulebebze da samoqalaqo saproceso kodeqsis XXVI TavSi Semavali 231-e muxli ar gamoyeneba administraciul procesSi, Sesabamisad, amave procesSi ar gamoiyeneba aRniSnuli kodeqsis 275-e muxlis `d~ qvepunqtic. administraciul procesSi, samoqalaqo procesisagan gansxvavebiT, moqmedebs inkviziciurobis principi, romelic ganmtkicebulia ask-is me-4 muxlsa da me-19 muxlis pirvel nawilSi. aRniSnuli kodeqsis me-4 muxlis Tanaxmad, sasamarTlo uflebamosilia, Tavisi iniciativiT miiRos gadawyvetileba damatebiTi informaciis an mtkicebulebis warmosadgenad, xolo 9
amave kodeqsis me-19 muxlis pirveli nawilis mixedviT, saqarTvelos samoqalaqo saproceso kodeqsis 103-e muxliT miniWebuli uflebamosilebis garda, sasamarTlo uflebamosilia, sakuTari iniciativiTac Seagrovos faqtobrivi garemoebebi da mtkicebulebebi. amdenad, administraciuli wesiT saqmis ganmxilveli sasamarTlo ara marto uflebamosili, aramed garkveulwilad valdebulicaa saWiroebis SemTxvevaSi sakuTari iniciativiTac gamoiTxovos da moipovos Sesabamisi mtkicebulebebi Tu damatebiTi informacia. saqarTvelos samoqalaqo saproceso kodeqsis 275-e muxliT reglamentirebuli sarCelis ganuxilvelad datoveba gadawyvetilebis gamotanis gareSe saqmis warmoebis damTavrebas warmoadgens, ris gamoc aRniSnuli saproceso moqmedeba ewinaaRmdegeba administraciul procesSi moqmed inkviziciurobis princips. amasTan, saqarTvelos administraciuli saproceso kodeqsis 261-e muxlis me-2 nawilis Tanaxmad, sasamarTlo (mosamarTle) uflebamosilia, mxaris arasapatio mizeziT gamoucxadeblobis SemTxvevaSi mis dauswreblad gamoitanos gadawyvetileba saqmeSi arsebuli masalebis safuZvelze da am kodeqsis me-4 da me-19 muxlebis debulebaTa gaTvaliswinebiT. garda amisa, saqarTvelos administraciuli saproceso kodeqsis 27e muxliT gaTvaliswinebuli aRmWurveli norma legalurad afuZnebs gamartivebul administraciul samarTalwarmoebas administraciuli saqmis droulad ganxilva-gadawyvetis mizniT. marTalia, xsenebuli saproceso normis gamoyenebisas, faqtobrivad, sasamarTlo administraciul saqmes wyvets mxareTa dauswreblad, magram sasamarTlos aseTi moqmedeba, samarTlebrivad, ar warmoadgens dauswrebeli gadawyvetilebis gamotanas, vinaidan gamartivebuli wesiT saqmis ganxilva-gadawyvetasTan dakavSirebiT, mxareebs werilobiTi formiT aqvT gamoxatuli TavianTi neba. Sesabamisad, saqarTvelos administraciuli saproceso kodeqsis 27-e muxli ar gulisxmobs dauswrebeli gadawyvetilebis gamotanas, ris gamoc dauSvebelia aRniSnuli muxliT reglamentirebuli gamartivebuli administraciuli samarTalwarmoebis administraciuli saproceso institutis gaigiveba dauswrebeli gadawyvetilebis samoqalaqo saproceso institutTan. VII. VII. gasaCivrebuli individualuri administraciuladministraciul-samarTlebrivi aqtis moqmedebis SeCerebasa da misi gasaCivrebis procedurasTan dakavSirebiT (ask-is 29-e muxlTan mimarTebaSi) pirveli instanciis sasamarTlos mosamarTleTaTvis gaurkveveli aRmoCnda, Tu ra igulisxmeboda ask-is 29-e muxlis me-4 nawilSi _ saubari iyo kerZo 10
saCivarze, Tu mxaris (mxareTa) Suamdgomlobaze, anu ra Sinaarsobrivi mimarTeba iyo xsenebul nawilsa da amave muxlis me9 nawils Soris. ask-is 29-e muxlis me-4 nawilis Tanaxmad, mxaris moTxovniT, sasamarTlos SeuZlia am muxlis pirveli nawiliT gaTvaliswinebul SemTxvevebSi gaauqmos individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis an misi nawilis moqmedebis SeCereba, Tu arsebobs individualuri administraciulsamarTlebrivi aqtis an misi nawilis gadaudebeli aRsrulebis aucilebloba, rac dakavSirebulia mniSvnelovan (arsebiT) zianTan an zRudavs mxaris kanonier uflebas an interess. ask-is 29-e muxlis pirveli nawilis Tanaxmad, sarCelis miReba sasamarTloSi aCerebs gasaCivrebuli individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis moqmedebas. amdenad, ask-is 29e muxlis pirveli nawili iTvaliswinebs sasamarTloSi sarCelis miRebisas gasaCivrebuli individualuri administraciulsamarTlebrivi aqtis an misi nawilis moqmedebis SeCerebis avtomatur reJims, anu aqtis, an misi nawilis moqmedebis SeCereba ar aris damokidebuli mxaris nebaze, an sasamarTlo gadawyvetilebaze. ask-is 29-e muxlis me-9 nawilis mixedviT, individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis moqmedebis SeCerebis Sesaxeb sasamarTlo ganCinebaze daiSveba kerZo saCivari. sakiTxi daisva Semdegnairad: aqtis gasaCivrebis Semdeg mowinaaRmdege mxarem kerZo saCivriT unda mimarTos sasamarTlos Tu SuamdgomlobiT (gancxadebiT), raTa sasamarTlom, aRniSnuli muxlis me-4 nawilis Sesabamisad, gaauqmos gasaCivrebuli da ukve SeCerebuli individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis an misi nawilis moqmedebis SeCereba. azri Sejerda imaze, rom individualuri administraciulsamarTlebrivi aqtis moqmedebis SeCerebis gauqmeba SesaZlebelia, rogorc ask-is 29-e muxlis me-9 nawiliT gaTvaliswinebuli kerZo saCivris wardgeniT, ise am muxlis me-4 nawiliT gaTvaliswinebuli Suamdgomlobis dayenebiT. mowinaaaRmdege mxaris Suamdgomloba, romliTac igi moiTxovs individualuri administraciulsamarTlebrivi aqtis an misi nawilis moqmedebis SeCerebis gadasinjvas, efuZneba ask-is 29-e muxlis me-4 nawilSi mocemul motivebs, aRniSnuli moTxovnis dayenebis ufleba ki mxares gaaCnia administraciuli procesis nebismier stadiaze. rac Seexeba kerZo saCivars, misi Setana mxares SeuZlia administraciuli procesis mocemul stadiaze kanoniT dadgenil vadaSi, xolo is garemoeba, Tu romel maTgans _ Suamdgomlobas, Tu kerZo saCivars waradgens mxare, damokidebulia mis Sexedulebaze.
11
VIII. VIII. saqarTvelos Tavdacvis saministros safinanso sammarTvelom (an Sesabamisma samxedro nawilma) gasca gasca mosarCeleze cnoba, Tu ra odenobis saxelfaso davalianeba, kvebis ulufa da sanivTe kompensacia ergeba mis yofil mosamsaxures. mopasuxe Tavdacvis saministro acxadebs, rom igi aRniSnul cnobas miiCnevs ara davalianebis aRiarebad, aramed _ rogorc administraciuli administraciuli organos mier gacemul sajaro informaciad. informaciad. ramdenad marTebulia aRniSnuli mosazreba? saqarTvelos zogadi administraciuli kodeqsis me-2 muxlis pirveli nawilis `d~ qvepunqtis Tanaxmad, individualuri administraciul-samarTlebrivi aqti aris administraciuli organos mier administraciuli kanonmdeblobis safuZvelze gamocemuli individualuri samarTlebrivi aqti, romelic awesebs, cvlis, wyvets an adasturebs piris, an pirTa SezRuduli wris uflebebsa da movaleobebs. individualur administraciulsamarTlebriv aqtad CaiTvleba, agreTve, administraciuli organos mier miRebuli gadawyvetileba mis uflebamosilebas mikuTvnebuli sakiTxis dakmayofilebaze ganmcxadeblisaTvis uaris Tqmis Sesaxeb, aseve, administraciuli organos mier gamocemuli an dadasturebuli dokumenti, romelsac SeiZleba mohyves samarTlebrivi Sedegebi. saqarTvelos zogadi administraciuli kodeqsis me-2 muxlis pirveli nawilis `m~ qvepunqtis Tanaxmad, sajaro informacia aris oficialuri dokumenti (maT Soris: naxazi, maketi, gegma, sqema, fotosuraTi, eleqtronuli informacia, video da audioCanawerebi), anu sajaro dawesebulebaSi daculi, agreTve, sajaro dawesebulebis an mosamsaxuris mier samsaxurebriv saqmianobasTan dakavSirebiT miRebuli, damuSavebuli, Seqmnili, an gagzavnili informacia. sasamarTlos mier imis gasarkvevad, mocemul SemTxvevaSi saqme gvaqvs administraciuli organos mier gamocemul individualur administraciul-samarTlebriv aqtTan Tu xsenebuli organos mier, zemoaRniSnuli kodeqsis III Tavis (informaciis Tavisufleba) Tanaxmad, gacemul sajaro informaciasTan, gadamwyveti mniSvneloba aqvs imas, gaaCnia Tu ara cnobis momTxovn pirs imis interesi, rom miiRos iseTi cnoba, romliTac administraciuli organo aRiarebs da daadasturebs saxelfaso davalianebis arsebobas. im SemTxvevaSi, Tu pirs aqvs aseTi interesi, saxelfaso davalianebis, kvebis ulufisa da sanivTe kompensaciis Sesaxeb cnoba ar iqneba sajaro informacia. im SemTxvevaSi, Tu pirs ar gaaCnia zemoaRniSnuli interesi, anu Tu mxolod informacia gaicema saqarTvelos zogadi administraciuli kodeqsis III Tavis (informaciis Tavisufleba) 12
Sesabamisad, saxeze iqneba administraciuli organos mier sajaro informaciis gacema. saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis 128-e muxlis me-3 nawilis mixedviT, xandazmulobis saerTo vada Seadgens aT wels, amave kodeqsis 129-e muxlis pirveli nawilis Tanaxmad ki, saxelSekrulebo moTxovnebis xandazmulobis vada sami welia. rac Seexeba sasarCelo moTxovnis xandazmulobis vadas, gamoiTqva azri imis Taobaze, rom am SemTxvevaSi gamoyenebul unda iqnes saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis 128-e muxlis pirveli nawiliT dadgenili sasarCelo xandazmulobis saerTo aTwliani vada (mosamarTle aleqsandre ioseliani). mosamarTleTa miRweuli, rom umravlesobam gamoTqva azri da SeTanxmeba iqna miRweuli mocemul SemTxvevaSi gamoyenebul unda iqnes saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis 129-e muxlis pirveli nawiliT dadgenili saxelSekrulebo moTxovnebis sasarCelo xandazmulobis samwliani vada. IX . `arqiteqturulsaqmianobaze saxelmwifo `arqiteqturul-samSeneblo zedamxedvelobis Sesaxeb~ saqarTvelos kanonSi ganxorcielebuli cvlilebebis Sedegad, kerZod, am kanonis meme-41 muxlis Tanaxmad, arqmSeninspeqcias arqmSeninspeqcias ufleba aqvs pirdapir daajarimos piri da aRsasruleblad miaqcios dadgenileba xsenebuli kanonisa da `saaRsrulebo warmoebaTa Sesaxeb~ saqarTvelos kanoniT dadgenili wesebis Sesabamisad. sasamarTlo warmoebaSi imyofeba saqmeebi, romelTa mixedviTac, arqmSeninspeqcias sarCelebi arqmSeninspeqcias aRZruli aqvs aRniSnul kanonSi cvlilebebis Setanamde. ismeba kiTxva: sasamarTlom Cveulebrivad unda gaagrZelos saqmeebis ganxilva, Tu Sewyvitos maTi warmoeba xsenebuli saqmeebis qvemdebareobis Secvlis motiviT? `arqiteqturul-samSeneblo saqmianobaze saxelmwifo 1 zedamxedvelobis Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis me-4 muxlis me-6 nawilis Tanaxmad, damrRvevis mier kanonmdeblobis darRveviT mimdinare mSeneblobis an unebarTvo demontaJis SeCerebis Sesaxeb arqiteqturul-samSeneblo saqmianobaze saxelmwifo zedamxedvelobis organoebis dadgenilebis nebayoflobiT aRusruleblobis SemTxvevaSi, misi aRsruleba xdeba „saaRsrulebo warmoebaTa Sesaxeb“ saqarTvelos kanoniT dadgenili wesiT. `arqiteqturul-samSeneblo saqmianobaze saxelmwifo zedamxedvelobis Sesaxeb" saqarTvelos kanonSi 2005 wlis 22 dekembris kanoniT ganxorcielebuli cvlilebebis Sedegad, amave kanonis me-6 muxlis me-2, me-4 da me-5 punqtebis safuZvelze, arqiteqturul-samSeneblo saqmianobaze saxelmwifo zedamxedvelobis organoebis dadgenilebis aRsasruleblad 13
miqcevisaTvis saWiro ar aris sasamarTlos gadawyvetileba. aRniSnuli muxlis me-2 punqtis Tanaxmad, arqiteqturulsamSeneblo saqmianobaze saxelmwifo zedamxedvelobis organoebis dadgenileba damrRvevisaTvis jarimis dakisrebis Sesaxeb warmoadgens administraciul-samarTlebriv aqts, romlis aRsrulebis uzrunvelyofa (damrRvevis mier dadgenilebis nebayoflobiT aRusruleblobis SemTxvevaSi) xdeba iZulebiT `saaRsrulebo warmoebaTa Sesaxeb~ saqarTvelos kanoniT dadgenili wesiT (amave muxlis me-4 punqti). Sejerda azri imis Taobaze, rom mocemul SemTxvevaSi gaTvaliswinebul unda iqnes konkretuli zogadsamarTlebrivi principebi, anu, erTi mxriv, procesis ekonomiurobis prioritetuli principi, xolo, meore mxriv, moTxovnis warmoSobis momentisas moqmedi kanonis safuZvelze gadawyvetilebis miRebis principi. am ukanaskneli principis realizaciis iuridiul SesaZleblobasa da mizanSewonilobasTan organuladaa dakavSirebuli kanonisTvis ukuZalis miniWebis sakiTxi da am sakiTxis gadawyvetisadmi zogadsamarTlebrivi midgomebi, anu SeiZleba iyos ori diferencirebuli da urTierTsapirispiro SemTxveva, romelTa faqtobrivi arsebobac samarTlebrivad dgindeba samarTlis konkretuli normebis SedarebiTi normatiulSinaarsobrivi Sefaseba-analizis safuZvelze. im SemTxvevaSi, Tu axali kanoni aumjobesebs konkretuli piris mdgomareobas, mas eniWeba ukuZala mis amoqmedebamde warmoSobil samarTlebriv urTierTobebTan mimarTebiT, winaaRmdeg SemTxvevaSi gamoiyeneba moTxovnis warmoSobis momentisas moqmedi kanonis safuZvelze gadawyvetilebis miRebis principi, anu aseT SemTxevvaSi dauSvebelia axali kanonisTvis ukuZalis miniWeba. Sesabamisad, ar unda Sewydes ganxilvis stadiaze myofi saqmeebis warmoeba da sasamarTlom Cveulebrivad unda gaagrZelos maTi ganxilva. `normatiuli aqtebis Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis 47-e muxlis me-3 punqtis mixedviT, Tu samarTaldarRvevis Cadenis Semdeg kanoniT gauqmda an Semsubuqda pasuxismgebloba aseTi samarTaldarRvevis CadenisTvis, moqmedebs axali kanoniT dadgenili norma. aRiniSna, rom `arqiteqturul-samSeneblo saqmianobaze saxelmwifo zedamxedvelobis Sesaxeb" saqarTvelos kanonSi 2005 wlis 22 dekembris kanoniT ganxorcielebuli cvlilebebis Sedegad axleburad Camoyalibda am kanonis mTeli rigi normebi, romlebic iTvaliswinebs ama Tu im konkretuli darRvevisaTvis sxvadasxva odenobis jarimas. gamoiTqva mosazreba, rom administraciuli procesis dainteresebuli mxare-subieqtis, mocemul SemTxvevaSi mopasuxis mxridan Sesabamisi Txovnis arsebobisas, ukuZala unda mieniWos xsenebuli kanonis im normebs, romlebiTac mopasuxis mier 14
konkretuli samarTaldarRvevis Cadenis Semdeg pasuxismgebloba am samarTaldarRvevisaTvis da gaumjobesda misi mdgomareoba.
Semsubuqda Sesabamisad,
X. saaRsrulebo furclis gauqmebas iTxovs mosarCele (saaRsrulebo furceli samoqalaqo saqmeze iqna gamowerili). mopasuxed dasaxelebulia saaRsrulebo biuro. mosarCelis argumentia is, rom `saaRsrulebo warmoebaTa Sesaxeb~ `saaRsrulebo saqarTvelos kanonis 2121-e muxlis mesame nawilis `v~ qvepunqtis Tanaxmad, saaRsrulebo furcelSi rekvizitebi swored ar iyo miTiTebuli. visi gansjadia xsenebuli dava da saerTod, ramdenad aris sasamarTlos qvemdebare aRniSnuli saqme? `saaRsrulebo warmoebaTa Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis 21-e muxlis mesame nawilis `v~ qvepunqtis mixedviT, saaRsrulebo furcelSi unda aRiniSnos kreditorisa da movalis dasaxeleba da maTi rekvizitebi. gamoiTqva mosazreba imis Sesaxeb, rom saaRsrulebo furceli, rogorc saaRsrulebo aqti, qarTuli samarTlis, iseve, rogorc germanuli samarTlis mixedviT, ar warmoadgens administraciulsamarTlebriv aqts, vinaidan mas ar axasiaTebs xsenebuli aqtisTvis damaxasiaTebeli niSnebi, pirvel yovlisa ki, gamocemuli ar aris administraciuli organos mier (rac uSualod aniWebs aqts administraciul-samarTlebrivi aqtis statuss). saaRsrulebo furclis saSualebiT xdeba sasamarTlo gadawyvetilebis iZulebiTi aRsruleba da amdenad, saaRsrulebo furceli aris sasamarTlo gadawyvetilebis aRsrulebis saSualeba. sasamarTlos mier gamowerili saaRsrulebo furceli unda gaimijnos saaRsrulebo organos mier miRebuli saaRsrulebo sabuTisagan. gamoiTqva aseve mosazreba imis Sesaxeb, rom, vinaidan `saRsrulebo warmoebaTa Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis 36-e muxlis `d~ qvepunqti dasaSvebad miiCnevs movalis mier saaRsrulebo furcelze sarCelis aRZvras, rac aCerebs aRsrulebas miTiTebul kanonSi aRniSnuli normis arsebobamde, ar SeiZleba saaRsrulebo furclis gauqmebis moTxovniT sasamarTloSi aRZruli sarCelis dauSveblad miCneva im motiviT, rom saqme ar aris sasamarTlos qvemdebare (mosamarTle nino qadagiZe). umravlesobam gamoTqva azri da miRweul iqna SeTanxmeba imis Taobaze, rom dauSvebelia sasamarTloSi sarCelis aRZvra saaRsrulebo furclis gauqmebis moTxovniT (saaRsrulebo sabuTis gauqmebis moTxovnisagan gansxvavebiT) da Tu mainc iqneba aseTi sarCeli wardgenili sasamarTloSi, igi dauSveblad unda iqnes miCneuli, vinaidan aRniSnuli sarCeli ar aris uwyebrivad sasamarTlos qvemdebare. 15
XI. saqarTvelos administraciuli saproceso kodeqsis meme-6 da 3535-e muxlebis Tanaxmad, saapelacio instanciaSi erTpirovnulad unda iqnes ganxiluli `saxelmwifo socialuri dacvis sakiTxebi~. ismeba kiTxva: vrclad Tu viwrod unda iqnes ganmartebuli aRniSnuli debuleba? (Semdegi magaliTi moyvanilia konkretuli saqmidan: mosarCelem moiTxova daevalos saqarTvelos generalur prokuraturas, gaavrcelos mosarCeleze `prokuraturis Sesaxeb~ saqarTvelos organuli kanonis meme-40 muxlis meme-6 punqtis moTxovnebi da daeniSnos mas samisdRemSio pensia, agreTve _ saqarTvelos generaluri prokuraturis generaluri generaluri inspeqciis daskvnis baTilad cnoba (am ukanasknelis mier Catarebuli samsaxurebrivi mokvlevis (moZiebis) safuZvelze mosarCeles uari eTqva pirveli moTxovnis dakmayofilebaze)). saqarTvelos administraciuli saproceso kodeqsis meme-6 da 3535-e muxlebis Tanaxmad, Tanaxmad, rogor unda iqnes ganxiluli aRniSnuli saqme _ erTpirovnulad Tu kolegiurad? saqarTvelos administraciuli saproceso kodeqsis me-6 muxlSi reglamentirebulia magistrat mosamarTleTa gansjadi administraciuli saqmeebi. xsenebuli muxlis `g~ qvepunqtis Tanaxmad, magistrati mosamarTleebi pirveli instanciiT ganixilaven saqmeebs saxelmwifo socialuri dacvis sakiTxis Taobaze. saqarTvelos administraciuli saproceso kodeqsis 35-e muxlSi mocemulia amave kodeqsis gardamavali debulebani, kerZod, am muxlis me-5 nawilis Tanaxmad, 2006 wlis 1 ivnisamde Setanili saapelacio saCivris ganxilva xdeba erTpirovnulad saapelacio sasamarTlos administraciul saqmeTa palatis mosamarTlis mier amave nawilSi amomwuravad CamoTvlili kategoriebis saqmeebze, maT Soris, saqarTvelos administraciuli saproceso kodeqsis me-6 muxliT gaTvaliswinebul saqmeze gamotanil, anu magistrat mosamarTleTa gansjad administraciul saqmeebze miRebul gadawyvetilebaze. gamoiTqva mosazreba, rom socialur sakiTxebs ganekuTvneba moTxovna pensiasTan dakavSirebiT. sabolood Sejerda Sejerda azri imis Taobaze, rom Cveulebrivi sapensio dava ganxilul unda iqnes erTi mosamarTlis mier, xolo iseTi mniSvnelovani sapensio dava (magaliTad, administraciuli dava mosarCele adelina xoniakinasa da mopasuxe saqarTvelos socialuri dazRvevis erTian saxelmwifo fonds Soris), romelic Seexeba samisdRemSio pensiis daniSvnas da masze miRebul sasamarTlo gadawyvetilebas, SeiZleba, faqtobrivad, hqondes precedentuli xasiaTi pensiis miRebis uflebis mqone sxva pirebis 16
sarCelebTan mimarTebaSi da ganxilul iqnes kolegiurad _ sami mosamarTlis mier. XII. XII. pirveli, saapelacio da sakasacio instanciebis sasamarTloebs Soris aris araerTgvarovani mosazreba imis Sesaxeb, sagadasaxado Semowmebis aqti da sagadasaxado samarTaldarRvevis oqmi aris Tu ara individualuri administraciuladministraciul-samarTlebrivi samarTlebrivi aqtebi? saqarTvelos sagadasaxado kodeqsis 120-e muxlis pirveli nawilis Tanaxmad, sagadasaxado Semowmebis Sedegebis Sesaxeb dgeba aqti. amave kodeqsis 127-e muxli iTvaliswinebs sagadasaxado samarTaldarRvevis Sesaxeb saqmis warmoebas, romlis me-2 nawilis mixedviT, sagadasaxado inspeqciis uflebamosili piri gadasaxadis gadamxdelTan/sxva valdebul pirTan am kodeqsiT gaTvaliswinebuli samarTaldarRvevis gamovlenisas (garda sagadasaxado Semowmebis dros gamovlenili samarTaldarRvevebisa) adgens sagadasaxado samarTaldarRvevis oqms. amave muxlis me-8 nawilis mixedviT, sagadasaxado Semowmebisas gamovlenili samarTaldarRvevebi aRiniSneba sagadasaxado Semowmebis aqtSi (am SemTxvevaSi ar dgeba sagadasaxado samarTaldarRvevis oqmi), romelSic aisaxeba yvela sagadasaxado samarTaldarRvevis Sinaarsi. gamoiTqva mosazrebebi da Sejerda azri imis Taobaze, rom sagadasaxado Semowmebis aqtisa da sagadasaxado samarTaldarRvevis oqmis individualur administraciulsamarTlebriv aqtad miCneva damokidebulia maT faqtobriv Sinaarssa da mimarTebaze, kerZod, Tu aRniSnul aqtebSi miTiTebulia, rom pirs ekisreba ama Tu im Tanxis gadaxda (rac SeiZleba dasturdebodes sagadasaxado samarTaldarRvevis oqmis danarTiTac _ masze darTuli Sesabamisi weriliT), anu Tu xsenebuli aqtebi Seicavs piris konkretul sagadasaxado valdebulebaze pirdapir miTiTebas, mxolod aseT SemTxvevaSi CaiTvleba isini individualur administraciul-samarTlebriv aqtebad (adasturebs piris konkretul movaleobas). im SemTxvevaSi, Tu sagadasaxado Semowmebis aqtsa da sagadasaxado samarTaldarRvevis oqmSi ganyenebulad aris mocemuli informacia sagadasaxado organosTan piris mimdinare sagadasaxado-samarTlebrivi urTierTobebis mdgomareobaze ama Tu im aspeqtiT da CamoTvlilia is davalianebebi, romlebic ar aris gadaxdili piris mier, anu Tu maTSi mocemulia mxolod konkretuli informacia da aqcenti ar aris gakeTebuli piris konkretul valdebulebaze, maSin iqneba ara administraciul17
samarTlebrivi aqti, aramed Sidauwyebrivi gamoyenebisaTvis gamiznuli, informaciuli datvirTvis mqone dokumenti. XIII. sagadasaxado organo SuamdgomlobiT iTxovs mosamarTlis brZanebis gacemas mewarmis saqmianobis Semowmebis mizniT, imavdroulad, SuamdgomlobaSi miuTiTebs, rom finansuri policiis sagamoZiebo departamentSi dawyebulia winaswari gamoZieba, amasTan, gamomZieblis dadgenilebis sarezolucio nawilSi Cawerilia, rom `sisxlis samarTlis saqmeze dainiSnos indmewarmis Semowmeba da Catardes revizia. reviziis Catareba daevalos Tbilisis sagadasaxado inspeqcias~. msgavs saqmeebTan dakavSirebiT mosamarTleebs ainteresebdaT ori sakiTxi: 1) Tu arsebobs gamomZieblis dadgenileba, romelic sagadasaxado organos avalebs mewarmis Semowmebas, am SemTxvevaSi mainc aucilebelia Tu ara mewarmis Semowmebis Taobaze mosamarTlis brZanebis arseboba? 2) Tu miTiTebul SemTxvevaSi aucilebelia mosamarTlis brZanebis aReba, maSin vis aqvs sasamarTloSi mewarmis Semowmebis Taobaze brZanebis misaRebad Suamdgomlobis dayenebis ufleba _ sagadasaxado (makontrolebel) organos Tu sagamoZiebo organos, e.i. vin aris mewarmis saqmianobis Semowmebis moTxovnis subiqti (sisxlis samarTlis saproceso kodeqsis 58.5 muxli, sagadasaxado kodeqsis 99-e muxli)? 1) mosamarTleebi erTmniSvnelovnad Sejerdnen imaze, rom miuxedavad imisa, arsebobs Tu ara gamomZieblis dadgenileba mewarmis Semowmebis Taobaze, yvela SemTxvevaSi aucilebelia mosamarTlis brZanebis brZanebis miReba mewarmis Sesamowmeblad. mxolod gamomZieblis dadgenileba ar aris sakmarisi. mosamarTleebma miuTiTes, rom gamomZieblis dadgenileba mewarmis Semowmebaze aris mxolod valdebuleba sagadasaxado organom daiwyos Semowmeba, magram mewarmis Semowmebis kanonieri kanonieri safuZveli aris mxolod mosamarTlis brZaneba. mosamarTleebi Sejerdnen imazec, rom sasamarTlos ara aqvs ufleba uari Tqvas brZanebis gacemaze mxolod im motiviT, rom mewarmis Semowmebis Taobaze ukve arsebobs gamomZieblis dadgenileba. 2) sagamoZiebo moqmedebebis warmoebis dros vis aqvs sasamarTloSi mewarmis Semowmebis Taobaze Suamdgomlobis dayenebis ufleba _ sagadasaxado organos Tu sagamoZiebo organos? amasTan dakavSirebiT yuradReba gamaxvilda da azri Sejerda or garemoebaze: a) Tu dawyebulia winaswari gamoZieba gamoZieba da arsebobs gamomZieblis dadgenileba mewarmis saqmianobis Semowmebis Sesaxeb, maSin sasamarTloSi brZanebis asaRebad Suamdgomlobis dayenebis 18
ufleba aqvs mxolod sagamoZiebo organos da ara sagadasaxado organos. amdenad, am SemTxvevaSi mosamarTle sagamoZiebo sagamoZiebo organos Suamdgomlobis safuZvelze, mewarmis Semowmebas brZanebiT daavalebs mxolod sagadasaxado (makontrolebel) organos da ara sagamoZiebo organos. Tu sasamarTloSi brZanebis misaRebad sagamoZiebo organos nacvlad SecdomiT Sedis makontrolebeli (sagadasaxado) organo, maSin sasamarTlom miTiTeba unda misces mas imis Taobaze, rom Suamdgomloba Seitanos Sesabamisma sagamoZiebo organom; b) mosamarTleebi Sejerdnen imazec, rom Tu makontrolebeli (sagadasaxado) organo SuamdgomlobiT Sedis sasamarTloSi `samewarmeo saqmianobis saqmianobis kontrolis Sesaxeb~ kanonis (da ara sagamoZiebo organos davalebis) safuZvelze da acxadebs, rom mas TviTon aqvs safuZvliani eWvi mewarmis saqmianobasTan dakavSirebiT, maSin aseT SemTxvevebSi sagadasaxado organos aqvs ufleba TviTon mimarTos sasamarTlos SuamdgomlobiT sasamarTlos mosamarTlis brZanebis gacemis Taobaze. XIV. SeiaraRebuli Zalebis rigebidan samxedro mosamsaxureebis daTxovnisas SeCerebuli iyo im normis moqmedeba, romelic mosamsaxures aZlevda erTdrouli daxmarebis miRebis uflebas. mosamarTleebs ainteresebdaT, rom im pirebze, romlebic daiTxoves im periodSi, rodesac xsenebuli norma ar moqmedebda (SeCerebuli iyo), unda gaices Tu ara erTdrouli daxmareba? mosamarTleebi Sejerdnen imaze, rom mocemul sakiTxze msjelobisas yuradReba unda mieqces imas, sakiTxi exeba saqarTvelos Tavdacvis saministros Tu saqarTvelos Sinagan saqmeTa saministros mosamsaxureebs. mosamarTleebi Sejerdnen imaze, rom Tavdacvis saministros mosamsaxureebisaTvis erTjeradi (gamosasvleli) daxmarebis micemis sakiTxi unda gadawydes `saqarTvelos Tavdacvis saministros samxedro mosamsaxureTa da samoqalaqo pirTa socialuri dacvisa da materialuri uzrunvelyofis Sesaxeb” saqarTvelos prezidentis 2004 wlis 5 noembris #493 brZanebulebis safuZvelze, romlis 33-e punqtis Tanaxmad, samxedro mosamsaxureebs (garda savaldebulo samxedro samsaxuris samxedro mosamsaxureebisa, kursantebisa da rezervidan Caricxuli msmenelebisa), romlebic daTxovnili arian SeiaraRebuli Zalebis rigebidan avadmyofobis gamo, namsaxurebi wlebis (garda savaldebulo samxedro samsaxurSi namsaxurebi wlebisa) mixedviT (maT Soris, yofili ssrk-sa da sxva saxelmwifos SeiaraRebul ZalebSi namsaxurebi wlebis CaTvliT), eZlevaT erTjeradi (gamosasvleli) daxmareba fuladi sargoebis amave punqtiT gaTvaliswinebuli odenobiT. zemoxsenebuli brZanebulebis 19
331-e punqtis mixedviT, samxedro mosamsaxureebs (garda savaldebulo samxedro samsaxuris samxedro mosamsaxureebisa, kursantebisa da rezervidan Caricxuli msmenelebisa), romlebic daTxovnili arian SeiaraRebuli Zalebis rigebidan zRvruli asakis miRwevis, reorganizaciasa da Statebis SemcirebasTan dakavSirebiT, namsaxurebi wlebis (garda savaldebulo samxedro samsaxurSi namsaxurebi wlebisa) mixedviT (maT Soris yofili ssrk-sa da sxva saxelmwifos SeiaraRebul ZalebSi namsaxurebi wlebis CaTvliT), eZlevaT erTjeradi (gamosasvleli) daxmareba fuladi sargoebis am debulebis 33-e punqtiT gaTvaliswinebuli odenobiT. mosamarleebma yuradReba miaqcies zemoaRniSnuli brZanebulebis 611-e punqts, romlis mixedviT, am brZanebulebis 331-e punqtis moqmedeba SeCerebuli iyo 2006 wlis 1 ianvramde. amasTan dakavSirebiT, mosamarTleebma ganmartes, rom ama Tu im normis moqmedebis vadis garkveuli droiT gadaweva ar niSnavs xsenebuli normis absolutur umoqmedobas da mis gauqmebas, vinaidan moqmedi kanonmdebloba aRniSnuls ar iTvaliswinebs, kerZod, iuridiuli TvalsazrisiT, ar arsebobs absoluturad umoqmedo norma. marTalia, `saqarTvelos Tavdacvis saministros samxedro mosamsaxureTa da samoqalaqo pirTa socialuri dacvisa da materialuri uzrunvelyofis Sesaxeb~ saqarTvelos prezidentis 2005 wlis 5 noembris #493 brZanebulebis 611-e punqtis safuZvelze SeCerebul iqna am brZanebulebis 331-e punqtiT gaTvaliswinebuli erTjeradi (gamosasvleli) daxmarebis miRebis uflebis realizacia 2006 wlis 1 ianvramde, magram ar gauqmebula xsenebuli brZanebulebiT gansazRvruli da dadgenili erTjeradi (gamosasvleli) daxmarebis gacemis piroba da wesi. zemoaRniSnulidan gamomdinare, mosamarTleebi Sejerdnen imaze, rom saqarTvelos prezidentis miTiTebuli brZanebulebis safuZvelze, erTjeradi (gamosasvleli) daxmareba unda mieceT ara mxolod im samxedro mosamsaxureebs, mosamsaxureebs, romlebic samsaxuridan daTxovnil iqnen 2006 wlis 1 ianvris (kompensaciis Taobaze SeCerebuli normis amoqmedebis) Semdeg, aramed kompensacia unda mieceT im samxedro mosamsaxureebsac, romlebic daTxovnil iqnen 2006 wlis 1 ianvramdec (e.i. normis SeCerebis periodSi). rac Seexeba Sinagan saqmeTa saministros muSakebisaTvis erTjeradi (gamosasvleli) daxmarebis micemis sakiTxs, mosamarTleebi SeTanxmdnen imaze, rom am SemTxvevaSi gamoyenebuli unda iqnes saqarTvelos prezidentis 2005 wlis 23 dekembris #1082 brZanebuleba `saqarTvelos Sinagan saqmeTa saministros mosamsaxureTa da samoqalaqo pirTa socialuri dacvisa da materialuri uzrunvelyofis Sesaxeb~. miTiTebuli brZanebulebis me-11 punqtis mixedviT, saministros mosamsaxures (garda savaldebulo samxedro samsaxuris samxedro mosamsaxurisa), 20
romelic daTxovnilia zRvruli asakis miRwevis, avadmyofobis, likvidaciis an reorganizaciisa da Statebis Semcirebis gamo, saministroSi namsaxurebi wlebis (garda savaldebulo samxedro samsaxurSi namsaxurebi wlebisa) mixedviT ministris samarTlebrivi aqtiT eZleva erTdrouli (gasasvleli) daxmareba, xolo amave brZanebulebis me-12 punqtis mixedviT, saministros mosamsaxures, romelic daTxovnilia piradi gancxadebis safuZvelze da namsaxurebi aqvs aranakleb 10 wlisa, eZleva erTdrouli (gasasvleli) daxmareba 400 laris odenobiT. `saqarTvelos Sinagan saqmeTa saministros mosamsaxureTa da samoqalaqo pirTa socialuri dacvisa da materialuri uzrunvelyofis Sesaxeb~ saqarTvelos prezidentis 2005 wlis 23 dekembris #1082 brZanebulebis 26-e punqtSi 2006 wlis 19 oqtombers Sevida cvlileba, romliTac amave brZanebulebis me-11 da me-12 punqtebis (romlebic exeba Sss saministros mosamsaxureebis daTxovnisas maTTvis erTdrouli (gasasvleli) daxmarebis micemas) amoqmedeba gadaido 2008 wlis 1 ianvramde. amrigad, Sinagan saqmeTa saministros mosamsaxureebisaTvis erTdrouli (gasasvleli) daxmarebis mimniWebeli norma amJamad SeCerebulia da jer ar amoqmedebula. XV. mosamarTleebma wamoWres sakiTxi imis Taobaze, rom Tu sasamarTlo gadawyvetilebis aRsrulebis dros dadga mxareTa uflebamonacvleobis sakiTxi, maSin aRmasrulebels SeuZlia Tu ara sasamarTlosaTvis mimarTvis gareSe TviTon moaxdinos gadawyvetilebis aRsruleba uflebamonacvle mxareebis gaTvaliswinebiT? mosamarTleebma miuTiTes, rom Tu sasamarTlo gadawyvetilebis aRsrulebis dros dadga uflebamonacvleobis sakiTxi da uflebamonacvle mxare an saaRsrulebo biuro sadavod ar xdis ukve gacemuli saaRsrulebo furclis Sesrulebas, amasTac, uflebamonacvleoba kanonis Tanaxmad dasaSvebia, maSin aRsrulebis probleba ar dgas da aRmasrulebels SeuZlia TviTon ganaxorcielos aRsruleba uflebamonacvle mxaris gaTvaliswinebiT. rogor unda gadawydes sakiTxi im SemTxvevaSi, Tu aRsrulebis stadiaze dadgeba uflebamonacvleobis sakiTxi da uflebamonacvle mxare (Tundac uflebamonacvleoba eWvs ar iwvevdes) uars acxadebs saaRsrulebo furclis Sesrulebaze. rogor unda moiqces aRmasrulebeli am SemTxvevaSi _ TviTon daadginos uflebamonacvle da daiwyos aRsruleba, Tu igi valdebulia uflebamonacvlis dadgenisa da axali saaRsrulebo furclis gacemis moTxovniT mimarTos sasamarTlos? 21
mosamarTleebi erTmniSvnelovnad SeTanxmdnen imaze, rom Tu aRsrulebis dros dadga uflebamonacvleobis sakiTxi, magram uflebamonacvle uars acxadebs saaRsrulebo furcliT gaTvaliswinebuli valdebulebis Sesrulebaze, maSin aRmasrulebeli valdebulia axali saaRsrulebo furclis furclis gacemis moTxovniT mimarTos saaRsrulebo furclis gamcem sasamarTlos, romelic ganCinebiT daadgens axali saaRsrulebo furclis gacemas Sesabamisi uflebamonacvlis mimarT, vinaidan `saaRsrulebo warmoebaTa Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis 2424-e muxlis Tanaxmad, saaRsrulebo saaRsrulebo furceli SeiZleba gacemul iqnes gadawyvetilebaSi dasaxelebuli kreditoris uflebamonacvle pirTa sasargeblod an movalis uflebamonacvle pirTa sawinaaRmdegod, Tu uflebamonacvleoba naTelia an amis damadasturebeli dokumenti Seadgina saTanadod uflebamosilma organom an daamowma notariusma. aRmasrulebels ara aqvs ufleba TviTon daadginos uflebamonacvle, vinaidan `saaRsrulebo warmoebaTa Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis meme-20 muxlis Tanaxmad, aRmasrulebeli, rogorc wesi, moqmedebs mxolod saaRsrulebo furclis safuZvelze, xolo sasamarTlo gadawyvetilebaze saaRsrulebo furcels gascems mxolod Sesabamisi uflebamosili sasamarTlo. aqve daisva sakiTxi imis Sesaxeb, rom miTiTebul SemTxvevaSi romel sasamarTlos unda mimarTos aRmasrulebelma _ man sarCeliT unda mimarTos pirveli instanciis sasamarTlos da Cveulebrivi sasarCelo warmoebis wesiT moiTxovos uflebamonacvlis dadgena da axali saaRsrulebo furclis gacema, Tu man gancxadebiT unda mimarTos saaRsrulebo furclis gamcem sasamarTlos da moiTxovos axali saaRsrulebo furclis gacema? mosamarTleebi Sejerdnen imaze, rom aseT SemTxvevebSi aRmasrulebelma gancxadebiT unda mimarTos imave sasamarTlos, romelmac saaRsrulebo furceli gasca da imave sasamarTlom unda gamoitanos ganCineba, romlis safuZvelzec moxdeba uflebamonacvlis mimarT saaRsrulebo furclis furclis gacema. amasTan, dauSvebelia saaRsrulebo furclis gacemis moTxovniT pirveli instanciis sasamarTloSi sasarCelo gancxadebis Setana da saqmis sasarCelo warmoebis wesiT ganxilva, vinaidan saaRsrulebo furclis gacemis moTxovna ar SeiZleba iyos sasamarTloSi sarCelis sarCelis aRZvrisa da sasarCelo warmoebis sagani. XVI. saqarTvelos administraciuli saproceso kodeqsis 23-e muxlis Sesabamisad, Tu kanoniT sxva ram ar aris dadgenili, sarCeli dasaSvebia, Tu administraciuli organos uari administraciul-samarlebrivi aqtis gamocemaze pirdapir da 22
uSualo (individualur) zians ayenebs mosarCelis kanonier uflebas an interess. mosamarTleebs ainteresebdaT sakiTxi imis Sesaxeb, aq laparakia Tu ara administraciuli organos mxolod werilobiTi uaris aucileblobis Sesaxeb? dasaSvebobis savaldebulo pirobas aseTi sarCelebis mimarT warmoadgens sarCelis aRZvramde administraciuli organosadmi mimarTva da aRniSnuli mimarTvis dakmayofilebaze administraciuli organos mier uaris Tqma. am sakiTxze msjelobisas mosamarTleebi Sejerdnen imaze, rom administraciul administraciul samarTalwarmoebaSi davis sagani SeiZleba iyos ara mxolod administraciuli organos werilobiTi uari administraciuli aqtis gamocemaze, aramed administraciuli organos mier aqtis gamocemis vadis darRvevac, gamoucemloba a anu dadgenil vadaSi administraciuli aqtis gamoucemlob (zogadi administraciuli kodeqsis 177 muxlis meme-2 nawili, administraciuli saproceso kodeqsis 3333-e muxlis pirveli nawili). rac Seexeba xandazmulobis vadis sakiTxs, anu administraciuli organos mier aqtis gamocemis vadis darRvevis SemTxvevaSi uaris gasaCivrebis xandazmulobis vadis aTvlis sakiTxs, aRniSnul sakiTxze saboloo SeTanxmeba mosamarTleebs Soris ver Sedga. XVII. administraciul samarTaldarRvevaTa kodeqsis Tanaxmad, samarTaldarRvevis Taobaze miRebuli dadgenileba (individualuri administraciul-samarTlebrivi aqti) saCivrdeba 10 dReSi (muxli 273). mosamarTleebma dasves sakiTxi imis Sesaxeb, aseT SemTxvevebSi dasaSvebia Tu ara gamoyenebuli iqnes dadgenilebaTa gasaCivrebis mimarT 1 Tviani vada? mosamarTleebs Soris Sejerda azri imaze, rom Tu piri administraciuli administraciuli samarTaldarRvevis dros dajarimda dadgenilebis an administraciuli samarTaldarRvevis oqmis safuZvelze, maSin TviTon es piri wyvets dadgenilebis (administraciuli samarTaldarRvevis oqmis) gasaCivrebis romeli forma gamoiyenos – mimarTos sasamarTlos administraciuli administraciuli saproceso kodeqsiT gaTvaliswinebul sasarCelo gancxadebis safuZvelze Tu mimarTos sasamarTlos administraciuli samarTaldarRvevis kodeqsiT gaTvaliswinebuli saCivriT. gasaCivrebis formis arCeva piris uflebaa, magram miTiTebul SemTxvevebSi gasaCivrebis gansxvavebuli vadebia dadgenili. Tu piri administraciul samarTaldarRvevis saqmeze gamotanil dadgenilebas (samarTaldarRvevis oqms) asaCivrebs saerTo sasarCelo gancxadebis safuZvelze administraciuli saproceso kodeqsiT dadgenili wesiT, maSin man dadgenileba (samarTaldarRvevis oqmi) unda gaasaCivros erTi Tvis vadaSi. Tu piri dadgenilebas (samarTaldarRvevis oqms) asaCivrebs administraciuli 23
samarTaldarvevis kodeqsis 273-e gasaCivrebis vada aris 10 dRe.
muxlis
safuZvelze,
maSin
XVIII. mosamarTleebis mier daisva sakiTxi imis Sesaxeb, sarCelis gamoxmobis Semdeg (saqarTvelos samoqalaqo saproceso kodeqsis 831 muxli) rogor unda gadawydes sasarCelo xandazmulobis vadebi administraciul procesSi? upirveles yovlisa, mosamarTleebi SeTanxmdnen, rom administraciuli samarTalwarmoebis samarTalwarmoebis dros sarCelis gamoxmoba dasaSvebia mxolod pirveli instanciis sasamarTloebSi, xolo saapelacio da sakasacio sasamarTloebSi sarCelis gamoxmoba dauSvebelia. mosamarTleebma miuTiTes, rom sssk-is 831 muxlis gamoyenebiT, administraciul samarTalwarmoebaSi samoqalaqo samarTalwarmoebis msgavsad sarCelis gamoxmobis SemTxvevaSi mosamarTles gamoaqvs ganCineba sarCelis ganuxilvelad datovebis Sesaxeb, xolo amave kodeqsis 277-e muxlis mixedviT, sarCelis (gancxadebis) ganuxilvelad datovebis SemTxvevaSi sasarCelo xandazmulobis vada ar Sewydeba. mosamarTleebma aseve yuradReba gaamaxviles saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis 140-e muxlze, romlis me-2 nawilis mixedviT, Tu uflebamosili piri eqvsi Tvis vadaSi Seitans axal sarCels, maSin xandazmulobis vada Sewyvetilad iTvleba pirveli sarCelis Setanis droidan. xolo amave kodeqsis 141-e muxlis mixedviT, Tu Sewyda xandazmulobis vadis dena, maSin Sewyvetamde ganvlili dro mxedvelobaSi ar miiReba da vada daiwyeba Tavidan. zemoaRniSnuli normebis gaTvaliswinebiT, daisva sakiTxi imis Sesaxeb, administraciul samarTalwarmoebaSi yvela SemTxvevaSia Tu ara dasaSvebi sarCelis gamoxmoba da sxvadasxva kategoriis davebze sarCelis gamoxmobis SemTxvevebze vadebi erTnairad unda gavrceldes? pirvel rigSi, mosamarTleebi SeTanxmdnen imaze, rom, vinaidan administraciul samarTalwarmoebaSi Sesabamisi Taviseburebebis gaTvaliswinebiT gamoiyeneba samoqalaqo saproceso kodeqsis normebi, xolo aRniSnuli kodeqsis 831 muxli mosarCeles aZlevs sarCelis gamoxmobis uflebas, amitom administraciul samarTalwarmoebaSic mosarCeles ver aekrZaleba sarCelis gamoxmobis ufleba. e.i. administraciul samarTalwarmoebaSi sarCelis gamoxmoba dasaSvebi unda iyos yvela kategoriis saqmeebze. rac Seexeba vadebs, mosamarTleebi Sejerdnen Semdegze: a) Tu administraciuli samarTalwarmoebis dros sasarCelo davis sagans warmoadgens administraciuli xelSekrulebis dadeba, Sesruleba an Sewyveta, maSin aseTi kategoriis davebze SesaZlebeli unda iyos saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis 140-e muxlis me-2 nawilis 24
gamoyeneba da pirs unda SeeZlos 6 Tvis vadaSi axali sarCelis Setana, vinaidan moqmedi kanonmdebloba administraciul samarTalwarmoebaSi aRiarebiTi sarCelebisa da administraciuli organos qmedebis gasaCivrebis mimarT vadebs ar iTvaliswinebs, e.i. administraciuli xelSekrulebis gasaCivrebis mimarT kanoniT Semcirebuli vadebi ar aris dawesebuli; b) mosamarTleebi aseve SeTanxmdnen, rom Tu administraciul samarTalwarmoebaSi sasarCelo davis sagans warmoadgens administraciuli aqtis baTilad cnoba, maSin aseT SemTxvevebSi mizanSeuwonelia da sarCelis gamoxmobis Semdeg ar unda xdebodes samoqalaqo kodeqsis 140-e muxlis me-2 nawiliT gaTvalisinebuli gasaCivrebis 6-Tviani vadis gavrceleba, vinaidan administraciuli kanonmdebloba administraciuli aqtebis gasaCivrebis mimarT Semoklebul vadebs iTvaliswinebas. amitom administraciuli aqtebis baTilad cnobis Sesaxeb sarCelis gamoxmobis dros sarCelis xelmeored Setanis SemTxvevaSi xandazmulobis vada Sewyvetilad ar CaiTvleba pirveli sarCelis Setanis droidan. XIX. daisva sakiTxi imis Sesaxeb, rom, rodesac administraciul samarTalwarmoebaSi administraciuli aqti saCivrdeba arasaTanado mosarCelis mier, aseT SemTxvevaSi mosamarTlem dauSveblobis motiviT unda Sewyvitos saqmis warmoeba Tu arasaTanado mosarCele Secvalos saTanado mosarCeliT. mosamarTleebi SeTanxmden imaze, rom mocemuli sakiTxi unda gadawydes imis mixedviT, Tu ras exeba davis sagani – administraciul aqts Tu administraciul xelSekrulebas. Tu administraciul samarTalwarmoebaSi sarCelis dasaSvebobis stadiaze davis sagani exeba administraciul aqtebs da saxezea arasaTanado mosarCele, maSin aseT SemTxvevaSi misi Secvla saTanado mosarCeliT ar SeiZleba da mosamarTle valdebulia saqmis warmoeba dauSveblobis motiviT Sewyvitos. mosamarTleebma yuradReba gaamaxviles saqarTvelos administraciuli saproceso kodeqsis 262 muxlze, romlis pirveli nawilis mixedviT, sarCelis miRebidan ori kviris vadaSi ganmwesrigebel sxdomaze sasamarTlo, mxareTa monawileobiT, ganixilavs am kodeqsis 22-e-25-e muxlebiT gaTvaliswinebuli sarCelebis dasaSvebobis sakiTxs, xolo amave muxlis me-2 nawilis Tanaxmad, sasamarTlo ganCinebiT Sewyvets saqmis warmoebas, Tu igi ar akmayofilebs am kodeqsis 22-e-25-e muxlebiT dadgenil dasaSvebobis moTxovnebs. administraciuli saproceso kodeqsis 22e, 23-e da 24-e muxlebiT gaTvaliswinebuli sarCelebis daSvebis aucilebel pirobas warmoadgens is garemoeba, rom administraciul-samarTlebrivi aqti, mis gamocemaze uaris Tqma an 25
administraciuli organos qmedeba (umoqmedoba) pirdapir da uSualo (individualur) zians unda ayenebdes mosarCelis kanonier uflebas an interess an ukanonod zRudavdes mas. amrigad, Tu administraciuli aqtis Taobaze sarCeli aRZrulia ara im piris mier, visac pirdapiri da uSualo ziani miadga (e.i. arasaTanado mosarCelis mier), maSin administraciuli saproceso kodeqsis 262-e muxlis safuZvelze sasamarTlo valdebulia sarCelis dasaSvebobis stadiaze stadiaze dauSveblobis motiviT Sewyvitos saqmis warmoeba da aseT SemTxvevaSi mas ufleba ara aqvs arasaTanado mosarCele Secvalos saTanado mosarCeliT. gansxvavebulad gadawydeba sakiTxi im SemTxvevaSi, rodesac davis sagani exeba administraciul xelSekrulebas. mosamarTleebi SeTanxmdnen imaze, rom, vinaidan administraciuli saproceso kodeqsis 251-e muxliT gaTvaliswinebul administraciul xelSekrulebebze ar tardeba amave kodeqsis 262-e muxliT gaTvaliswinebuli ganmwesrigebeli sxdoma da administraciuli xelSekrulebebis Taobaze Taobaze Setanili sarCelebis dasaSvebobis sakiTxi ar ixileba, amitom mosamarTles ufleba aqvs, kanoniT dadgenili wesiT, arasaTanado mosarCele Secvalos saTanado mosarCeliT. XX. mosamarTleebma dasves sakiTxi imis Sesaxeb, rom Tu sasamarTlo sxdomis oqmi ar aris xelmowerili im mdivnis mier, romelic monawileobda bolo sasamarTlo sxdomaze (mxare eWvis qveS ar ayenebs procesis Catarebas da masSi dafiqsirebul procesis mimdinareobis realobas), aseve, Tu sasamarloSi mxarem Seamcira sarCeli an ramdenime sasarCelo moTxovnidan uari ganacxada zogierT maTganze, magram sasamarTlos saTanado procesualuri aqtiT (ganCinebiT) ar daufiqsirebia es, aseT SemTxvevebSi samoqalaqo saproceso kodeqsis 393-e muxlis Sesabamisad, es aris Tu ara procesualuri darRvevebis damatebiTi kriteriumebi, romelic iwvevs gadawyvetilebis gauqmebas? mosamarTleebi Sejerdnen imaze, rom Tu sasamarTlo sxdomis oqmi saerTod ar aris xelmowerili mdivnis mier (Tundac es teqnikuri xarvezi iyos), an xelmowerilia im mdivnis mier, romelsac monawileoba ar miuRia am oqmis SedgenaSi, maSin es ganixileba iseT SemTxvevad, rodesac saqmeSi sxdomis oqmi saerTod ar arsebobs da es aris gadawyvetilebis gauqmebis absoluturi safuZveli. mosamarTleebi SeTanxmdnen imazec, rom Tu mxarem saqmis zepiri ganxilvisas uari Tqva sarCelze da es dafiqsirebulia sxdomis oqmSi, maSin samoqalaqo saproceso kodeqsis 272-e muxlis `g~ qvepunqtis Tanaxmad, savaldebuloa ganCinebis (saoqmo 26
ganCinebis) gamotana saqmis warmoebis Sewyvetis Sesaxeb. kargi iqneboda, rom saqmeSi arsebobdes mosarCelis werilobiTi uari sarCelze, rac Tavidan agvacilebda gaugebrobas. amasTan, sasamarTlo valdebulia mxares daakonkretebinos, igi uars ambobs sarCelis nawilze, amcirebs sarCelis moTxovnis odenobas Tu ubralod, azustebs sarCels. es aucilebelia, vinaidan sarCelis dazustebas ar sWirdeba saqmis warmoebis Sewyvetis Sesaxeb ganCinebis gamotana. im SemTxvevaSi, rodesac sxdomis oqmSi miTiTebulia, rom mosarCelem Seamcira sarCeli, an ramdenime sasarCelo moTxovnidan uari Tqva zogierTze, magram saoqmo ganCineba saqmeze warmoebis Sewyvetis Taobaze ar arsebobs da arc mosarCele eTanxmeba mis mier sarCelze uaris Tqmas, maSin sasamarTlo valdebulia imsjelos mosarCelis moTxovnebze srulad. XXI. mosamarTleebma wamoWres sakiTxi imis Sesaxeb, rogor unda moxdes miwis gadasaxadis daricxvis wesi da gadaxdevineba. e.i. miwis gadasaxadis gadauxdelobis SemTxvevaSi ra droidan iTvleba sagadasaxado valdebuleba Seusruleblad da ra droidan unda moxdes sauravis daricxva? mosamarTleebi erTmniSvnelovnad SeTanxmdnen imaze, rom gadasaxadis gadamxdelisaTvis miwis gadasaxadis gadaxdis valdebuleba da Sesabamisad, sauravis gadaxdis valdebulebac warmoiSveba sagadasaxado organosagan Sesabamisi Setyobinebis miRebis momentidan. es ganpirobebulia imiT, rom SeiZleba piri uars ar ambobdes da Tanaxma iyos miwis gadasaxadis gadaxdaze, gadaxdaze, magram man ar icodes, Tu rodis, sad da ra raodenobiT unda gadaixados gadasaxadi. rodesac pirs sagadasaxado organodan miuva Setyobineba gadasaxadis gadaxdis drois, adgilisa da gadasaxadis raodenobis Sesaxeb, swored am momentidan warmoeSveba mas gadasaxadis gadasaxadis gadaxdis valdebuleba da Sesabamisad, am momentidan daiwyeba gadasaxadis gadauxdelobisaTvis sauravis daricxvac. XXII. XXII. privatizebul saxelmwifo qonebasTan dakavSirebuli sadavo sakiTxebis xandazmulobis vada aris 3 weli. privatizebis procedura iwyeba qonebis saprivatizebo nusxaSi SetaniT da mTavrdeba sakuTrebis mowmobis gacemiT. SualedSi gamoicema sxvadasxva aqtebi, magaliTad: qonebis nusxaSi Setana, auqcionis an konkursis Taobaze gazeTSi gamoqveyneba, auqcionis an konkursis Sedegebis oqmi da sxva. mosamarTleebs ainteresebdaT sakiTxi imis Sesaxeb, rom, rodesac privatizaciis saqmeebze sarCeli Semosulia romelime am administraciul-samarTlebrivi aqtis an sakuTrebis 27
damadasturebeli mowmobis baTilad cnobis moTxovniT, aRniSnulze unda gavrceldes xandazmulobis erTTviani vada Tu 3 wliani vada da saidan unda iqnes es vada aTvlili? mosamarTleebma miuTiTes, rom privatizacia aris erTiani procesi, romelic Sedgeba sxvadasxva stadiisagan, magaliTad, informaciis gamoqveyneba privatizaciis Taobaze, piris gamarjvebulad gamocxadeba (aRmWurveli administraciuli aqtis gamocema), auqcionSi gamarjvebulTan privatizaciis xelSekrulebis (administraciuli xelSekrulebis) dadeba da sxva. mosamarTleebi erTmniSvnelovnad Sejerdnen imaze, rom privatizaciis davebis dros, yvela SemTxvevaSi, SemTxvevaSi, maT Soris, sakuTrebis mowmobis baTilad cnobis Sesaxeb davebzec, unda gavrceldes ara administraciuli saproceso kodeqsiT dadgenili xandazmulobis erTTviani vada, aramed `saxelmwifo qonebisa da adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulis qonebis privatizebisa da sargeblobis sargeblobis uflebiT gadacemis Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis meme11 muxlis meme-3 nawiliT dadgenili xandazmulobis 33-wliani vada, vinaidan aRniSnuli normis mixedviT: `privatizebul saxelmwifo qonebasTan da adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulis qonebasTan dakavSirebuli sadavo sadavo sakiTxebis sasarCelo xandazmulobis vadaa 3 weli~. saidan unda moxdes xandazmulobis 3-wliani vadis aTvla? Sejereba moxda imaze, rom Tu saCivrdeba privatizaciis calkeuli etapi, maSin vadis aTvla daiwyeba Sesabamisi etapis dasrulebis momentidan. magaliTad, magaliTad, Tu mxareebi davoben mxolod privatizaciis xelSekrulebaze, maSin xelSekrulebis dadebis momentidan aiTvleba xandazmulobis 33-wliani vada. privatizaciis Taobaze msjelobisas mosamarTleebma miuTiTes, rom Tu auqcionis an konkursis Catarebis Semdeg gamarjvebulTan daido privatizaciis xelSekruleba, magram sasamarTlos mier baTilad gamocxadda xelSekrulebis dadebamde gamocemuli administraciul-samarTlebrivi aqtebi (magaliTad, piris gamarjvebulad gamocxadeba da a.S.), maSin zogadi administraciuli kodeqsis 70-e muxlis me-2 nawilis safuZvelze, privatizaciis xelSekrulebac baTilad unda iqnes cnobili. XXIII. XXIII. daisva sakiTxi imis Sesaxeb, aRmasruleblis mier auqcionis Catarebisas oqmis da gankargulebis gasaCivrebisas gamoyenebuli unda iqnes administraciuli saproceso kodeqsiT dadgenili erTTviani vada da Sesabamisad, aqtis Cabarebad miCneul iqnes zogadi administraciuli kodeqsis 58-e muxliT dadgenili wesi, Tu gasaCivrebis vada ganisazRvros `saaRsrulebo warmoebaTa Sesaxeb~ kanonis me-18 muxliT da vadis aTvlis momentad miCneul iqnes amave 28
muxliT dadgenili wesi (rodesac mxarisTvis cnobili gaxda an unda gamxdariyo misi uflebis darRvevis Sesaxeb)? gamoiTqva mosazreba, rom, vinaidan zogadi administraciuli kodeqsis me-3 muxlis Tanaxmad, am kodeqsis moqmedeba ar vrceldeba sasamarTlos mier gamotanil da kanonier ZalaSi Sesuli gadawyvetilebis aRsrulebis sakiTxebze, amitom aRmasruleblis mier auqcionis Catarebis Sesaxeb oqmisa da gankargulebis gasaCivrebisas gamoyenebul unda iqnes `saaRsrulebo warmoebaTa Sesaxeb~ kanonis meme-18 muxli da vadis vadis aTvlis momentad miCneul iqnes amave muxliT dadgenili wesi _ rodesac mxarisTvis cnobili gaxda an unda gamxdariyo misi uflebis darRvevis Sesaxeb. mosamarTleebma yuradReba gaamaxviles imaze, rom `saaRsrulebo warmoebaTa Sesaxeb~ kanonis me-18 muxliT dadgenili wesi da xandazmulobis 1 Tviani vada gamoiyeneba maSin, rodesac auqcions eswrebodnen kreditori da movale da romelime maTgani asaCivrebs auqcionis Sedegebs. Tu mesame piri asaCivrebs auqcionis Sedegebs da iTxovs misi kuTvnili nivTebis amoricxvas auqcionze gatanili qonebis siidan, maSin `saaRsrulebo warmoebaTa Sesaxeb~ kanonis 32-e muxlis safuZvelze, am SemTxvevaSi mopasuxea ara saaRsrulebo biuro, aramed kreditori da movale. Sesabamisad, mocemuli dava iqneba ara administraciuli, aramed samoqalaqo samarTalwarmoebis wesiT gansaxilveli. XXI XXIV. `arqiteqturul-samSeneblo saqmianobaze saxelmwifo zedamxedvelobis Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis Sesabamisad, zedamxedvelobis samsaxuris mier Sedgenili administraciuli samarTaldarRvevis dajarimebisa da mSeneblobis dangrevis Taobaze miRebuli dadgenilebis aRsrulebis raime saSualebas aRniSnuli kanoni ar iTvaliswinebda, ris gamoc zedamxedvelobis samsaxuri mimarTavda sasamarTlos. kanonSi Sesuli cvlilebebiT dajarimebis, dangrevis da am aqtebis aRsrulebis procedurebis ganxorcielebis neba daerTo zedamxedvelobis samsaxurs. ukve aRZruli sarCelebi Sewyvetil iqna, radgan dava ganekuTvneba administraciuli organos kompetencias (ssk 272 muxli). saapelacio sasamarTlom Sewyvetis ganCinebis gauqmebis safuZvlad miuTiTa samarTaldamrRvevi piris axali kanoniT pasuximgeblobis damZimebaze. dRes moqmedi samarTlebrivi norma ar iTvaliswinebs sarCelSi miTiTebuli safuZvliT davis gadawyvetas. rogor unda moiqces sasamarTlo am SemTxvevaSi _ Sewyvitos `arqiteqturulsamSeneblo saqmianobaze saxelmwifo zedamxedvelobis Sesaxeb~ kanonSi cvlilebebis Setanamde sasamarTloSi aRZrul sarCelebze warmoeba da dajarimebisa da demontaJis sakiTxi damoukideblad 29
gadawyviton Sesabamisma administraciulma organoebma Tu gaagrZelos saqmis warmoeba da TviTon sasamarTlom daavalos (an ar daavalos) Sesabamis organoebs demontaJi da daakisros pirebs jarima? davas ar iwvevs is garemoeba, rom Tu sarCeli Setanilia sasamarTloSi ukanono mSeneblobis demontaJisa da dajarimebis Taobaze `arqiteqturul-samSeneblo saqmianobaze saxelmwifo zedamxedvelobis Sesaxeb~ kanonSi cvlilebebis Setanis Semdeg, maSin sasamarTlo sarCels ar dauSvebs, rogorc sasamarTlos araqvemdebares, vinaidan moqmedi kanonmdeblobiT ukanono mSeneblobis demontaJsa da dajarimebas axdenen TviTon saxelmwifo arqiteqturuli organoebi da ara sasamarTlo. magram rogor unda gadawydes sakiTxi im SemTxvevaSi, rodesac kanonSi cvlilebebis Setanamde moxda sasamarTloSi sarCelebis Setana da saqmeebi jer ganxiluli ar aris? sabolood mosamarTleebi Sejerdnen imaze, rom Tu sasamarTloSi kanonis Zveli redaqciis safuZvelze Setanilia sarCelebi ukanono demontaJisa da dajarimebis Taobaze, maSin saqmis ganxilva unda gagrZeldes, sasamarTlom imsjelos demontaJisa da jarimis dakisrebis kanonierebaze da Semdeg daavalos (an ar daavalos) arqmSeninspeqcias demontaJis ganxorcieleba. mosamarTleebma demontaJis ganmartes, rom, marTalia, `arqiteqturul-samSeneblo saqmianobaze saxelmwifo zedamxedvelobis Sesaxeb~ kanonis (axali redaqcia) me41 muxlis mixedviT ukanono mSeneblobis demontaJis ufleba TviTon arqiteqturul organoebs gaaCniaT sasamarTlos gadawyvetilebis gareSe, magram, miuxedavad amisa, Zveli saqmeebis Sewyveta gamoiwvevs moqalaqeTa uflebebis darRvevas, vinaidan sasamarTloSi sarCelis Setanis periodSi moqmedi kanonmdeblobiT, moqalaqeebs hqondaT ufleba sarCeli SeetanaT sasamarTloSi, romelsac unda gadaewyvita demontaJis kanonierebisa da Sesabamisad, maTi darRveuli uflebebis aRdgenis sakiTxi. garda amisa, saqmis Sewyvetis SemTxvevaSi moxdeba arqtiteqturuli organoebis mier Tavis droze gamocemuli administraciulsamarTlebrivi aqtebis (dadgenilebebis) ZalaSi datoveba da aRar iarsebebs maTi aRsrulebis meqanizmi. mosamarTleebi aseve Sejerdnen, rom Tu arqiteqturuli organoebis mier ukanono mSeneblobisaTvis pirs daekisra jarima da kanonSi cvlilebis Setanamde sasamarTloSi gasaCivrebulia gasaCivrebulia jarimis dakisrebis kanonierebis sakiTxi, kanonis Zveli redaqciiT gaTvaliswinebuli sanqcia ki aris ufro msubuqi, vidre axali redaqciiT, maSin gamoiyeneba kanonis Zveli redaqciiT gaTvaliswinebuli ufro msubuqi sanqcia, xolo Tu piriqiT, kanonSi cvlilebis Setanis Setanis Semdeg miRebuli axali norma iTvaliswinebs ufro msubuq sanqcias, vidre pirs dadgenilebiT 30
aqvs Sefardebuli, maSin gamoiyeneba axali normiT dadgenili ufro msubuqi sanqcia. XXV. XXV. `saxelmwifo baJis Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis me-5 muxlis pirveli nawilis `u~ qvepunqtiT, saxelmwifo baJis gadaxdisagan Tavisufldebian dawesebulebebi (organizaciebi), romelTa xarjebi finansdeba saxelmwifo biujetidan. im SemTxvevaSi, rodesac gamodis gadawyvetileba sajaro samarTlis iuridiuli piris (sajaro reestris erovnuli saagento, skolebi da a.S.) winaaRmdeg, unda daekisroT Tu ara maT saxelmwifo baJis gadaxda? vin unda daasabuTos, aqvs Tu ara konkretul sajaro samarTlis iuridiul pirs damoukidebeli Semosavali? mosamarTleebi Sejerdnen, rom Tu sajaro samarTlis iuridiul iuridiul piris debulebidan an sxva dokumentebidan irkveva, rom maT saxelmwifo biujetidan dafinansebis garda, sxva damatebiTi Semosavlebi gaaCniaT, maSin Cveulebriv unda daekisroT saxelmwifo baJis gadaxda. Tu debuleba saqmeSi ar devs, maSin sajaro samarTlis iuridiuli piris sarCeli xarvezze unda iqnes datovebuli da mas mices vada debulebis warmosadgenad. sabolood, yvela SemTxvevaSi sasamarTlom unda gadawyvitos, sajaro samarTlis iuridiul pirs gaaCnia Tu ara damatebiTi Semosavlebi da unda daekisros Tu ara saxelmwifo baJis gadaxda. rogor unda moiqces sasamarTlo im SemTxvevaSi, rodesac debulebis mixedviT gaTvaliswinebulia sajaro samarTlis iuridiul piris mier damatebiTi Semosavlebis miRebis SesaZlebloba, magram realurad mas es Semosavlebi ar gaaCnia an es Semosavlebi pirdapir iricxeba biujetSi da Semosavlebs sajaro samarTlis iuridiuli piri ver gankargavs? aseT SemTxvevaSi, Tu sajaro samarTlis iuridiuli piri werilobiT daasabuTebs, rom mas biujetidan dafinansebis garda, sxva damatebiTi Semosavlebi ar gaaCnia, maSin sasamarTlos sasamarTlos SeuZlia gaiziaros da gaaTavisuflobs baJis gadaxdis movaleobisagan. konkretul SemTxvevaSi es damokidebulia sasamarTlos Sexedulebaze. rac Seexeba erovnul banks, kanonmdeblobiT igi pirdapir aris gaTavisuflebuli saxelmwifo baJis gadaxdis movaleobisagan. XXVI. XXVI. administraciul organoebs unda exelmZRvanelaT Tu ara sadao samarTalurTierTobis dros moqmedi Sromis kanonTa kodeqsis 36.1 muxliT (samsaxurSi upiratesi darCenis ufleba) im kategoriis sajaro moxeleebis mimarT, romlebic warmoadgendnen prokuraturis, Sss saministros da Tavdacvis saministros 31
mosamsaxureebs, mas Semdeg, rac isini gadayvanil iqnen kadrebis gankargulebaSi (rogorc wesi, 4 Tvis gasvlis Semdeg isini avtomaturad Tavisufldebodnen samsaxuridan). ramdenad gaaCndaT valdebuleba miTiTebuli uwyebebis xelmZRvanelebs mocemul SemTxvevaSi gamoeyenebinaT sadavo samarTalurTierTobis dros moqmedi Sromis kanonTa kodeqsi, kerZod 36.1 muxli (samsaxurSi upiratesi darCenis ufleba)? Sejerda azri imis Sesaxeb, rom, rogorc wesi, prokuraturis, prokuraturis, Sss saministros saministros da Tavdacvis saministros mosamsaxureebis rezervSi gadayvanisa da samsaxuridan daTxovnis dros maT mimarT ar unda iqnes gamoyenebuli Sesabamis periodSi moqmedi Sromis kanonTa kodeqsis 36.1 muxli (samsaxurSi upiratesi darCenis ufleba), vinaidan aRniSnul pirebze vrceldeba specialuri kanonmdeblobiT dadgenili moTxovnebi. SeiZleba zemoaRniSnul pirebs gaaCndeT Sromis kanonTa kodeqsis 36.1 muxliT gaTvaliswinebuli samsaxurSi upiratesi darCenis ufleba, magaliTad, hyavdeT arasrulwlovani Svilebi, hqondeT muSaobis xangrZlivi staJi da a.S, magram fizikuri an sxva monacemebis gamo, ar Seesabamebodnen dakavebul Tanamdebobas da ver akmayofilebdnen Sesabamisi samsaxurisaTvis dadgenil moTxovnebs. XXVII. XXVII. mosarCeles, romlis sarCelic ar dakmayofilda, gadawyvetileba ar gausaCivrebia misi aslis Cabarebidan 14 dRis vadaSi. gadawyvetilebis asli mogvianebiT Cabarda ra apelantis warmomadgenels, saapelacio saCivari, romelsac mosarCelec awerda xels, man Seitana Tavisi saxeliT. saapelacio sasamarTlom saapelacio saCivari dauSveblad cno im motiviT, rom gadawyvetilebis gasaCivrebis vadis aTvla, sssk-is 369-e muxlis Tanaxmad, daiwyo im droidan, rodesac igi mosarCeles Cabarda. an piriqiT: im piris sarCeli, romelic saqmes warmomadgenlis meSveobiT awarmoebda, sasamarTlos gadawyvetilebiT ar dakmayofilda. gadawyvetilebis asli Cabarda warmomadgenels, romelsac 14 dRis vadaSi gadawyvetileba ar gausaCivrebia. gadawyvetilebis gamotanidan erTi Tvis (an erTi wlis) Semdeg mosarCelem sasamarTloSi Caibara gadawyvetilebis asli da 14 dRis vadaSi Seitana saapelacio saCivari. saapelacio sasamarTlom saapelacio saCivari dauSveblad cno im motiviT, rom mis mier gaSvebuli iyo saapelacio saCivris Setanis sssk-is 369-e muxliT dadgenili vada. mosarCelem ganCinebaze Seitana kerZo saCivari da moiTxova misi gauqmeba, im motiviT, rom, marTalia, igi saqmes awarmoebda warmomadgenlis meSveobiT, magram sask-is 13.2 muxlis Tanaxmad, sasamarTlo valdebuli iyo, gadawyvetilebis aslis misTvis Cabareba uzrunveleyo, rac ar gaakeTa. mas Semdeg ki, rac 32
mimarTa sasamarTlos da gadawyvetilebis asli Caibara, igi gaasaCivra kidec 14 dRis vadaSi. mocemul SemTxvevaSi sadavo gaxda sakiTxi imis Sesaxeb, rodidan iwyeba administraciul samarTalwarmoebaSi sasamarTlo aqtis gasaCivrebis vadis dineba im SemTxvevaSi, rodesac mxare saqmes awarmoebs warmomadgenlis meSveobiT da mas mxaris mier kanonis Sesabamisad miniWebuli aqvs sasamarTlo aqtis gasaCivrebis ufleba. aseT SemTxvevebSi mxaris da misi warmomadgenlisaTvis sasamarTlo aqtis Cabarebis Semdeg saidan unda daiwyos misi gasaCivrebis vadis dineba _ pirveli Cabarebis Tu meore Cabarebis momentidan? am sakiTxTan dakavSirebiT gamoiTqva ori metad saintereso mosazreba. mosamarTleebis umravlesobam miuTiTa, rom administraciuli saproceso kodeqsis me-13 muxlis me-4 nawilis Sesabamisad: `Tu mxare saqmes awarmoebs warmomadgenlis meSveobiT, yvela dokumenti egzavneba warmomadgenels, garda am muxliT gaTvaliswinebuli SemTxvevisa, rodesac dokumenti mxaresac unda gaegzavnos~. im dokumentTa ricxvs, romelic mxares aucileblad unda gaegzavnos, amave muxlis me-2 nawilis mixedviT, miekuTvneba sasamarTlos yvela gadawyvetileba, ganCineba, brZaneba, dadgenileba. amrigad, ask-is me-13 muxlis me-2 da me-4 nawilebi pirdapir miuTiTebs, rom sasamarTlos yvela aqti unda Cabardes mxares, xolo Tu mxare saqmes awarmoebs warmomadgenlis meSveobiT, maSin mxaresTan erTad warmomadgenelsac. aRniSnuli muxlis mixedviT mxarisa da misi warmomadgenlisaTvis sasamarTlos aqtebis Cabarebas aqvs ara formaluri informaciuli xasiaTi, aramed igi warmoSobs samarTlebriv Sedegs: rogorc mxares, aseve mis warmomadgenels damoukideblad aniWebs uflebas, samoqalaqo saproceso kodeqsis 369.1 muxliT dadgenil vadaSi da wesiT gaasaCivros sasamarTlos aqti. aqedan gamomdinare, Tu procesis erT-erT monawiles (magaliTad, warmomadgenels) Cabarda sasamarTlo aqti da man dadgenil vadaSi es aqti ar gaasaCivra, maSin meore subieqts (mxares) ufleba aqvs misTvis am aqtis Cabarebidan kanoniT dadgenil vadaSi gaasaCivros igi sasamarTloSi. e.i. aseT SemTxvevaSi erT-erTi procesualuri monawilis mier sasamarTlos aqtis gasaCivrebis vadis gaSveba ar arTmevs uflebas meore monawiles gaasaCivros es aqti kanoniT dadgenil vadaSi. aRniSnuli mosazrebis mixedviT, sasamarTlo aqtis gasaCivrebis vadis dineba daiwyeba am aqtis bolo Cabarebis momentidan. magaliTad, Tu sasamarTlo aqti jer Cabarda warmomadgenels, xolo mogvianebiT mxares, maSin mxarisaTvis gasaCivrebis vadis aTvla daiwyeba misTvis (da ara warmomadgenlisaTvis) aqtis Cabarebis momentidan. aseve moxdeba 33
piriqiTac, rodesac aqti jer Cabardeba mxares da Semdeg warmomadgenels. mocemul SemTxvevaze msjelobisas udavod angariSgasawevia meore mosazrebac, romlis mixedviTac miTiTebul sakiTxze administraciuli saproceso kodeqsi ar Seicavs samoqalaqo saproceso kodeqsisagan gansxvavebul mowesrigebas da ask-is me-13 muxlis sasamarTlo aqtebis warmomadgenlisaTvis savaldebulo gadacemas ar ukavSirebs gasaCivrebis vadis dinebis dawyebas. am sakiTxs awesrigebs ask-is me-12 muxli, romlis Sesabamisad gasaCivrebis vadis dineba daiwyeba mxolod im SemTxvevaSi, Tu procesis monawile pirs sasamarTlos aqtiT ganemarta gasaCivrebis SesaZlebloba, sasamarTlos adgilsamyofeli, gasaCivrebis wesi da vada. aRniSnuli mosazrebis mixedviT, gasaCivrebis vadis aTvlisas sasamarTlom unda ixelmZRvanelos samoqalaqo saproceso kodeqsis 70-e da 369.1 muxlebiT, sadac ganmartebulia, rom Tu mxare saqmes awarmoebs warmomadgenlis meSveobiT, erT-erTi maTganisaTvis – mxaris an warmomadgenlisaTvis (da ara aucileblad orivesTvis) sasamarTlos aqtebis Cabareba ukve iwvevs gasaCivrebis vadis denis dawyebas. aRniSnuli mosazrebis mixedviT, mxare da misi warmomadgeneli erTi procesualuri mxarea, maT mier sasamarTlo aqtebis gasaCivrebis wesi erTian samarTlebriv sivrceSi unda iqnes moqceuli, winaaRmdeg SemTxvevaSi gaZneldeboda mxareTa ufleba-movaleobebis droSi gansazRvra da gadawyvetilebis kanonier ZalaSi Sesvlis zusti drois dadgena. am mosazrebas amyarebs is garemoebac, rom gasaCivrebis vadebi aRmkveTi xasiaTisaa, mkacri reglamentaciiT gamoirCeva, mkacradaa gansazRvruli maTi gamoTvlis wesi, rac ganpirobebulia am vadebis saproceso daniSnulebiT (maTi gaSveba ukavSirdeba gadawyvetilebis kanonier ZalaSi Sesvlas), ris gamoc ar daiSveba maTi gadavadeba, gagrZeleba an aRdgena. Tu sasamarTlo aqtis gasaCivrebis vadis denis dawyeba ar daukavSirdeba erT-erTi monawilisaTvis _ mxaris an warmomadgenlisaTvis sasamarTlo aqtis Cabarebas, aseT SemTxvevaSi faqtobrivad moxdeba vadis gadavadeba, rac ewinaaRmdegeba aRmkveTi saproceso vadis arss, maSin, rodesac am vadis Tavisebureba swored imaSi mdgomareobs, rom misi droSi dineba SeCerebulia da igi amowuravs drois gasvlis Semdeg Sesasrulebel valdebulebas. sabolood upiratesoba mieniWa pirvel mosazrebas da mosamarTleebi Sejerdnen imaze, rom Tu procesis erTerT-erT monawiles (magaliTad, warmomadgenels) Cabarda sasamarTlo aqti da man dadgenil vadaSi es aqti ar gaasaCivra, maSin meore subieqts (mxares) ufleba aqvs misTvis am aqtis Cabarebidan kanoniT dadgenil vadaSi gaasaCivros igi sasamarTloSi, e.i. erTerT-erTi procesualuri monawilis mier sasamarTlo aqtis gasaCivrebis 34
vadis gaSveba ar arTmevs uflebas meore monawiles, gaasaCivros es aqti kanoniT kanoniT dadgenil vadaSi da sasamarTlo aqtis gasaCivrebis vadis dineba daiwyeba am aqtis bolo Cabarebis momentidan. XXVIII. XXVIII. saapelacio palatam kerZo saCivari ganixila zepiri mosmenis gareSe, ar daakmayofila igi da kerZo saCivris avtors saxelmwifo biujetis sasargeblod daakisra saxelmwifo baJis gadaxda. kerZo saCivris avtorma sasamarTlos warudgina gancxadeba (an kerZo saCivari), rasac daurTo socialurad daucveli ojaxebis monacemTa erTian bazaSi registraciis damadasturebeli mowmoba da moiTxova ganCinebis gauqmeba saxelmwifo baJis dakisrebis nawilSi. gasaTvaliswinebelia, rom sssk-is 419.3-e muxlis Tanaxmad miTiTebuli ganCineba sabolooa. rogor unda moiqces sasamarTlo am SemTxvevaSi? mocemul viTarebaSi, erTi mxriv, gvaqvs kanonier ZalaSi Sesuli ganCineba, romliTac pirs daekisra saxelmwifo baJis gadaxda, xolo, meore mxriv, `saxelmwifo baJis Sesaxeb~ kanoniT socialurad daucveli ojaxebis monacemTa erTian bazaSi registrirebuli piri gaTavisuflebulia saxelmwifo baJis gadaxdisagan. ra procesualuri gamosavali unda moZebnos sasamarTlom? am SemTxvevaSi samoqalaqo saproceso kodeqsis 423-e muxlis safuZvelze ver moxdeba axlad aRmoCenil garemoebaTa gamo ganCinebis gauqmeba da saqmis warmoebis ganaxleba, vinaidan socialurad daucveli ojaxebis monacemTa erTian bazaSi registraciis faqti mxarisaTvis cnobili iyo Tavidanve da es ar aris axali garemoeba. ver moxdeba aseve damatebiTi gadawyvetilebis gamotana, vinaidan samoqalaqo saproceso kodeqsis 261-e muxli aseT SemTxvevaSi damatebiTi gadawyvetilebis gamotanis SesaZleblobas ar iTvaliswinebs. sabolood, mosamarTleebi Sejerdnen imaze, rom aseT SemTxvevaSi umjobesia samoqalaqo saproceso kodeqsis 260muxlis safuZvelze 260-e ganCinebaSi Sesworebis Setana da ganCinebidan baJis dakisrebis nawilis amoReba. marTalia, es ar iqneba ganCinebaSi usworobis (meqanikuri Secdomis) gasworeba klasikuri gagebiT, magram mxaris kanonieri interesebidan gamomdinare da `saxelmwifo baJis Sesaxeb~ kanonis gaTvaliwinebiT, ufro mizanSewonilia sakiTxis amgvari gadawyveta. XXI XXIX. saapelacio sasamarTlom apelants, fizikur pir `a~-s, romelic individualuri mewarmea, dauniSna vada saapelacio saCivris xarvezis Sesavsebad, saxelmwifo baJis gadasaxdelad. individualurma mewarme `a~-m sasamarTlos saxelmwifo baJis 35
gadaxdis damadasturebeli qviTris nacvlad daniSnul vadaSi warudgina misi invalidobis damadasturebeli sabuTi da ganmarta, rom igi, rogorc invalidi, saxelmwifo baJis gadaxdisagan gaTavisuflebulia `saxelmwifo baJis Sesaxeb~ kanonis me-5 muxlis pirveli punqtis `m~ qvepunqtis safuZvelze. im motiviT, rom `a~, marTalia, invalidia, magram igi, rogorc individualuri mewarme, saxelmwifo baJis gadaxdis movaleobisagan ar Tavisufldeba, saskis me-9.4 muxlis Tanaxmad, sasamarTlom saapelacio saCivari ganuxilvelad datova. sworad moiqca Tu ara sasamarTlo? mocemul SemTxvevaSi gvaqvs kanonTa kolizia: administraciuli saproceso kodeqsis me-9 muxli individualur mewarmes (Tundac invalidi iyos) ar aTavisuflebs saxelmwifo baJis gadaxdisagan, xolo `saxelmwifo baJis Sesaxeb~ kanonis me-5 muxliT invalidebi gaTavisuflebulebi arian saxelmwifo baJis gadaxdisagan. rogor unda moiqces sasamarTlo am SemTxvevaSi? gamoiTqva mosazreba, rom, marTalia, individualuri mewarme fizikuri piria, magram igi mainc mewarmea da samewarmeo saqmianobidan iRebs Semosavals, amitom igi (Tundac invalidi iyos) ar unda gaTavisufldes saxelmwifo baJis gadaxdisagan. gamoiTqva sawinaaRmdego mosazrebac, romlis Tanaxmadac, marTalia, individuali mewarme samewarmeo saqmianobis dros iRebs Semosavals, magram igi mainc fizikuri piria. garda amisa, `saxelmwo baJis Sesaxeb~ kanoni invalids swored invalidobis gamo aTavisuflebs saxelmwofo baJis gadaxdis valdebulebisagan da am SemTxvevaSi mis samewarmeo saqmianobas gadamwyveti mniSvneloba ara aqvs. gasaTvaliswinebelia is garemoebac, rom mocemuli sakiTxis gadawyvetisas `saxelmwifo baJis Sesaxeb~ kanoni specialuri kanonia administraciul saproceso kodeqsTan SedarebiT. yovelive zemoaRniSnulidan gamomdinare, mosamarTleebi Sejerdnen imaze, rom `saxelmwifo baJis Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis Sesabamisad, invalid individualur mewarmes saxelmwifo baJis baJis gadaxda ar unda daekisros. XXX. XXX. sagadasaxado Semowmebis safuZvelze piris mimarT aRiZra sisxlis samarTlis saqme, imavdroulad sagadasaxado organom gamosca sagadasaxado moTxovna da brZaneba. sisxlis samarTlis saqmeze dadga ganaCeni (an saproceso SeTanxmeba), romliTac pirs Seumcirda daricxuli Tanxa, magram sagadasaxado organo kvlav aricxavs Tavdapirvel Tanxas. piri asaCivrebs administraciuli samarTalwarmoebis wesiT sagadasaxado aqtebs da iTxovs daricxuli Tanxis im odenobamde Semcirebs, romelic ganaCeniT daudginda. dasaSvebia Tu ara administraciuli wesiT maTi 36
gasaCivreba? sisxlis samarTlis ganaCens unda mieniWos Tu ara preiudiciuli Zala administraciul saqmeze? uzenaesi sasamarTlos didi palatis gadawyvetilebis gaTvaliswinebiT, mosamarTleebi Sejerdnen imaze, rom sisxlis samarTlis saqmeze gamotanil da kanonier ZalaSi Sesul ganaCens unda mieniWos preiudiciuli Zala im administraciuli saqmis mimarT, sadac ixileba im sagadasaxado aqtis safuZvelze pirisaTvis Tanxis dakisrebis sakiTxi, romelic safuZvlad safuZvlad daedo sisxlis samarTlis saqmeze bralis wayenebas. mosamarTleebma ganmartes, rom samoqalaqo saproceso kodeqsis 106-e muxlis `g~ punqtis Tanaxmad, mtkicebas ar saWiroebs faqtebi imis Sesaxeb, hqonda Tu ara moqmedebas adgili da Caidina Tu ara es moqmedeba am pirma, rac dadgenilia sisxlis samarTlis saqmeze gamotanili, kanonier ZalaSi Sesuli sasamarTlos ganaCeniT, roca saqmes ixilavs sasamarTlo im piris moqmedebis samoqalaqosamarTlebrivi Sedegebis Sesaxeb, vis mimarTac gamotanilia ganaCeni. ganaCenis preiudiciulobis sakiTxi dgeba im saqmeze, romlis davis sagania im piris moqmedebis samarTlebrivi Sedegebi, vis mimarTac gamotanilia ganaCeni. aqedan gamomdinare, msgavs saqmeebze kanonier ZalaSi Sesul ganaCens (saproceso SeTanxmebas) aucileblad unda mieniWos preiudiciuli Zala. XXXI. XXXI. mosamarTleebs ainteresebdaT uzenaesi sasamarTlos praqtika vaxtang gorgaslis ordenosani pensionrebisaTvis sapensio danamatis daniSvnasTan dakavSirebul davebze. uzenaesi sasamarTlos praqtikis gaTvaliswinebiT ganimarta, rom `samxedro, Sinagan saqmeTa organoebisa da saxelmwifo dacvis specialuri samsaxurebidan TadarigSi daTxovnil pirTa da maTi ojaxis wevrTa sapensio uzrunvelyofis Sesaxeb” saqarTvelos kanonis 41-e muxlis `a” qvepunqtiT (aRniSnuli norma gauqmebul iqna 2005 wlis 23 dekembris cvlilebiT) gansazRvrul pirTa kategoriaSi, romelTac aRniSnuli kanonis Sesabamisad daniSnuli pensia gaudiddebaT 50%-iT, igulisxmebian is pirebi, romlebic dajildoebulni arian vaxtang gorgaslis erT-erTi romelime xarisxis ordeniT da am muxliT dawesebuli pensiis momatebis aucilebel pirobas ar warmoadgens piris samive xarisxis ordeniT dajildoeba. swored 41-e muxlis `a” da `b” qvepunqtebis SedarebiTi analizi iZleva aRniSnuli daskvnis gakeTebis SesaZleblobas, radgan `b” qvepunqtSi miTiTebuli saqarTvelos sxva ordenebSi ar SeiZleba moviazroT `a” qvepunqtSi miTiTebuli vaxtang gorgaslis ordeni, vinaidan `a” qvepunqtSi amomwuravadaa CamoTvlili, Tu ra saxis ordenebi unda hqondes pirs miRebuli, raTa masze gavrceldes am punqtiT gaTvaliswinebuli SeRavaTebi, 37
xolo `b” punqtSi saubaria sxva ordenebze, anu im ordenebze, romlebic ar aris `a” qvepunqtis CamonaTvalSi. ar SeiZleba sxva ordenebSi moazrebul iqnes is ordeni, romelzec ukve miTiTebulia wina punqtSi. ganimarta, rom konteqstSi `samive xarisxis ordeni” sityva `samive” ganartavs sityva `xarisxs” da ara ordenTa raodenobas, winaaRmdeg SemTxvevaSi sityva `ordeni” warmodgenili iqneboda mravlobiT ricxvSi. aRniSnulidan gamomdinare, mosamarTleebi Sejerdnen imaze, rom `samxedro, Sinagan saqmeTa organoebisa da saxelmwifo dacvis dacvis specialuri samsaxurebidan TadarigSi daTxovnil pirTa da maTi ojaxis 41--e wevrTa sapensio uzrunvelyofis Sesaxeb” saqarTvelos kanonis 41 muxlis `a” qvepunqtiT dadgenili am kanonis Sesabamisad daniSnuli pensiis gadideba exebaT im pirebs, romlebic dajildoebulni dajildoebulni arian vaxtang gorgaslis ara samive, aramed erTi romelime xarisxis ordeniT. amitom am pirebs vaxtang gorgaslis erTerT-erTi ordeniT dajildoebis momentidan ekuTvniT ara 25%25%-iani, aramed 50%50%-iani danamati. rogorc ukve aRvniSneT, `samxedro, Sinagan saqmeTa organoebisa da saxelmwifo dacvis specialuri samsaxurebidan TadarigSi daTxovnil pirTa da maTi ojaxis wevrTa sapensio uzrunvelyofis Sesaxeb” saqarTvelos kanonis 41-e muxli da Sesabamisad, am muxliT gaTvaliswinebuli danamatic gauqmda amave kanonSi 2005 wlis 23 dekembers Setanili cvlilebiT. aris SemTxvevebi, rodesac pirebi vaxtang gorgaslis ordeniT dajildovdnen miTiTebuli normis moqmedebis periodSi da warmoeSvaT danamatis miRebis ufleba, magram sarCeli sasamarTloSi Seitanes kanonis normis gauqmebis Semdeg. am SemTxvevaSi pirebs unda mieceT Tu ara 50%-iani danamati? mosamarTleebi Sejerdnen imaze, rom am SemTxvevaSic pirebs unda mieceT 50%50%-iani danamati (Tu maTi moTxovna xandazmuli ar aris), vinaidan maT sapensio danamati daeniSnaT kanonis zemoaRniSnuli normis normis moqmedebis periodSi, xolo sadavoa swored daniSnuli danamatis odenobis siswore da sarCelis Setana sasamarTloSi kanonis normis gauqmebis Semdegac ar arTmevT maT danamatis moTxovnis uflebas.
38